Nieuws- en Advertentieblad voor „Stad en Lande' J !3o Jaargang. ZATERDAG 27 Augustus 1898 Mo 69 Gewroken. VER8CHIJNT WOEN8DAQ8 EN ZATERDAGB. i'EOIiiLËTOM. ABONNEMENTSPRIJS Pec drie maandea voor Hoogezand-Sappemeer 35 Cents. Elders franco aan huis45 n Enkele numrners5 Drnkker T. SUT, Hoogezand. PRIJS du ADVEBTENTIËN Van 15 regels 25 Cent ieder regel meer 5 Cent. Abonnement lager. Groote letters naar plaatsruimte. Dexelfde annonce 3-maal geplaatst wordt 2-maal berekend. Stukken voor de Redaotie en Administratie gelieve men franco te adresseeren Bureau „GOORECHT-OLDAMBT" te Hoogexand. Klondik*. Het moet er treurig uitsien in het goudland Klondike. De „Pall Mail" neemt een brief op, dato 6 deser, waarin de ellende besohreven wordt. Het is tegenwoordig in Elondike niets dan ongemakken, onreinheid en armoede, segt de schrijver. Hoe jammerlqk snn de gevolgen van de bestorming van het land Er is wel veel goud, maar de kosten, cm het te verkrjjgen, gaan de waarde van de opbrengst te boven, terwijl er moeielqkheden en gevaren sonder tal sqn. Op den bodem der meren liggen tientallen lijken acdere sjjn over den weg verspreid en wenden hun levenlooie oogen ten hemel allen slaohtoffers van de geldsuoht. Natuurlijk ontbreekt de gouden liohtsyde van Klondihe niet. Vele sohatten sqn van daar gekomen, maar de schaduwsqde wordt niet opge» merkt. Zij sohuilt in overbevolking, siekte, gebrek aan werk. Bejaarde lieden verklaren, dat Klon dike weldra het tooneel van den grootaten uittocht sal sjjn, die ooit is aaoschouwd uit, niet in een mijnstreek. Dawsoa is versohrikkelqk overbevolkt. Het loon is van 15 p. st. tôt 7.50 p. st. per dag gedaald en er sijn drie man voor elke vrjjvallende plaats. Wanneer de rijke mqneigenaren bij hun besluit biijven, om het volgende jaar niet te werken, tensij de loonen nog meer kunnen dalen, sa) er werkeiijk desen winter in Dawson niets te doen zijn. Timmerlieden sqn de eecig6n, die met hun werk geld kunnen verdienen. Aile goudgronden in de nabqheid van Dawson sqn afgepaald en nieuwelingen stooten hun hoofd Velen van hen sijn radeloos en weten niet, waarheen te gaan. Voor het meerendeel loopen sij eenvoudig rond, sonder werk of goud te viaden en eten intussohen hun medegeeomen voedsel op. Velen ook gaan terug. Vele mensohen in Dawson lijden aan dysenterie. De oorsaak van de siekte wordt aan het water toegesohreven. De voorraad komt quasi uit bronnen, maar inderdaad is hetbovenwater. Het komt van smeltende sceeuw en sinkt weinige voeten in den grond, alleen om verder beneden aan den berg in de gedaante van eene bron te voorsohijn te komen. Dawson self is eene armoedige, moerassige,onsindelqke plaats, sonder afvoerwater. De wegen sqn mod- derig en de paarden sakken er tôt de knieên in. De grond rondom de hutten, die de stad vormen, is besaaid met lompen, oud tin en weggeworpen huishoudelijke saken. Ieder gooit sijn afval buiten de deur van sqn tent of hut. Het kan niet besinken, want weinige voeten beneden de oppervlakte is de aarde ook in den somer hard gevroren. Nu, in dese warme dagen kan men sich den vuilen toestand voorstellen. Het is versobrikkelijk, om er aan te denken. Het eenige goede, dat de toeloop naar het land heeft aangebraoht, is de prqs» verlaging van leeftooht. Dat is te danken aan het groote aantal lieden, die hun voorraad tegen geld besohikbnar stalles, omdat sij terugkeeren. Maar daarentegen is de grond enorm in prijs gestegen. Peroeelen grond aan den weg in Dawson kosten bjjna evenveel als in groote steden, zoo sij niet duurdar kosten. Spanje-Amerika. Spanje de baas geworden, wist Amerika tôt op dit oogenbiik echter nog weinig op te sohieten met de opatandelingen. Maar de toestand wordt gunstiger. De leiders Garoia en Aguinaldo sohijnen van meening te sijn, dat hun tegenstand tooh niet veel sou haten en het derhalve maar het beste is sioh onder het juk van den nieuweti veroveraar te buigen. Dit blijkt o.a. uit een telegram uit Ha vanna, volgens hetwalk Garoia onhngs het bevel over de Cubaanaohe troepen heeft nee"gelegd ea uit eaa ander berioLt, dat de NewYork Herald ontvangan heeft en betrekking heeft op den toe stand op de Philippines. Generaal Mer» ritt heeft hier met de opatandelingen korte wetten gemaakt. Hij gelastte hen sich binnen drie dagen op tien mijlen van Manilla terug te trekken en Aguinaldo's vertegenwoordi- ger nam hiermee genoegen, versocht alleen de leiders der opatandelingen aan betrehkingen te helpen, onder het opper gesag van do Vereenigde Staten, en Merritt beloofde dat. Aguinaldo self ia naar Ilo-Ilo getrokken, op het eiland Panay, waar tegenwoordig sioh de zetel vaa het opperste gezag der Spaajaarden bevindt. Hem sijn dus de Amerikanen voorloopig kwijt. Wat de Amerikanen met develeRoom- eohe priesters en monnikken, die sioh op de Piilippqnen bevinden, sullen doen maakt het onderwerp van voortdurende sorg voor het Vatioaan uit. Da politlsche Correspondons te Weenen verneemt dat de paus onverwijld onderhandelingen met Washington sal openen over de toekomat van de Plilippqnsohe geeste- lijkheid en het Roomsche gesag op den arohipel. In de omgeving van den paus hoopt men, dat de Amerikanen sioh in dit opsioht nog al sohappeljjk sullen gedragen. Het is opmerkelijk hoe rustig het in Spanje blijft. Na nulk een nederlaag en bij sulk een ontredderden toestand sou men minstens een oproertje in het een of aeder gedeelte van het land mogen verwaohten. Niets vau dit ailes gesobiedt, altqd als men de Agence Havas gelooven mag, die versekert dat Don Carlos sijn part y elk oproerig optreden verboden heeft, dat de repulikeinen verdeeld sijn en van samenwerkicg tussohe dese beide partjjen geen sprake is. En het Volk in Spanje interesseert sioh alleen voor zjjn stieren- geveohten, die ondanks de heersohende ellende overal gehouden worden. Nabetrachting. Het S. W. houdt eene belangwek- kende nabetrachting over de tiramerlieden- staking. Het blad wjjat op de vrij plotselinge beëindiging van de saak en segt: Oser dit feit op sioh self sal wel ieder sioh verheugen, maar de wijse waarop de staking eindigde sullen velen, met ons, betreuren. De stakers hebben den strijd over heel de linie verloren, dat is te betreuren maar gelukkig is het, dat als ti'i tooL geen kans op overwinning bestond de strijd niet noodeloos werd gerekt. Het verloop der staking, haar plotseï lingeniet door eenige onverwaohte verandering in de positie der strqdenden gemotiveerde afbreking heeft getoond, dat men vôôr het proolameeren daarvan sijne kraohtea en de heohtheid van sjjn organisatie ôf in het geheel niet had oadersocht ôf dese althans had oversohat. Dit is een fout, die men vreesen kon toen de staking hangende was, maar waarop sij, die sympathie koesterden voor de eisohen der stakers, toen niet hadden te wijsen. Thans eohter, nu men daardoor de positie der weder aan het werk sqnde timmsrlieden niet meer verswakt, sou men den werklieden geen dienst be wijsen door er niet den aadruk op te leggen, dat het niet alleen een fout, maar een onverantwoordelqke liohtvaardigheid is van hen die in de vakvereenigingen den toon aangeven, eene werkstaking uit te lokken soolang men niet met de grootste sorgvuldigheid heeft nagegaan of er redeljjke kansen op overwinning sijn. Zekerheid omtrent den uitslag eener staking kunnen da leiders daarvan na tuurlijk nooit geven maar waar selfs redeljjke kansen van overwinning niet aanwesig sijn, is het uitlokken eener werkstaking een bqna onvermengd Zooals wij in ons vorig nummer op. merkten, hing de vraag of het goed gesien was ter verovering van de niet vrijwillig toegestase eisohen der timmer* lieden eene algemeene werkstaking te proolameeren, in hoofdsaak af van dese tweede vraag was de organisatie der tiinmerlieden daartoe stevig genoeg Dit is thans gebleken niet het geval geweest te sijn de organisatie der timmerlieden was tegen den strjjd, die werd aange» bonden, niet opgewassen. Het leidend oomité heeft voor het ongunatig verloop der staking een aantal gronden aangevoerd, die al moesten sij sonder eenige oritiek worden aanvaard, nog geene verklaricg van de mislukking souden kunnen geven. De patroons hebs ben partijdige voorstellingen van den strjjd gegeven de groote pars heeft hen daarbij geateund en het publiek tegen de stakers ingenomen de politie heeft de „ovaties" aan „onderkruipers" belet de godsdienstige vereenigingen deden niet meé of hielden niet vol dit ailes (om van de andere gronden die het oomite aasvoert, niet te spreken) moge volkomen waar sijn, maar wat bewijst het Wisten de leiders der staking niet vooruit, moeiten sij niet weten dat de patroons de voor henselven gunatigste voorstelling van den strijd souden gevén dat de groote bladen, het Handelsblad en het Geeltje (de Amsterdamsohe Cou rant) voorop, de partij der patroons souden kiesen, voaral op dit oogenbiik dat de politie de „ovaties" sou tegen gaan dat Fatrimonium niet meeging en op St. Joseph pressie sou worden geoefend om sioh af te soheiden Al dess omstan» digheden waren van te voren bakend, met al dese omstandigheden had kunnen en moeten worden rekening gehouden. Dat is, naar aohteraf blijkt niet voldoende gesohied. Het baat niet dat te verbloemen en aohter een reeks seoundaire en uit den aard der saak partijdig voorgestelde oorsaken de hoofd» oorsaak van de mislukking der staking te verbergen. Die hoofdoorsaak is on» voldoende organisatie van-, gebrek aan het noodige sclidariteitsgevoel bij de timmerlieden. Dat hebben de stakers selven gevoeld van daar hun drang om hunne niet stakende kameraden door „ovaties" tôt andere gedaohten te bren- gen. Door die „ovaties" werd gepoogd pressie op de werkende timmerlieden uit te oefenen en van hen door vrees voor sohade of minaohting van de sijde hunner kameraden datgene te verkrjjgen, waartoe hun solidariteitsgevoel niet kraohtig ge« noeg geweest was. Dat bij eene werkstaking door de stakers gepoogd wordt sulk eene pressie uit te oefenen op hen die bljjven door- werken, is een gewoon versohqnsel, dat sioh het sterkst vertoont bij swakke organisatie en in beteekenis afneemt naarmate da arbeidera-organisatie wint in kraoht. De gesohiedenis der engelsohe arbeidersbeweging kan daarvan getuigen. Het uitoefenen van sulk eene pressie, wanneer sij gaat buiten de grensen der bloote overreding en wanneer doet sij dat niet is een inbreuk op de vrgheid van hen die wél werken willen en kan door de overheid, die ieder in sjjn wettelijk gewaarborgde vrijheid heeft te doen eerbiedigen, niet worden toe* gelaten. De overheid mag daarbq niet lijdelijk toesien. Dit wil natuurlijk niet seggen, dat sq sioh niet sorgvuldig er voor sou hebben te waohten door de wijse waarop sjj het uitoefenen van sulke pressie te keer gaat, partij te kiesen in den strijd alleen dit bedoelen wq er mede de politie in besoherming te nemen tegen het verwjjt dat sq partij» dig sqn son, door het enkele feit dat sij er naar haar vermogen voor waakt, dat sij die tijdens een werkstaking wer ken willenook werken kunnen. Daarvoor te waken is haar taak en het is ONBILLIJK er haar een verwqt van te maken, dat sq doet wat haar plioht ia. Maar aan den anderen kant sij men tegen de stakers die pressie op hunne kameraden uitoefenen om desen tôt aansluiting bij hunne staking te brengen, minder streng dan bqv. de heer Hovy. In een uitvoerig openbaar sohrqven, dat aan den vooravond van het einde der staking in de bladen werd opgenomen, noemt dese den inbreuk, die door de stakers wordt gemaakt op het goed reoht van hen, die niet met hen meegaan, een ernstig vergrijp. En dan vervolgt hij aldus „Ik had niet gedaoht, dat onse tim» mergesellen daartoe in staat souden sqn. Dit onteert hen ten hoogste, en beneemt Naar 'a et Duitsoh. 12) Voor Dora en de bankier instegen, stelda de laatste sioh voormet de woorden „Mqn naam is Bollmann," en op Dora wjjsende," voegde hq er bq „Mijne eobtgenoote." We hebben het voornemen, de villa Mandolinata te gaan besiohtigen, om se eventueel te koopen." Golinski boog met de houding van een man naar de wereld en noemde sqn naam, er bq voegende „Dan worden wq wellioht buren, ik ben de bsaitter van het buitengoed Draohenatein wanneer wij midden in het meer sqn, suit gq raque vilia op de rots kunnen aies." Met dese woorden bood hq Dora de hand en ondersteunde haar bij het in- stijgen van de boot, die onder hare treden heers en weer sohommelde daarbij ruatte hare met eene dunne sijden handaohoen bedekte hand eene minuut in de sqne, en, was het bedrog, was het toeval, hq meende, dat sjjn handdruk beantwoord werd. Nadat ook Bollmann in de boot „Hier is het sohoon spr&k Dora, „dubbel weldadig is de eensaamheid, de vreedsame stilte der natuur, wanneer men sioh soo pas aan het gewoal der wereld heeft onttrokken." „Maar die eensaamheid kan ook lastig worden," antwoordde Golinski. Daarbij daoht hq onwillekeurig aan sqne vrouw en een gevoel van wrevel beving hem. Met welk reoht had sij hem de vrijheid afgekooht en hem den gouden ring om den vinger gedwongen, die thans ver» raderlqk Dora in de oogen sohitterde „Kent gq de villa Mandolinata soo wendde Bollmann sioh tôt Golinski. „Hadt gq cok omgaog met den vroegeren bai sitter Het inwendige der villa heb ik nimmer betreden," antwoordde da ga» vraagde, „maar mqn weg voert mq er dikwijls voorbq. 't Is osa klein lief nsst. Gq weat seker, dat de villa voor de sangeras A. werd gebouwd, die haar villa Mandolinata doopte. Dase dame moet se tôt voor wainiga jaren bewoond hebben, toan ging de villa in eigandom over aan een geleerde, een oud kaal» hoofdig heer." nJuist, 'twas professer Gasekius, een beroemd natuurondersoekar," voegde Dora er hq. „Hij ia voor korten tijd naar .p. waarheen sqne betrek „Ik hoop, dat het gebouw en de in» riohting er van ons sal bevallen," soo nam Bollmann weder het woord, „want de omgeving is inderdaad romantiaoh sohoon. Ea soo stil. Hebben we ook telegraâsohe verbinding met het spoor wegstation Golinski ontkende dit. Bollmann soheen door dit antwoord siohtbaar tevreden gesteld. Er kwam eene pause in 't gesprek, die enkel door den regelmatigen slagder riemen verbro ken werd. Van tqd tôt tqd ontmoetten Dora's en GolinBki'a blikken elkander, dock sleohts voor een oogenbiik, dan meden sq elkander. Dora zoowel als Golinski daohten over de toevallige ontmoeting na met het instinct van ongewone naturen gevoelden sq eene soort van geastelqke verwantaohap, welke hunne karakters, hoe veraohillend dan ook, in éen punt te samen leidde. nZie eens hierheen," soo verbrak Go linski het swqgen, „thans kunt ge mqne villa sien." Een kreet van bewondering ontsnapte aan de lippen van het paar. Werkeiijk bood het alot Draohenatein uit het midden van het meer gesien een seer romantisohen aanblik. „Men gevoslt sioh in den tqd der ridders en minnesangers terug verplaatst," er ontbreekt sleohts aan, heer ridder," soo wendde sq sioh tôt Golinski, die haar verstomd aanhoorde, „dat gq in voile wapenrusting op het balkon ver- sohqnt en den aanvoerder des vqands tôt een tweestrqd den handsohoen toe werpt." „Het komt er maar op aan, om welken prqs men strjjden souantwoordde Golinski, die tengevolge der leotuur van ridder- en rooverromans deze taal ge- noegsaam verstond. „Wanceer de prqs een sohoone vrouw was, ik sou mij niet besinnen." „Ia, seer galant t" laohte Dora, maar inwendig was sq vast orertuigd, dat dese man een goed deel van ridderlijken moed an doodsveraohting in sioh omdroeg. Na vqf minuten landde men aan den tegenovergestelden oever Golinski be? sohreef aan het paar den weg,dienhet naar de villa Mandolinata moest inslaan en beloofde met de boot te waohten, tôt sij souden terugkeeren. Hq had den tijd, versekerde hij, en men kon voor de besiohtiging der villa al den tqd nemen. Toen Bollman en sqne dame aohter de boomen waren verdwenen, wandelde de besitter van Draohenatein aan den oever onrustig op en neder. Die vrouw had als 't ware eene revolutie in sqn binnenste te voorsohqn geroepen. Won* derbaar 1 Even t( paradqs voor hem geworden. De toekomst dook voor sqn geestig oog op als een tooverslot uit het water van het meer, en heerlqke beelden vervulden sqne phantaaie. Aan de sijde van dese vrouw soheen ailes hem mogelijk. Ook dit ruwe, ontembare karakter had eindelqk sjjn ideaal gevonden, gelijk dit ieder mensoh vooruit sweeft en ésnmaal in het leven hem in den weg treedt. Hoe weinigen gelukkigen is het gegeven, hunne idealen vast te houden en aan sioh te ketenen voor de meesten, in lageren stand ge« boren en opgevoed, vervliegt het in de luoht en wordt het een bedriegelqk beeld, wanneer sq hunne armen er naar uit» s trekken. Het ide&al is de Fata morgana van het mensohelqke leven. VIII. Bollmann en Dora wandelden tussohen de boomen naar het doel van hun tooht. Zq spraken over de toekomst. Binnen enkele dagen moest het plan van den tramweg sqn beslag krijgen. De bankier rekende er bepaald op, dat men hem in desen geene swarigheden in den weg sou leggen. De aanleg moest tôt stand komen naar Bollman's idées hq had tooh aansienlqke sommen opgenomen, om het materiaal en het ikt moest worden. 600RE0HT-01DAHBT. BUBEAD'S H. VERVER J*., Zuidbroei H. NQORDING, Noordbroek, Erven B. van dru KAMP, Groningen. EWAAD, i

Kranten- en periodiekenviewer van het Historisch Archief Midden-Groningen


Nieuws- en Advertentieblad, Goorecht-Oldambt nl | 1898 | | pagina 1