WAT IN HET AFâELOPEN JAAR âEBEURDE:
IN ONS RAYON
In ons eigen Landje
In de grote wereld
1
f
4
TV !3EDE BU13 van „HET NISUWSBLIUr
Zaterdac?
31 December 1949
No. 104
U
mu
mJrn I
Wat heeft 1949 gebracht? In de
grote wereld heel veel, maar ook
heel veel in ons eigen landje. Doch
ook in ons rayon is 1949 niet voorbij
gegaan, zonder dat bijzondere ge-
beurtenissen hebben plaats gevon-
den, gebeurtenissen, die de moeite
waard zijn in dit jaaroverzicht te re-
leveren.
De distributiekantoren zijn opge-
heven, ondanks de gestadige bouw
van woningen blijft de woningnood
aanhouden. Ziedaar twee feiten die
ons hebben beziggehouden, maar
deze feiten zijn niet specifiek voor
ons rayon, evenmin als de iets min-
der gunstige perspectieven voor han-
del en industrie.
Wij willen bij deze feiten daarom
niet stdstaan.
Het belangrykste feit in ons rayon
is ongetwijfeld de samenvoeging van
Hoogezand en Sappemeer. Reeds in
1948 had de Tweede Kamer het des-
betreffende ontwerp van wet goed-
gekeurd, en op 4 Januari van het af-
gelopen jaar volgde de aanneming
door de Eerste Kamer. Op 28 Febru-
ari werd een gemeenteraad gekozen
voor de nieuwe gemeente, die per
1 April 1949 zou worden ingesteld.
Op 30 Maart hield de raad der
gemeente Hoogezand zijn slotverga-
dering, en op 31 Maart die van Sap
pemeer, in welke vergadering, ge-
houden in de schouwburgzaal van
het hôtel „Struvé", de heer A. W
Stronkhorst, wnd. burgemeester van
Sappemeer, als zodanig afscheid nam
1 April waren Hoogezand en Sappe
meer verenigd, en op de avond van
de eerste dag der vereniging was een
vergadering belegd van de raad van
de nieuwe gemeente, Hoogezand
Sappemeer, waarin de verkiezing
van wethouders plaats had.
Kanaal werken en Zuidbroek
De uitvoering van de werken aan
het omsnfjdingskanaal heeft gesta-
dig voortgang gevonden. Steeds meer
nadert de voltooiing, die een ontlas-
ting van het oude Winschoterdiep
betekent. Etappe na etappe van de
grote werken komt gereed. Onlangs
is de nieuwe brug over het kanaal
in de Nieuwelaan klaar gekomen,
hetgeen het einde betekende van het
isolement waarin Martenshoek en
Foxhol waren geraakt.
Bij de weg tussen Sappemeer en
Zuidbroek, even ten Oosten van de
Motké-fabriek komëii Tiet oude "Win
schoterdiep en het nieuwe kanaal by
elkaar. Er tussen ligt nog slechts de
weg, een weg waarover het verkeer
raast. Die weg zal doorgesneden
worden. Van het plan om deze door-
snijding te overbruggen heeft men
afgezien. En over de verbinding van
het van de rest van Zuidbroek afge-
sneden Westeind, met de kom van
het dorp, bestaat verschil in opvat-
ting bij Ged. Staten en de gemeente
Zuidbroek. Ged. Staten willen een
fietspad ten Zuiden van het Win
schoterdiep vanaf de klapbrug bij de
Motkéfabriek. Buiten dit fietspad
wordt Zuidbroek met Sappemeer
verbonden door een weg voor lang-
zaam verkeer ten Noorden van het
Nieuwe kanaal en nog Noordelijker
loopt de Rijksweg, voor snelverkeer.
Het bezwaar van Zuidbroek tegen
deze oplossing is, dat het Westeind
alleen maar met een fietspad met de
kom van het dorp verbonden zal
zijn, hetgeen, naar men vermoedt,
verschillende nadelige gevolgen zal
hebben. In Zuidbroek zijn twee
stromingen. De ene houdt vast aan
overbrugging van de doorsnyding,
de andere wil in plaats van een fiets
pad vanaf de brug bij Motké naar
de Boerenklap, een behoorlijke weg
daar leggen, geschikt voor normaa!
verkeer (o.a. de GADO-bussen).
Op 9 November heeft het gemeen-
tebestuur van Zuidbroek de moei-
lfjkheden uiteengezet in een ten ge-
meentehuize gehouden persconfe-
rentie; twee dagen later werd een
grote vergadering belegd in het hôtel
Themmen, waarin een klein comité
is gevormd, dat het vraagstuk zal be-
studeren.
Onderwijs
Over het onderwijs zyn verheu-
gende dingen te zeggen. In Hooge
zandSappemeer werden twee
nieuwe scholen in gebruik genomen.
In de eerste plaats de Finse school
ging van de oude Komschool, die in-
middels al is gevallen als slachtoffer
van slopershamers. In September
werd verder de Oosterschool in ge
bruik genomen, die weliswaar niet
geheel nieuw is, maar toch practisch
vernieuwd. En dan zijn er nog twee
tnieuwe scholen vrijwel gereed. In
de eerste plaats de Ambachtsschool
in het uitbreidingsplan, achter het
gemeentehuis, een semi-permanent
gebouw, waarin de afdelingen van
de school, die thans in verschillende
gebouwen zijn ondergebracht, zullen
worden geconcentreerd. In de twee
de plaats de Finse school te Sappe
meer, die een waardige plaatsver-
vangster zal worden van de oude
Westerschool. Ten slotte zyn plan-
nen gemaakt voor verbouwing van
de ULO-school te Sappemeer, en tôt
bouw van een Oostenrijkse school,
voor B.L.O.
Maar HoogezandSappemeer is
niet de enige plaats in ons rayon, die
nieuwe scholen heeft gebouwd. Ook
in Slochteren is een nieuw schoolge-
bouw verrezen tegenover de ULO-
school. De openbare lagere school,
welke tezamen met de ULO in één
gebouw was ondergebracht, is nu
naar het nieuwe gebouw verhuisd.
Noordbroek, ten slotte, mogen wy
niet vergeten, want Noordbroek was mogelyke percentage.
de eerste plaats in ons rayon waar
het afgelopen jaar een sehool werd
geapend, ni. een semi-permanente
openbare lagere school. De opening
had plaats op 1 April.
Nieuwe weg in Muntendam
Op 23 November had te Munten
dam de opening plaats van de nieuw
gelegde weg door het dorp. Boven-
dien is men begonnen met de ver-
wijdering van het bovengrondst
electriciteitsnet. Dit net zal, zoals
burgemeester Groenendaal het in
een rede uitdrukte „onderduiken".
Geschil
En wij besluiten dit overzicht met
de vermelding van het geschil, dat
is gerezen tussen de gemeente Hoo
gezandSappemeer en de particu
lière gasfabriek C.V. Gasfabriek
Hoogezand, in verband met de in-
schakeling van de gemeentelijke gas
fabriek te Sappemeer bij de levering
van gas aan het uitbreidingsplan
achter het gemeentehuis. Arbiters
zullen in dit geschil uitspraak doen.
Een nieuw jaar ligt voor ons, 1950,
een jaar dat weer vol gebeurtenis
sen verrassend en teleurstellend
zal zyn. Moge dat nieuwe jaar
voor ons rayon veel voorspoed bren-
gen, dat er zich nieuwe bedryven
mogen vestigen, en de werkloosheid
beperkt zal blijven tôt het laagst
Aïs achtste plaatst président Truman zijn handtekeming onder het Atlautisch Pact namens de Ver. Staten
Wanneer Nederland terugblikt op
1949, dan ziet het terug op een veel-
bewogen jaar, een jaar waarin ge
beurtenissen hebben plaats gehad,
waarvan het nu nog niet mogelyk is
de draagwydte overzien.
En allereerst dienen wij wel even
stil te staan bij dat ene grote feit,
dat aile andere overschaduwt: de op
lossing van het Indonesische pro-
bleem. Aan het begin van 1949 vorm-
de Indonesië nog een probleem, doch
in de loop van het jaar is men er in
geslaagd dit op te lossen. Of deze
oplossing juist is zal de toekomst
moeten aantonen. Dit is zeker: er
hebben grote gebeurtenissen plaats
gehad, èn voor Nederland, èn voor
Indonesië. Na drie eeuwen Neder-
lands bewind, is thans de souverei-
niteit over Indonesië aan de Indone-
siërs zelf overgedragen, en zijn Ne
derland en Indonesië nog slechts
•verbonden deer ^cn Unie. Was Indo
nesië rijp voor zelfbestuur? Of zal
de internationale pressie, die op Ne
derland is uitgeoefend, en die de
overdracht heeft verhaast, een fatale
invlœd blijken te hebbenî
Het is nu geen tyd om bespiege-
lingen te houden over de toekomst.
Het jaar 1949 is voorbij en wij die
nen na te gaan, wat het gebracht
heeft.
Op 1 Januari 1949 om 0.00 uur
werden op Java de vijandelijkheden
tussen Nederland en de Republiek
op Java gestaakt; enkele dagen later
geschiedde hetzelfde op Sumatra
Dat betekende het einde van de 2e
militaire actie.
Minister van Maarseveen nam hem
eerst a.i. waar, in Juni werd hij de-
finitief minister van O.G.
van Meorseveei»
Mr. J.
W. Drees
Onze minister-president, Dr. Drees
reisde op 6 Jan. naar Batavia, waar
hij 14 dagen verblee'f. In die twee
weken heeft hij besprekingen ge-
voerd met het B.F.O. en met Sjahrir,
waardoor de mogelykheid was ge-
opend de besprekingen, welke waren
vastgelopen, te hervatten.
De minister van Overzeese Ge-
biedsdelen, Mr. Sassen, die zich niet
met de loop der gebeurtenissen kon
In de wereldpolitiek vormt 1949 de
continuatie van 1948, althans wan
neer men de grote lijnen bekijkt. Deze
grote lijnen worden gevormd door de
tegenstellingen tussen West en Oost,
In 1948 was Oost het verst gevorderd
met de bundeling van zijn krachten.
De banden tussen Moskou en zjjn sa-
telieten, en die landen die door een
staatsgreep tôt satelieten waren ge
maakt, waren nauw aangehaald.
Daartegenover stond het ongeorgani-
seerde Westen. De staatsgreep in
Tsjecho Slovakije deed echter de maat
overlopen. Engeland, Frankrijk en de
Beneluxlanden staken de hoofden bij
elkaar en zo ontsond het Pact van
Brussel. Dit ailes geschiedde in 1948.
Intussen werd er in het Westen ge-
streefd naar blokvorming in groter
verband. Het Noord.Atlantisch Pact
werd opgebouwd, onder leiding van de
Verenigde Staten. Van de Europese
landen namen in de eerste plaats deel
de landen van het Pact van Brussel.
Van de Skandinavische landen voel-
den Denemarken en Noorwegen voor
deelneming. Dit leidde in Februari tôt
een Noord-Russische geschil. Eerst
wilde Moskou Noorwegen met een
verdrag aan zich binden. Toen dat
bleek te mislukken kwam het dreige-
ment Denk erom, onze landen heb
ben een gemeenschappeljjke grens in
het Noorden
Op 18 Maart werd de tekst van het
te Hoogezand, gebouwd ter vervan- verenigen, trad op 11 Februari af.
De nieuwe school te Slochteren
M. J. A. Sassen
Inmiddels was het medio April zo-
ver gekomen, dat er weer besprekin
gen zouden worden gehouden tussen
beide partyen. De Nederlandse dele-
gatie stond onder leiding van Dr.
van Royen, terwyl Moh. Rum de
leider was van de Indonesische de-
legatie, Gedurende ongeveer 3 we
ken werden besprekingen gevoerd.
Op 7 Mei werd bekend gemaakt dat
de te Batavia gevoerde voorlopige
^besprekingen tôt overeenstemming
hadden geleid. De Republikeinse re-
gering te Djocja zou hersteld wor
den, terwyl de Republikeinen dan
bereid waren deel te nemen aan een
in Den Haag te houden Rondetafel-
conferentie.
Direct hierop, volgde het ontslag
van Dr. Beel als Hoge Vertegen-
woordiger van de Kroon en hij werd
opgevolgd door Dr. A. J. H. Lovink.
Ook deze heeft aan het einde van het
jaar zyn functie weer neergelegd, en
thans zal deze functie vervuld wor
den door Mr. Dr. Hirschfeld.
De aangekondigde Rondetafel-Con-
ferentie in Den Haag tussen de be-
langhebbende partyen begon op 23
Augustus en duurde met vele onder-
brekingen, waarvan de Indonesische
gedelegeerden gebruik maakten om
Nederland te bezichtigen en om ons
land te leren kennen, zoals het wer-
kelijk is, 10 weken. Op 2 November
werd de laatste plenaire zitting ge
houden. Men was het eens gewor-
den over de overdracht van de sou-
vereiniteit aan de Indonesiërs.
Guinea zal voorlopig onder Neder-
lands bewind blyven.
Het wetsontwerp tôt souvereini
teitsoverdracht werd begin Decem-
ber door de Tweede Kamer behan
deld en na een sensationele zitting
in de nacht van 8 op 9 December
aangenomen. Aanneming door de
Eerste Kamer geschiedde op 21 De
cember. Zes dagen later had de sou-
vereiniteitsoverdracht plaats. Nu
1949 is geëindigd, is Indonesië zelf-
standig geworden.
Batavia bestaat niet meer, het is
thans Djacarta geworden.
Economische verhoudingen
Wanneer wij de economische toe-
stand van Nederland nagaan dienen
wij allereerst het feit te vermelden,
dat wellicht nog in het thans afge
lopen jaar de 10 millioenste Neder-
lander is geboren, Het Nederlandse
volk blijkt een der sterkst groeiende
volken van Europa te zijn. Maar
onze ruimte, ons grondgebied, is be
perkt, vandaar dat naar middelen
moest worden omgezien om aile ar-
beiders aan werk te helpen. Dit
vraagstuk heeft twee oplossingen
emigratie en industrialisatie. Het
eerste kan slechts op beperkte schaal
geschieden, het tweede dient op
grote schaal te worden aangepakt.
De Benelux-besprekingen hebber
tôt een eerste resultaat geleid. Op 5
October werd een voor-Unie-Verdrag
geparafeerd en tijdens de van 13 tôt
15 Oct. gehouden conferentie te Lu-
xemburg werd dit verdrag getekend.
Aan het einde van het jaar zijn bo-
Vvendien besprekingen gevoerd tus
sen Frankrijk, Italië en de Benelux
landen, om te komen tôt een econo
mische Unie van grotere opzet. En
kele resultaten werden bij deze be
sprekingen reeds bereikt.
Een feit van grote economische
betekenis was ook de devaluatie.
Toen op 18 September Engeland
overging tôt waardevermindering
van het Pond Sterling, kon Neder
land de waarde van de Gulden niet
langer handhaven. Drie dagen na het
Pond werd ook de Gulden gedevalu-
eerd. De waardevermindering be-
droeg plm. 30
Politleke verhoudingen
Direct na de bevryding was het
reeds duidelijk, dat Nederland de
voor de oorlog gevoerde neutrali-
teitspolitiek zou loslaten, en deel zou
gaan uitmaken van een blok. De
eerste stap daartoe werd gedaan
door de toetreding van ons land tôt
het Pact van Brussel. Het afgelopen
jaar werd in deze richting doorgelo-
pen door onze toetreding tôt het At-
lantisch Pact, hetgeen geschiedde in
de maand April.
Enkele feiten
Resten ons nog enkele feiten te
noemen en wel in de eerste plaats
het 12%-jarig huwelijksfeest van het
Koninklijk gezin, dat op 7 Juli werd
gevierd. Verder de grenscorrecties
aan onze Oostgrens welke in de loop
van het jaar zijn tôt stand gekomen,
en welke een kleine uitbreiding van
ons grondgebied betekenen. En ten
slotte noemen wij de geleidelijke op-
heffing van de distributie. Het distri-
butiekantoor bestaat niet meer. De
distributie is vrywel afgeschaft. Se-
dert 0 November wordt er geen bon-
nenlijst meer gepubliceerd.
Onze conclusie moet deze zijn.
1949 is een jaar van grote betekenis
geweest in de Nederlandse geschie-
denis, een jaar waarin een einde i9
gemaakt aan een drie eeuwen be-
staande verhouding. In 1949 is de
basis gelegd, waarop een nieuwe
verhouding is gebouwd, Moge deze
nieuwe verhouding leiden tôt voor
spoed van ons Koninkrijk en van In
donesië.
Atlantisch verdrag gepubliceerd. Eni
ge weken later, op 4 April geschiedde
de tekening te Washington. Naast de
Verenigde Staten en Canada namen
10 Europese landen deel n.l. Engeland,
Frankrijk, België, Nederland, Luxem.
burg, IJsland, Denemarken, Noorwe
gen, Falië en Portugal.
Het logisch gevolg van het sluiten van
het Atlantisch Pact was, dat Amerika
er zich op zou gaan toeleggen zijn
Westelijke bondgenoten van wapens te
voorzien. Een desbetreffende wet
werd door het parlement aangeno
men en het ligt in de verwachting
dat binnenkort Amerikaanse legeruit-
rus ingen en wapens, benevens uitrus-
ting voor wapenfabrieken, Europa
zullen binnenstromen.
Dultsland.
Voor Dultsland heeft 1949 in de eer
ste plaats betekent de opheffing van
de Berlijnse blokkade en verder de
oprichting van de Westduitse repu-
blieik. Als hoofdstad werd. gekozen
Bonn, terwyl de Chr. Democraat Ade
nauer tôt bondspresident werd geko
zen. In navolging daarop werd ook
de Oostduitse republiek opgericht.
Dat ailes betekent een splitsing van
vDuitsland. Die splitsing is echter niet
plotseling ontstaan, maar heeft zich
geleidelijk ontwikkeld, tengevolge van
het feit, dat Dultsland bezet was door
Russische en door Westelijke troepen.
Het ontstaan van twee republleken
heeft de bestaande splitsing slechts
geaccentueerd.
Raad van Europa.
Straatsburg, de veel omstreden s Lad
is het een Franse- of een Duitse
stad is dit jaar gebombardeerd
tôt hoofds.ad van Europa. Hetgeen
men natuurlijk vooralsnog niet letter-
lyk dient op te vaUen. Er is nog geen
Federaal Europa, en de Raad van
Europa, die in Mei van dit jaar voor
het eerst bijeenkwam, is slechts een
poging om tôt dit ideaal te komen.
De Raad van Europa bestaat uit
twee delen een ministeriële commis-
sie, die gemachtigd is tôt het nemen
van zekere besluiten, en het Euro-
pees parlement, dat slechts een advi-
serende bevoegdheid heeft. Van een
Europese federatie is, zoals gezegd
nog geen sprake, en de Europese Raad
moet beschouwd worden als een eer
ste poging om te geraken tôt het ide
aal van graaf Kalergi, waarop is
voortgebouwd door de onlangs 75 jaar
geworden Staatsman Winston Chur
chill.
Sbalin 70 jaar.
Een andere staatsman die zyn ver-
jaardag met veel fanfare vierde was
het Sowjet Staatshoofd, Maarschalk
Stalin, die 70 jaar is geworden. Hoe-
veel wagons met geschenken en hoe
hoge s^apels gelukwensen het Krem
lin hebben bereikt is niet bekend,
maar zeker is deze verjaardag met
meer trompetgeschal aangekondigd
dan die van Churchill.
Intussen moet geconstateerd wor.
den, dat de Sowjet politiek in Europa
niet op een gunstig jaar kan terug-
zien, en dat de houding van Rusland
tegenover het Westen radicaal is ver-
anderd. Wat dat laatste betreft moet
het iedereen opgevallen zyn, dat de
dreigende houding van het begin van
het jaar, waaroor de kans op oorlog
groot geworden was, is geëindigd, het.
geen mede een gevolg is van de op
heffing van de Berlijnse blokkade op
12 Mei.
Hetgeen in 1948 nog niet voor mo-
gelijk werd gehouden, is in 1949 ge-
beurd. Een van Moskou's satelieten is
afvallig geworden. Maarschalk Tito,
Joegoslavië's dictator, een volbloed
communist overigens, heeft steu-
nend op het Westen de moed ge
had Moskou de voet dwars te zetten,
hetgeen gelukkig geen andere gevol
gen heeft gehad dan wat geschreeuw,
wat gescheld, wat gekletter met wa
pens en een aantal politieke processen.
De Joegoslavische afvalligheid is ook
niet zonder gevolgen gebleven voor
Griekenland. De pro.Russisch geori-
ënteerde zgn. partisanen werden van
hun voornaamste hulpbron beroofd.
Dat heeft de burgeroorlog in Grieken
land sneller dan verwacht was In het
voordeel van de regering beslecht.
Juist voor Kerstmis is in grote delen
van Griekenland de staat van oorlog
pgeheven.
Azlë.
In tegenstelling met hetgeen in
Europa is geschied, kan de Sowjet
Unie in Azië wel op een succesrijk
1949 terugzien. Daar is het immers
de onder Mao Tsé Toeng staande
Communistische troepen gelukt de na-
ionalistische regering; vrywel onder de
voet te lopen. Amerika heeft daaraan
meegeholpen, door te aarzelen aan de
failliete boedel van Tsjang Kai Sjek
steun te verlenen. En wellicht ware
he ook met Amerikaanse steun on-
mogelijk geweest een totaal faillisse-
ment te voorkomen, Hoe dan ook,
thans wordt er hard gewerkt aan het
opwerpen van dammen tegen verdere
expansie van het het Communisme.
Men is van mening dat dit hard nodig
was, omdat 'He chaotische toestand in
vele Aziatische landen een bodem
vormde, waarin het Communisme we-
lig zou opschieten.
Israël.
De Joodse staat Israël heeft zich
een bestaan weten te veroveren in de
rij der landen. Het heeft bewezen
sterk te zijn en bereid en in staat
iedere aanval af te slaan. Momenteel
heëft zich een kwestie ontwikkeld
omtrent de internationalisatie van Jé
rusalem, waartegen de Israëlische
regering zich met hand en tand ver-
zet.
Het conflict met Israël heeft de
Arabische wereld eigen onmacht leren
inzien, en heeft daar de wens naar
samenwerking doen ontstaan.
Conclusie.
Onze conclusie is deze de directe
oorlogsdreiging is in de loop van 1949
afgenomen. Moge verheldering van
het internationaal firmament voort-
duren.
VLIEGDIENSTEN AERO HOLLAND
WORDEN OPGEHEVEN
Het bestuur van de „Aero-Holland"
heeft besloten het vliegbedrijf stop
te zetten. De liquidatie van het be-
drijf zal geleidelijk geschieden, doch
vermoedelijk reeds per ultimo Maart
een feit zijn. Het bestuur is tôt dit
besluit gekomen, omdat naar zijn
mening in ons land op het ogenblik
de voorwaarden ontbreken, die on-
ontbeerlyk zijn voor de opbouw van
een particulier vliegbedrijf in Neder
land, naast de K.L.M.
Het Koninklijk gezin vierde op 7 Juli «Un 12</i-jarig huwelijksfeest
