Watgeeft de Radio?
MULTATULI STIERF
De Samenvoeging HoogezandenSappemeer
Een voor- en een tegensiander voerden het woord op
een door de politieke partijen belegde bijeenkomst.
Programma van de R.O.N.
PLAATSELIJK NIEUWS
De richtprijzen der Akkerbouwproducten
oogst ^947.
Dr. N. WATERMAN JUBILEERD.
De Kankerbestrijding, zijn levenswerk.
AAN GEVOLGEN VAN ONGELUK
OVERLEDEN.
Bestrijding
Ratten en Muixen
Vandaag is het juist 60 jaar gele-
den, dat een onsterfelijke figuur in de
Nederlandse letterkunde in bittere
armoede het tijdige met het eeuwige
wisselde, Eduard Douwes Dekker, die
zijn boeken schreef onder de namu.
Multatuli, wat in Nederlands vertaald
betekend: Ik heb veel geleden.
Douwes Dekker heeft veel geleden.
in zijn Indische loopbaan, en op zijn
oude dag. Zijn avonuren heeft hij
vastgelegd in zijn beste werk de ,,Max
Havelaar", dat tevens een felle aan-
klacht is tegen de onderdrukking van
de Indische bevolking. Het verhaal
van Saïdjah, de Indische jongen, die
beroofd en onderdrukt werd, opstan-
dig werd en gedood, is algemeen be-
kend. Multatuli's werk heeft ertoe
bijgedragen, dat hier te lande de ogen
open gingen, voor wat ginder in
om Dekkers woorden aan te halen
het land dat zich als een gordel van
smaragden om de evenaar slingert, ge-
beurde.
Op 2 Maart 1820 werd Eduard Dou
wes Dekker te Amsterdam geboren.
als zoon van een zeekapitein. Hij
mislukte als gymnasiast en als kan-
toorbediende en trok op 18-jarige leef-
tijd naar Indië, om daar een geheel
nieuwe loopbaan te beginnen, want
Indië bood meer kansen dan het Am
sterdam van 1840.
Hij werd klerk bij de Algemene
Rekenkamer te Batavia, een bij zijn
collega's geziene figuur. Toen kwam
ook de liefde in het spel. Hij trad in
het huwelijk met Carolina Versteeg,
waartoe hij eerst tôt het Katholisis-
me moest overgaan, maar na korte
tijd moest het huwelijk ontbonden
worden. Met een gebroken hart vroeg
.hij om overplaatsing naar de buiten-
gewesten en werd contrôleur op Na
tal. Reeds toen heeft Douwes Dekket
pogingen gedaan, het lot van de Indi
sche bevolking te verbeteren, maar
hij ontmoette eer tegenwerking dan
medewerking van zijn superieuren.
In 1843 werd hij wegens een kas-
tekort, dat aan fraude w"erd toege-
schreven van zijn functie ontheven.
Een onderzoek toonde aan, dat het te-
kort te wijten was aan ,,slordigheid,
gebrek aan ervaring en onderschat-
ting van de kleine plichten tegenover
de" grote". Hij was brodeloos en
moest zichzelf gedurende 15 maanden
in leven houden.
In 1845 kreeg hij weer een kans op
Java, ontmoette de jonge baronesso
Everdine van Wijnbergen, met wie
hij in 1846 huwde. In 1848 werd hij
secretaris van résident Scherius te
Menado.
Ergernis over het feit, dat hij naar
zijn mening gepasseerd werd bij de
benoeming van een opvolger van
Scherius en gebrek aan medewerking
van de autoriteiten bij het opruimen
van de Augiasstal bij het ambtelijk
aparaat op Ambon, waar hij als assist.
résident was benoemd, brachten zijn j
zenuwgestel in een zodanige toestand,
dat hij met verlof om herstel van ge-
zondheid naar Europa moest, een ver-
lof, dat enige malen moest worden j
verlengd. In Mei 1855 keerde hij naar
Indië terug. Zijn verlof had een
drukkende schuldenlast veroorzaakt.
Hij ontmoette den Gouverneur-Ge-
neraal, sprak met hem over het loi
van den inlander, en werd benoemd
tôt assistent-resident van Lebak, waar
de sociale toestanden slecht waren.
Douwes Dekker heeft getracht de
toestand te verbeteren. Maar weer
ontmoette hij tegenwerking door zijn
superieuren. Douwes Dekker deed wat
hij nodig vdhd, heeft fouten gemaakt,
en werd ontslagen.
In Indië kon hij geen werk meer
vinden. Hij liet vrouw en kind achter
en ging zelf naar Europa om eerher-
stel te zoeken. Hij solliciteerde echter
niet, vroeg geen audiënties aan, maar
zwièrf rond door verschillende landen
en genoot van het leven.
Vrouw en kinderen kwamen ook in
Europa aan, en zonder werk leidde de
weg naar armoede. Steeds ipoeilijker
werden de omstandigheden waaronder
hij leefde. Hij leefde van de opbrengst
van zijn uitgegeven werken. Maar
zelfs zijn kamertje in Brussel had hij
op crediet.
Woensdag 19 Februari:
1815 De Stem van het Noorden; o.a.
J. G. Mulder: watersport in het
Noorden.
18.35 R.O.N.-sextet o.l.v. Louis Drenth
19.Landbouwkwartier, verzorgd
door de Stichtingen van de
Landbouw in Groningen, Fries-
land en Drente.
1915 Cyclus „Moderne Kamermu-
ziek", Ada van Leeuwen speelt
de piano-sonate van Hendrik
Andriessen.
19.35 Noordelijk strijdkrachtenpro-
gramma. Verzoekplatenprogr.
20.— Sluiting.
Donderdag 20 Februari:
18.15 De Stem van het Noorden.
18.35 Landbouwactualiteiten.
18.45 Het Groninger Strijkkwartet
speelt kwartet op. 51 no. 2 van
Joh. Brahms.
19.15 Groninger kwartier. Marijke van
der Hout zingt Groninger lied-
jes. begeleiding Peter Mak, pi
ano.
19.30 Sluiting.
Vrydag 21 Februari:
18.15 De Stem van het Noorden.
18.35 H. Brouwer, viool en G. Frôh-
ling, piano, spelen Sonate in d
kleine terts van Joh. Brahms.
19.Hilversum II.
19.15 Literair kwartier. Fokke Sierks-
ma bespreekt „De geboorte van
Jan Klaassen" van J. J. Klant
19.30 Sluiting.
Zaterdag 22 Februari:
18.15 De Stem van het Noorden.
18.35 Gruno's PTT Mannenkoor o.l.v.
Louis Drenth.
19.Drs. Fop I. Brouwer: Merk-
waardige planten in Noord-
Nederland.
19.15 Noordelijk weekoverzicht. y
19.30 Sluiting.
Maandagavond is in het Parkhotel
een door de gezamenlijke politieke
partijen van Sappemeer georganiseei-
de bijeenkomst gehouden, waarin over
de samenvoeging Hoogezand en Sap
pemeer is gesproken.
Na een openingswoord door den heer
HAMMENGA, wethouder van Sappe
meer nam een voorstander van de
samenvoeging, de heer R. SCHOEMA-
KER het woord.
Spr. releveerde de vorige pogingen
tôt samenvoeging n.l. in 1827, een tijd
van depressie, waarin het doel van de
samenvoeging was besparing van
kosten, en in 1832. Beide pogingen
hadden geen resultaat. Een recenter
actie was die van 19121913, die
veel beroering wekte. Ged. Staten er-
kenden de argumenten tegen samen
voeging van de Sappemeersters niet.
Bij de stemming in de raad stemde
echter alleen de heer-Eppo Mulder-
vôôr samenvoeging.
Sedert 1913 is heel wat gebeurd: wij
hebben de auto, de telefoon, enz. die
onze plaatsen kleiner heeft gemaakt.
gelijk de gehele wereld, en nog meer
dooreengestréngeld.
Spr. wenste de argumenten van
vorige pogingen niet te beschouwen,
doch de huidige omstandigheden te
bezien. Ged. Staten laten zich nu niet
meer voorlichten door mensen die ge-
voelsargumenten naar voren brengen,
maar door hen die de zaak realistisch
beschouwen zoals de N.E.T.O. Twet
vragen doen zich voor: Zal de nieuwe
gemeente sociaal economisch één ge
heel vormen? Zal een samenvoeging
een gemeente brengen die goed func-
tionèert?
De plaatsen zijn volkomen ineenge-
groeid. Wie van het station komt weet
niet wanneer hij van Hoogezand in
Sappemeer komt. Men kan zich afvra-
gen: Is er een culturele grens? Spr.
meende dat in geen enkel opzicht van
een dergelijke grens sprake is. Het
kerkelijk leven loopt dooreen, eveh
als het verenigingsleven in al zijn ge-
ledingen, de verenigingen voor maat-
schappelijk werk en de openbare
diensten,' die niet van de gemeenteii
uitgaan. Er is één telefoon en radio-
centrale, één slachthuis, één hoofd-
station, enz.
Het onderwijs kent evenmin ge-
meente-grenzen, noch het arbeidsleven
en de vermakelijkheden.
In het dagelijkse leven is de een-
heid reeds een feit geworden.
Enkele cijfers.
Van de arbeiders werken te Hooge
zand 47.3 °/o in de industrie en te
Sappemeer 48.3 Voor de land
bouw luiden deze cijfers resp. 32.9 °/o
en 30.1 °/o, voor de overige bedrijven
19-8 en 21.8 °/o.
In Hoogezand zijn links georienteerd
75 Van de kiezers, in Sappemeer
72 °/o. Voor de rechtse groepen bedra-
gen deze cijfers 25 en 28 °/o.
Een administratieve scheiding tus-
sen Hoogezand en Sappemeer In
stand houden betekent het laten
bestaan van een hinderpaal.
In Sappemeer kan men geen uit-
breiding van industrie meer verwach-
ten behoudens een kleine uitzonde-
ring men vindt er geen geschikt
terrein. Slechts aan de Zuidkant van
het nieuwe kanaal zou industrie ge-
vestigd kunnen worden, en Sappe
meer is daar aan geschikt terrein
uitgeput. Industriëlen zijn niet in
Sappemeer gevestigd. Hier wonen
slechts arbeiders, hetgeen nadelig is
bij crises.
Hoogezand heeft meer gelegenheid
tôt het vestigen van nieuwe bedrij
ven; er zijn veel meer industriëlen ge
vestigd, alsmede de goedbetaalde em
ployée.
Van een ruimzichtiger beheer van
Sappemeer is geen sprake, integen-
deel, het wil spr. voorkomen dat te
Hoogezand veel vooruitstrevender
zorgen merkbaar zijn. Kijk naar de
Westerschool te Sappemeer, die is al
sinds 30 jaar een ruine. De Mulo
school tart elke vergelijking met wel-
ke Mulo-school dan ook, elders ge
vestigd. Slechts één ding is in Sappe
meer beter: de gasfabriek. Er is on-
voldoende woonruimte voor onder-
wijskrachten.
Hoe zal het gaan met de R.H.B.S.
wanneer de samenvoeging een feit is
geworden? Waar staat in een moei-
lijke tijd de H.B S. beter, in een
plaats van 7000 of één van 20 000
mensen? De H.B.S. in Sappemeer is
groter dan die te Hoogezand en kan
de leerlingen van beide gemeenten
bevatten, en zij i» ,,r>or de gemeente
goedkoper. Veraer is het mogelijk, dat
de R.H.B.S. wordt omgezet in een Ly-
ceum.
Hoe zal het met onze winkels gaan?
De winkels zijn door energie van de
winkeliers groot geworden en niet door
de aanwezigheid van het gemeente-
huis. Men hoeft niet te verwachten,
dat de winkels achteruit zullen gaan.
Zal Sappemeer een deel van Hooge
zand worden? Evenmin -als Hoogë-
zand een deel van Sappemeer. Dt
nieuwe gemeenteraad zal de belan-
gen van de gehele gemeente beharti-
gen.
Spr. releveerde de conclusie vau
het N.E.T.O. rapport, dat luidt: sa
menvoeging. Hierbij behoeft men geen
vrees te koesteren voor moeilijkheden
Wat zijn de voordelen?
De Loonschalen voor arbeiders m
grote gemeenten zijn gunstiger dan in
kleine, hetgeen in verschillende vak-
ken een verschil maakt. Er zou een
besparing van en verbetering in de
Gem. administratie komen, omdat ei
één groot gem.huis moet komen. Het
personeel behoeft niet bevreesd te
zijn. Beiderzijds bestaan vacatures en
het lagere personeel kan elkaar aan-
vullen. Men kan betere gem.dienstei
verwachten. B.v. één gasfabriek
spr. had niets dan lof voor de Gasfa
briek te Sappemeer en deze fa-
briek zou met een kleine wijziging
beide gemeenten kunnen dienen. De
gasfabriek van Hoogezand is een par
ticulier bedrijf. Eén fabriek zou
een belangrijke besparing betekenen.
Spr. meende dat de voordelen van
samenvoeging grotendeels voor Sap
pemeer zullen zijn. Hier zullen nieu
we wijken komen, er zullen zich men
sen vestigen, die niet dicht bij de fa-
briekswijk willen wonen, sociale voor-
zieningen zullen kunnen worden ge-
troffen. Het N.E.T.O. rapport conclu-
deert dat niets zich verzet tegen sa
menvoeging. Dat is ook sprekers oor-
deel. Hij kan zich de gevoelsargu-
menten begrijpen, doch daarovei
moeten wij kunnen heenstappen.
Een tegenstander aan het woord.
Vervolgens nam Ds. DE ZEEUW
het woord. Spr. begon met het geven
van enige cijfers. Waaraan ontleent
men het recht Sappemeer zijn zelf-
standigheid te ontnemen?
Er zijn in ons land 1015 zelfstandige
gemeenten: 356 met boven 7000 in-
woners en 759 met minder dan 7000.
Te klein is onze gemeente dus niet.
Spr. kwam terug op de beide vo
rige pogingen om tôt samenvoeging
te geraken. E venais toen, zullen ook
thans bij samenvoeging meer leden
van Hoogezand dan van Sappemeei
in de raad komen. Het centrum zaï
eerder naar West dan naar Oost ver-
legd worden. Bovendien is Ds. de
Zeeuw niet gerust over het lot der
ambtenaren.
In 1827 ging het initiatief uit van
den Koning. Thans is het anders: het
initiatief is uitgegaan van enkele ln-
gezetenen van Sappemeer. Zij spra-
ken met de Commissaris der Konm-
gin en toen kreeg de N.E.T.O. op-
dracht een rapport samen te stellen,
een beknopt rapport. Wij hadden toen
zeker een uitvoerige studie mogen
verwachten.
In de bij de bevrijding bestaande
vacature van burgemeester is niet
voorzien.
Het vorig jaar werd het advies der
beide gemeenteraden gevraagd. Toen
is het comité tegen samenvoeging tôt
stand gekomen. In de Raad van Hoo
gezand* behandelde men de kwestie
zeer globaal zonder kennis te ne-
men van de argumenten der tegen-
standers, en slechts n.a.v. een kran-
tenverslag.
Men hield er geen rekening mede,
dat 95 °/o v,an de Sappemeersters
tegen samenvoeging waren.
De geografische ligging vormt een
nadeel van samenvoeging: Hoogezand
heeft uitlopers naar verschillende rich-
tingen, deze zullen het centrum naar
het Westen trekken, een feit, dat
men moet overwegen.
Kan samenvoeging een belangrijke
bezuiniging betekenen? Het N.E.T.O.
rapport noemt geen enkel bedrag.
Spr. had eveneens critiek op de
toestand van de Sappemeerster scho-
len. Doch dit is een gevolg van het
feit, dat in de période tôt kort vooî
de oorlog geen scholen gebouwd moch-
ten worden. De Hoogezandster scho
len kan men evenmin ideaal noemen.
Het nieuwe kanaal is te dicht bij
het Winschoterdiep geprojecteerd, en
daardoor is de .ruimte voor industrle-
ën te Sappemeer te klein geworden.
Moet door deze fout de zelfstandig-
heid van Sappemeer verloren gaan.
Moeten wij daarom in een oord van
rust komen te wonen?
Het comité heeft de samenvoeging
van aile zijden bekeken, doch kan
weihîg voordelen vinden. Misschien
is de gasfabriek een voordeel. Maar
de consessie te Hoogezand moet wor
den afgekocht.
Voor diverse industrieën gelden
streeklonen, en de grootte van de
gemeente maakt geen verschil.
Alleen bij de typografen maakt het
een verschil, maar het staat niet vast
dat dit bij samenvoeging zal worden
gewijzigd.
Handelen de tegenstanders slechts
uit vrees? Neen, maar voorstander»
handelen uit wantrouwen in de toe-
komst van Sappemeer of ontevreden-
heid over het verleden. Tegenstanders
hebben vertrouwen in Sappemeer»
toekomst, in samenwerking met
Hoogezand.
De heer Schoemaker antwoordt.
In de repliek deelde de heer Schoe
maker mqde, dat hij geen argumenten
in het betoog van Ds. de Zeeuw had
gevonden.
Toen de bevrijding kwam, vergader-.
den een aantal heren in het hotei
,,Struvé" en men besprak de voor- en
nadelen, welke een samenvoeging zou
kunnen brengen. Een delegatie infor-
meerde bij de wnd. commissaris de.
Koningin welk doel een samenvoeging
kon hebben. De kwestie werd toen
aanhangig gemaakt bij de regering.
Is een gemeente van 7000 inwoners
groot? vroeg spr. zich af. De grote
hangt af van de ligging. Grotere ge
meenten dan de onze zijn samenge-
voegd met anderen, omdat het nodig
was.
De heer Schoemaker was vol lot
over de wnd. burgemeester. De en
quête noemde hij larie, omdat men
geen inzicht in de kwestie had, het
was démagogie. Op deze wijze kreeg
Hitler opk 95 °/o van het aantal stem-
men.
Het tweede rapport van de N.E.T.O.
toont aan dat de geografische ligging
geen bezwaar kan zijn. De samenvoe
ging is geen centenkwestie, maar een
kwestie van cultuur, De scholen te
Hoogezand mogen slecht zijn, maar
die te Sappemeer zijn veel slechtei.
Na de vorige oorlog had men scholen
kunnen bouwen. Waarom deed men
het toen niet?
Spr. vraagt zich af of in Sappemeer
op de duur arbeid zal zijn. Sappe
meer zal slechts een arbeiderswijk
worden, de winsten van de industri
ëlen gaan naar elders.
Met betrekking tôt de lonen kon
spr. het niet eens zijn met hetgeen Ds.
de Zeeuw had gezegd. Ook voor ouden
van dagen zal samenvoegen een
voordelig verschil betekenen.
Ds. de Zeeuw spreekt nogmaals.
Ds. de Zeeuw wees erop, dat de
samenvoeging niet door het ministe-
rie van binnenl. zaken als noodzake-
lijk werd gezien en slechts nodig ge-
oordeeld indien de wil tôt samenvoe
ging in beide gemeenten aanwezig
was. In Sappemeer was deze wil er
zeker niet. Hoogezand schenkt weinig
aandacht aan het vraagstuk, zijn ge-
meentebestuur en raadsleden zijn niet
eens aanwezig op deze vergadering.
Ook deze spr. sprak zijn waardering
uit oVer het beleid van den wnd. bur
gemeester. De fout schuilt in het feit,
dat slechts een wnd. en geen defini-
tieve burgemeester werd benoemd, en
dat de heer Stronkhorst zich afzijdig
moet houden van de kwestie der sa
menvoeging.
De cijfers van 5000 en 8000 inwo
ners in kom en buitenwijken van
Hoogezand achtte spr. juist. Die van
het N.E.T.O. rapport werden niet on-
aanvechtbaar geacht.
Wat betreft de verzorging van
ouden van dagen is spr. door een
hoofdbestuurslid van de Bond voor
Staatspensionering ingelicht dat bij
deze verzorging Hoogezand en Sappe
meer als een gemeente zullen worden
beschouwd.
Vragen.
Na de pauze was er gelegenheid
tôt het stellen- van vragen waarvan
slechts een bescheiden gebruik werd
gemaakt.
Een der aanwezigen merkte op dat
in 1930 voor de schilders een C.A.O.
tôt stand kwam, hetgeen geldt voor
beide gemeenten, zodat hier een sa
menvoeging geen voordeel zou heb-
ben.
De heer Schoemaker wees erop,
dat als essentiëel punt dat voor sa
menvoeging pleit, is de grotere kracht
die van een grote gemeente uitgaat,
en de betere wijze waarop zij haar
taak kan vervullen dan twee kleine
gemeenten.
Wethouder flammenga sloot de ver
gadering.
DANK VAN H.M. DE KONINGIN
De Commissaris der Koningin
deelt ons mede, dat H.M. de Ko
ningin heeft verzocht aan de be
volking der provincie Groningen
Haar dank over te brengen voor
de ontvangen gelukwens met de
geboorte van Prinses Maria Chris-
tina.
Mgr. W. MUTSAERTS ZENDT
TELEGRAFISCHE GELUKWENS
AAN PRINSELIJK PAAR.
Ter gelegenheid van de geboorte
van Prinses Maria Christina zond
Mgr. Mutsaerts het volgende telegram
aan het prinselijk paar: „Mede m
naam van de 850.000 Katholieken van
het Bisdom 's Hertogenbosch, spreek
ik mijn grote vreugde uit over de
voorspoedige geboorte van de vierde
Prinses".
KEGELEN.
Uitslagen
H.-S.
Kegelcompetitie
resp. le, 2e en 3e vijftal.
AnonymusDoe je Best 653663,
554—578, 557—621.
W. O. F.—Tavenu 506-^91, 460—421.
VooruitAtlanta 493-435, 473464,
455471.
AtlantaDussel 459572, 481502,
4'41—461.
W.O.F.Ananymus 518515, 471
514.
VooruitOns Genoegen '460565, 497
597, 448—515.
DusselVooruit 564544, 454453
49g433.
TavenuDoe je Best 672634, 586
643, 494—618.
Keuze-commissie voor de samen-
stelling van het bondstiental N.N.K.B
In de keuze-commissie hebben zitting
de heren A. Bastiaans, G. Bouman
en A. Wolters uit Groningen; H. Bos
Sr. uit Sappemeer en A. ten Cate te
Zuidbroek.
SAPPEMEER. Wegens het spelen
met vuurwerk is door de politie te
gen enkele jongens proces-verbaal
opgemaakt.
HOÔGEZAND. Het is niet gebrui-
kelijk klachten over de jeugd in ons
blad op te nemen. Immers de lieve
jeugd blijkt helemaal niet meer liel
te zijn, -en het aantal klachten is
legio. Een uitzondering willen wij
maken en dat is voor de stationskiosk
De houder van deze kiosk doet een
beroep op de ouders hun kinderen
te waarschuwen geen kattekwaad uit
te halen ten nadele van deze kiosk.
Twee stokers van de Gasfabriek
werden bekeurd wegens diefstal vau
cokes.
Met ingang van 15 April is
benoemd tôt directrice van de huis-
houdschool mej. Gr. Roemelïng uit
Winschoten.
KIELWINDEWEER. Vrijdagavond
vergaderde in 't café Piest de vereni-
ging ,,Plaatselijke Belangen''.
Wegens lichte ongesteldheid van
den voorzitter had de vice-voorzitter
de heer H. Vegter, de leiding.
De heer' G. Viel, secrearis, bracht
het jaarverslag uit. De vereen. nam
het initiatief tôt het oprichten van
een Kleuterschool, die door veler
steun het vorige jaar tôt stand kwam.
Het bestuur had een onderhoud met
den Ingénieur der Stadsbezittingen
over de bedieining der draaien over
het kanaal.
De penningmeester, de heer L.
Lambers, deed rekening en verant-
woording. De kas sloot met een batig
saldo van plm. f 133.
Als bestuurslid werd herkozen de
heer H. Vegter. Besloten werd te
trachten de bewoners van Kiel lid te
maken en dan 't bestuur uit te brei-
den.
Bij de rondvraag kwam de slechte
toestand van de battings in de weg en
van de bruggetjes langs de Oostzij dç
van het kanaal ter sprake.
De voorzitter onderschreef de
klachten, maar zei, dat-- herstel direct
niet mogelijk wàs, daar hiervoor
geen hout beschikbaar wordt gesteld.
NOORDDIJK. Alhier is beroepen,
ter voorziening in de vacature van
Ds. Brouwer, Ds. J. Eggink te Nijega.
De opbrengst van de collecte ten
bate van de Stichting 19401945 be-
droeg f 39.76.
In verband met zijn verlrek
naar Ihdonesië heeft Ds. J. Brouwei
Zondagmiddag afscheid genomen vau
de Ned. Herv. Gem., alhier. Als
tekst had hij gekozen Ps. 125 2:
„Rondom Jérusalem zijn bergen".
Ds. Brouwer wees op het feit, dat
in de twee jaren na de bevrijding de
gemeente tôt bloei gebracht was.
Het woord werd nog gevoerd dooi
den heer A. Huisman, burgemeester
B. Kuipers en Ds. Alkema van Krops-
.wolde.
Ds. Veenstra van Middelberi
zal, wegens het vertrek van Ds. Brou^-
wer tijdelijk als consulent fungeren
voor de Ned. Herv. Gem. te Noord-
dijk.
ENGELBERT. In .café de Groot ha.d
de jaarvergadering plaats van de
Vereniging van Dorpsbelangen en
Vreemdelingen Verkeer. Uit het vei-
slag van den penningmeester bleek,
dat er een batig saldo was. Tôt
secretaris werd benoemd de heer W.
Wiekel. Besloten werd, dat er en actie
zal worden gevoerd ter verkrijging
van een busverbinding over Engel-
bert. Verder werd besloten ten bate
van de kas deze herfst een verloting
te houden. Verschillende verbeterin-
gen zullen worden aangebracht in de
beplantingen, terwijl een nieuwe be-
planting wordt aangelegd aan de Ol-
gerweg.
HARKSTEDE. De IJsclub „De Noord-
star" hield twee ijswedstrijden.
waarvan de uitslagen waren: Ring-
rijderij: 1. M. Bloemendaal; 2. K.
Freije; 3. H. Weender. Estafette rijde-
rij op priksleden: 1. J. Wiltjer en B.
Olthof; 2. K. Freije en K. Perdon; 3.
H. Kloosterhuis en W. v. d. Deen.
HARKSTEDE-SCHARMER. De Chr.
"School hield een ouderaVond o.l.v
den heer W. J. Kamphuis. De leer
lingen der hoogste klasse zongen een
achttal liederen. Het hoofd der school
refereerde over ,,Het gedrag"; de
heer G. de Groot over ,,Het kind van
de 20e eeuw". De heer L. H. Zijlema
sprak een afscheidswoord in verband
met zijn vertrek naar Holwerd. Hij
werd toegesproken door den voorzit
ter en het hoofd der school, opder
aanbieding van enige boekwerken. Ter
afwisseling declameerden verschil
lende dames en heren.
RUISCHERBRUG. De Toneelvei.
E.M.S. gaf in 't hôtel Oosting 2 uit-
voeringen; een 10-tal zangno.'s wer
den ten beste gegeven. ,,Een Forjaors-
dag" en een ander blijspelletje wer
den opgevoerd.
KOLHAM. Onder voorzitterschap
van de heer P. van Dam vergaderde
de afd. Kolham van de Bijenvereni-
ging. Uit het verslag van den secr.
penningm. bleek, dat er een nadelig
saldo was. De heer P. van Dam werd
als bestuurslid herkozen en in de va
cature Joh. Lambeck gekozen de
heer A. Draijer. De contributie wera
verhoogd tôt f 3.50. Bij de rondvraag
werd opgemerkt dat door te late leve-
ring van suiker vele volken zijn
doodgegaan.
SLOCHTEREN. Naar we vërnemen
heeft het personeel van de vrijwilllgo
brandweer in deze gemeente zich
aanéengesloten tôt een vereniging,
met het doel meer contact te leggen.
Reeds sinds enige maanden worden
er geregeld praat- en oefenavonden
gehouden, "onder leiding van de gem.
commandant. De bestuursfuncties zijn
als volgt verdeeld: Voorzitter de
heer Joh. van Timmeren, Gem. Com
mandant; Secretaris de heer de Vries
te Siddeburen; Penningm. de heer
Zweep te Siddeburen.
Het gehele brandweerpersoneel is
thans voorzien van leren kleding.
Voor het Praktijk-Diploma Boek-
houden slaagde de heer H. Fluks te
Stootshom, assistent der Bedrijfs-
vereniging Slochteren en O.
SCHILDWOLDE. In café Veenho-
ven werd de Algem. vergadering
van de Tennisclub Wijchgelsheim ge
houden. Uit, het verslag van den pen
ningm. bleek dat de ontvangsten be-
droegen f 893.12 en de uitgaven
f 906.37, zodat er een nadelig saldo
was van f 13.25. De begroting 1947—
1948 werd goedgekeurd. De bestuurs-
leden Mej. Hilvering en de heer H.
Schipper, werden herkozen. Er wera
besloten om met twee ploegen agfi de
competitie deel te nemen. Daarna gai
de heer Denijs een uiteenzetting over
de medische sportkeuring. Daar men
algemeen de wenselijkheid hiervan
inzag werd besloten de verplichte
keuring na 1 Jan. '48 aan de leden op
te leggen.
De A.R. Kiesvereniging hield
een propaganda vergadering in één
der lokalen achter de kerk, onder
voorzitterschap van de heer Beeftink.
Als spreker trad op de heer Renkema
van Appingedam met het onderwerp:
Vragen van deze tijd''.
Na de vraagstukken van deze tijd
in het kort te zijn nagegaan volgde een
aangename bespreking, terwijl de ge-
stelde vragen tôt grote tevredenheid
werden beantwoord. De zaal was
overvol.
Naar wij vernemen heeft Ds.
D. Siemelink te Oostermeer het be
roep naar de Ned. Herv. Kerk alhie:-.
niet aangenomen.
Maandagmorgen kwam de
vrachtrijder van H. met zijn vracht-
auto achteruitrijdedne uit de garage
van de heer Lanting. Op dat momem
kwam een vrachtauto van de Zuî-
velfabriek uit de richting Schildwolde.
De chauffeur W. wist een aanrijding
niet meer te voorkomen. Het ongeval
beperkte zich echter tôt enige mate-
riële schade.
Het stoomgemaal van de Ruig-
ster polder zal worden vervangen
door een electrisch gemaal. De aanleg
hiervan is opgedragen aan de heer N.
Mossel.
SIDDEBUREN. De Schildwolder
Gymnastiek Vereniging gaf Zater-
dagavond haar jaarlijkse uitvoering in
wolde hetzelfde programma herhaald.
We hopen er dan uitvoeriger op terug
te komen.
De opbrengst van de hier ge
houden NIWIN-collecte bedraagt f 35.
café Por alhier. Vrijdag en Zaterdag
wordt in café Veenhoven te Schild-
OVERSCHILD. Vrijdagavond her-
dacht de J.V. „De Jonge Josia'' haar
65-jarig jubileumfeest te samen met
de M.V. ,,Maria-Martha" haar 40-
jarige herdenking in de Chr. school,
onder leiding van den heer Schaafsma
Nadat van beide verenigingen een
overzicht was gegeven van het 65 en
40-jarig tijdperk,' werden toneelstuk-
jes en voordrachten ten beste gege
ven, terwijl afgevaardigden van di
verse verenigingen hun wensen en
groeten overbrachten. Ook door oud-
leden werd nog een stuk voorgedra-
gen. Het was reeds laat toen Ds.
Houtman een Sluitingswoord sprak.
ZUIDBROEK. Door een tweetai
leerlingen van de ULO, H. Fonger»
en S. K. Westerdijk werd met goed-
keuring van de autoriteiten een col
lecte gehouden ten bate van de NIWIN
De opbrengst was f 134.85.
In ,,Ons Gebouw" vierde de Loge
Crescendo van de Int. Orde van
Goede Tempelieren haar 25-jarig be
staan. Tijdens de receptie werd de
vereniging door afgevaardigden vau
verschillende organisaties en namens
het gemeentebestuur door wethoudei
Koerts gehuldigd voor het goede werk
door haar verricht.
's Avonds voede de Rederijkers.-
kam-er „Vondêl" uit HoogezandSap
pemeer op ,,Op het kantje af'' van
Jan Fabricius. De muziek werd ver
zorgd door het ensemble van Evalyn
Novacek.
MUNTENDAM. Bij het a.anmaken
van een kachçl ontstond brand in de
werkplaats van den kleermaker, den
heer Snitjer. De wand achter de ka-
chel brandde door. Enige textielgoe-
deren, zoals voering e.d. ging verlorev
Onder deze goederen bevond zich een
deel, dat aan den heer Snitjer zelf
toebehoorde, de overigen behoordeu
aan klanten toe.
In café E. Bosscher vergaderde
de Pluimvee en Konijnenclub ,JVIun-
tendam en Omstreken". Als afgevaar
digden voor de vergadering van de
Dr. Gron. Bond weden aangewezen de
heren H. Panjer en H. Brink Jr. Do
inkomsten der vereniging bedroegeu
f 80096, de uitgaven f 294.90; batig
saldo f 506.06. Tôt leden van de kas-
commissie weden benoemd de heren
L. G. Veenhuizen; H. Veldman en W.
Rorye. Het bestuur bestaande uit de
heren Sj. Bos, H. Brink Jr., H.
Wieckers en E. Bettenbroek werd her
kozen, terwijl de heer T. Pater als be
stuurslid werd gekozen.
Men besloot een reiskas op te rich-
ten.
In een huishoudelijke vergade
ring van de P.v.d.A. werd het overle-
den lid, de heer A. Eises herdacht.
Besloten werd op de 1 Mei-dag een
feestavond te houden, terwijl ge
tracht zal worden een afd. van de
Nieuwe Koers" en een pl. sportbond
,,N.A.S.B." op te richten.
De, richtprijzen der akkerbouwpro
ducten oogst 1947 zijn als volgt vast-
gesteld, waarbij ter vergelijking de
richtprijzen, welke gelden voor oogst
1946, tussen haakjes zijn vermeld:
Tarwe f 20 per 100 kg. (f 20.50);
Rogge f 20 per 100 kg. (f 20.25) Gerst
f 19 per 100 kg. (f 19.50); Haver f 17.50
per 100 kg. (f 18); Groene erwten f 2b
per 100 kg. (f 23); Schokker erwten
f 31—f 35 per 100 kg.; Capucijners
f 42.50 per 100 kg.; Grauwe erwten
f 50 per 100 kg.; Bruine Bonen f 45
Op 20 Februari was het 40 jaar ge
leden dat de heer N. Waterman, de
bekende bacterioloog en seroloog, voor
hij zijn studie tôt arts completeerae,
te Leiden promoveerde tôt doctor.
Nadat hij voor het artsenexamen ge-
slaagd was vestigde hij zich als ge-
neesheer te Rotterdam, en zette daar
zijn studies in bacterologie en sérolo
gie voort aan de Rijks-Seruminrich-
ting.
Vervolgens werd hij benoemd tôt
adjunct-directeur van het vaccinepark
tie Rotterdam. Hoewel hij niet rijk
was, en in beslag genomen werd door
een drukke praktijk, richtte hij -uit
eigen middelen een laboratorium in
waar efgen micro methoden voor kli-
nische bloed-su'iker bepaling werden
uitgewerkt.
Tijdens de eerste wereldoorlog gaî
Dr. Waterman gevolg aan het verzoek
van de regering en vertrok naai-
Weàt-Indië om de haven van Wil-
lemstad te saneren, en stichtte daar
in 1916 de moderne gezondheidsdienst,
welke nog steeds functioneert.
Na een studieverblijf in de Ver-
enigde Staten keerde Dr. Waterman
in 1919 naar Nederland terug en werd
toen verbonden aan het Laboratorium
van het Nederlands Kankerinstituui,
waar hij zich, ging wij den aan het
moderne experimentele kankeronder-
zoek. Hij schreef studies over de
electrochemie van het carcinoom,
physicochemie,. studies over experi
mentele maagkanker (proefdieren
werden gevoed met -kankerverwek-
kende stoffen, zoals Benzopyreenj,
diëetstudies en vooral studies over
sérologie van het carcinoom, ge-
richt op de vroegtijdige herkenning
der ziekte.
DE KANKERBESTRIJDING.
In een interview heeft Dr N. Water
man verklaard, dat er hoop bestaat,
dat er verbetering zal komen in de
vroegtijdige herkenning van kanker,
bij hen, die hierdoor zijn aangetast, en
dat de mogelijkheid bestaat, dat hier
positieve resultaten zijn bereikt.
Tezamen met enige jonge geleerden
wijdde Dr. Waterman zich aan de
kankerbestrijding. Tijdens de Duitse
bezetting moëst hij zich terugtrek-
ken, maar werkte toen nog vooî
iVoedselvoorziening een rapport -uit
betreffende de mogelijkheid van kan-
kerverwekkende werking van kleur-
stoffen als surrogaten in voedings-
middelen. De resultaten van dit on
derzoek waren geruststellend.
Cijfers over het sterftecijfer van
degenen, die door de ziekte zijn aan
getast weigerde Dr. Waterman te ge
ven, wel verklaarde hij, dat de ziekte
zeer verbreid is.
Kanker is te genezen, aldus Dr.
Waterman, maar dan onder bepaalde
voorwaarden. In de eerste plaats is
nodig allervroegtijdigste herkenning
van "de ziekte en de -behandeling
daarvan. De Roentgenologie heeft" bij
de herkenning van inwendige kan
ker een grote taak te vervullen.
Voortdurend breid het arsenaal van
wapens, dat door medici bij de be-
strijding van kanker wordt gebruikt
zich uit, en het is te verwachten, dat
wij in de nabije toekomst aânmerke-
lijk zullen zijn gevorderd in -de be-
strijding van de zo zeer gevreesde
ziekte.
De industriële kanker kan -in het
algemeen voorkomen worden door
hygiënische maatregelen, en men
hoopt later ook andere kankersoor-
ten te kunnen voorkomen.
per 100 kg.; Witte bonen f 50 per 100
kg.; Veldbonen f 21 per 100 kg.; Dui-
vebonen f 21—f 25 per 100 kg.; Kool-
zaad f 50 per 100 kg. (f 45); Blauw-
maanzaad f 10f 85 per 100 kg. (f 85);
Karwijzaâd f 50f 75 per 100 kg.
(f 70); Lijnzaad f 50 per 100 kg. (f 30),
Geel mosterdzaad f 35f 55 per 100
kg. (f 50); Bruin mosterdzaad f80 per
100 kg. (f 70); Kanariezaad f 25f 40
p. 100 kg.; Fabrieksaardappelen f 4.7b
per 100 kg. (f 4.75); Suikerbieten f 34
per 1000 kg. (f 38.50); Cichorei f 40
per 1000 kg. (f 48.50).
Voor de consumptieaardappelen ligt
het in de bedoeling de richtprijs f 0.50
per 100 kg. lager te stellen dan de
prijs, die gold voor oogst 1946, waar
bij echter de prijsverhoudingen tus
sen de verschillende soorten nader on
der ogen gezien zullen worden. Voor
strovlas zal geen richtprijs worden
vastgesteld.
Onder richtprijzen worden verstaan
gemiddelde prijzen, die voor het be
treffende poduct zo goed mogelijk be-
naded zullen worden. Daarbij zal, voor
zover dit voor de verschillende pro-
ducten wenselijk is, gebruik gemaakt
kunnen worden van middelen als.
de prijsstelling voor producten, die
uit deze akkerbouwproducten worden
vervaardigd; de pijsstelling bij export
dezer producten en bij import van
deze en overeenkomstige producten,
de inname tegen richtprijs; de vei
bouw tegen vaste contractprijs, e.d.
Voor zover voor een product twee
richtprijzen genoemd woden ligt he*
in de bedoeling, dat een prijs bover.
het genoemde minimum bedrag be-
dongen zal kunnen worden, voor zo.-
ver de opbrengst in de importlanden
dit mogelijk maakt.
De premie van bouwgerst zal even-
als bewaarlonen, prijzen voor zaal-
zaad, pootgoed e.d. opnieuw ondei
ogen worden gezien.
PANIEKSTEMMING BIJ VOOR-
VERKOOP VAN PLAATSEN
VOOR CUPWEDSTRIJD.
Zondagmorgen vijf uur vormden
zich reeds rijen wachtenden voor de
loketten van het voetbalveld van Li-
verpool om plaatskaarten te kunnen
kopen voor de cupwedstrijd op 1
Maart tegen Birmingham City. Ten-
slotte waren 45.000 personen daar
verzameld, terwijl er maar 25.000
plaatskaarten beschikbaar gesteld
waren. Toen voor verschillende lo
ketten het bordje „uitverkocht" was
gepfaatst, verdrongen tienduizenden
mannen, vrouwen en kinderen zich
voor de laatst overgebleven loketten,
waardoor er een zodanige paniek-
stemming wërd verwekt, dat aile po
litie die in Liverpool beschikbaar
was! per auto naar het terrein gezon-
den werd om erger te voorkomen. De
politie slaagde er in de massa in toom
te houden, alvorens zich ernstige on-
gelukken hadden kunnen voordoen.
Zaterdagmiddag is in het St. Eliza-
bethziekenhuis te Tilburg overleden
de arbeider J. H. van de Sandeni,
wonende aldaar, die Zondag, tijdens
werkzaamheden in de fabriek der
N.V. Mommes en Hunfeld, met beide
benen in een machine geraakte.
In het officiële orgaan van de
Stichting voor de Landbouw te Gro
ningen van 20 Februari komt een op
roep voor aan aile boeren om mee,
te doen aan_ een groots opgezette be-
strijdingsactie voor ratten en muizen.
Door de reeds toenemende ratten-
en muizenplaag is het nu dringend
noodzakelijk over te gaan tôt een
radicale verdelging van deze schade-
lijke knaagdieren.
De voor zich zelf sprekende feiten,
dat de schade in ons land, door rat
ten en muizen veroorzaakt, 20
30 millioen gulden per jaar be
draagt;
dat 4 °/o van de gehele wereldvoor-
raad aan voedsel door de ratten
en muizen wordt vernietigd;
dat ons land minstens even zoveei
ratten als inwoners telt;
dat ze behalve de aanzienlijke mate-
riële schade, ook een groot ge-
vaar voor de volksgezondheid
zijn,
zullen doen beseffen, dat geen mid-
del hiervoor ongebruikt mag blijven.
Besprekingen zijn gaande, om even
eens onder de burgers tôt een geor-
ganiseerde bestrijdingsactie te komen.
Het is in het belang van allen, dat
ieder zijn voile medewerking hieraan
verleent.
