Zuidafrikaanse veldweriœr op
bezoek in Hoogezand-Sappemeer
Pïaasskole se kinders
ly honger
Apartheid moet uit de hoofden van de mensen
HET NIEUWSBLAD - DONDERDAG 7 JUNI 1990
HOOGEZAND-SAPPEMEER - „Er zijn veranderingen aan de top en die geven ons hoop,
maar de realiteit van elke dag is dat de gewone Zuidafrikanen maar heel weinig merken van
de verdwijning van het apartheidssystteem. En je moet je realiseren dat je een systeem wel
af kunt schaffen, maar dat het heel lang duurt voordat apartheid uit de hoofden van de men
sen verdwijnt".
Aan het woord Boycë Willi
ams veldwerker in het Zuid
afrikaanse West Coast
destrict voor de Zuidafri
kaanse Raad van Kerken.
Williams is samen met zijn
vrouw Doreen zes weken de
gast van de doopsgezinde ge-
meente Sappemeer- Noord-
broek. Doel van het bezoek is
over en weer begrip te kwe-
ken, maar ook om de veld-
werkers een onbezorgde tijd
te bieden. Weg van de stress
in Zuid- Afrika.
En gespannen is het leven
van aile dag daar nog steeds.
Williams weet waarover hij
praat, niet alleen de mensen
waarvoor hij werkt, lijden
onder het apartheidsregime,
vorig jaar nog werd hij zo-
maar opgepakt door de Afri-
kaanse veiligheidsdienst. Zes
weken zat hij alleen opgeslo-
ten in een cel, hij zag geen
rechter, hij zag geen advocaat
en weet tôt op de dag van
vandaag niet waarom hij
werd gearresteerd. Later
werd hij op weg van Graaf-
water naar Piketberg op-
nieuw aangehouden. Met het
geweer op de borst werd hij
langs de kant van de weg on-
dervraagd. „Bang, echt bang
was ik op dat moment.
Steenkoud werd ik van
angst". Die angst lijkt niet
ongegrond nog steeds wor-
den er in Zuid-Afrika mensen
doodgeschoten, ,,zomaar".
Zegt Doreen Williams. De
spanning over haar man die
een gebied werkt net zo groot
als Nederland en soms door
de slechte wegen wel veer-
tien dagen van huis is, kon
ze, toen Boycë vier jaar gele-
den met het werk startte
maar moeilijk verdragen.
,,Maar God helpt me, ik ver-
trouw op hem, het werk dat
we doen is goed dus we moe-
ten doorgaan".
Bitter over hetgeen hem en
zijn mensen wordt aange-
daan is Williams niet. ,,Ook
blanken in Zuid-Arika zijn
niet vrij. Ze sluiten zich op in
hun prachtige met rolluiken
en schuttingen versterkte
huizen. Het is net zo goed
mijn taak de blanken er van
te overtuigen dat ze bevrijd
moeten worden van apart
heid".
Verbaast is Williams, dat de
politie het juist op hem heeft
gemunt. ,,Ik ben tegen elke,
vorm van geweld. Onze mis-
sie luidt officieel dat we vre-
de en gerechtigheid moeten
stichten. Maar als je in Zuid-
Afrika kiest voor gerechtig
heid dan is dat in feite een
politieke keus".
Crèche
De familie Williams woont in
het dorpje Velddrifd. Ze heb-
ben drie kinderen 10, 8 en 4
jaar oud. De kinderen loge-
ren bij goede vrienden en
hebben het prima naar hun
zin, zegt Doreen die gisteren
nog even met ze heeft gebeld.
Dooreen is in Velddrifd erg
druk met het opzetten van
een crjeche. ,,Voorschoolse
ken om ze te verkopen en zo
krijgen we beetje bij beetje
geld voor de nieuwbouw".
Plaaswerkers
In het district waar Williams
werkt vormt de uitbuiting
van zwarte mensen door boe-
ren een groot probleem.
Plaaswerkers worden de
landbarbeiders genoemd. De
boeren rekruteren de mensen
uit de thuislanden vooral uit
Transkei. Ze beloven werk
en gouden bergen, betalen
gaan bemoeien. Vaak zijn on-
De mensen in Kookenaap die
het recht op een huis werd
ontzegd.
ze pogingen vruchteloos,
maar soms hebben we suc-
ces". Zo won de kerk in april
een zaak waarbij een groep
van zes mannen en vrouwen
uit Kookenaap die door een
grootgrondbezitter op straat
waren gezet het recht op
huisvesting werd ontzegd.
Aanvankelijk werd de groep
verteld terug te gaan naar de
opvang is heel belangrijk. De
lonen zijn zo laag, dat zowel
vader als moeder uit werken
moet. De praktijk is dat hele
jonge kinderen daardoor van
zeven uur 's morgens tôt zes
uur 's avonds op straat rond
zwerven. De crjeche wordt
momenteel nog gehouden in
rend langs de weg staan.
Geen dak boven het hoofd,
geen werk en geen hoop. Als
kerk vangen we deze mensen
op, maar we zorgen ook dat
advocaten zich met hun zaak
een garage en een slaapka-
mer, maar er is een stuk
grond gekocht en nog voor
augustus wordt metnieuw-
bouw gestart. Iedereen in
Velddrifd is erg bij het pro-
jekt betrokken. We organise-
ren danspartijen, bakken ca-
uiteindelijk nog geen 27 gul-
den per week en schoppen de
mensen op straat zodra ze ze
niet meer nodig hebben. ,,Zo
vind ik regelmatig complété
families die werkelijk honge-
Kinderopvang is belangrijk.
thuislanden. Omdat daar
voor hen geen enkel perspec-
tief is maakten ze van land-
bouwplastic en wat hout een
hut. Daar werden ze uitgezet.
De kerk bood onderdak,
spande een procès aan en nu
hebben ze een stuk grond toe-
gewezen gekregen waarop ze
een huis mogen bouwen.
Schrijnend is ook het verhaal
van vissers in een klein dorp
je. Maar drie maanden per
jaar mogen ze op krap vissen
voor de verkoop. De rest van
het jaar mogen ze alleen
maar vissen voor zichzelf.
Buiten het vangstseizoen om
kwam er een blanke Afri-
kaan die hen bergen geld
bood als ze hem krap zouden
leveren. De vissers besloten
de baai in te gaan. Toen ze
echter de vangst afleverden
bleek het een val te zijn en
werden ze gearresteerd. ,,Dat
zijn natuurlijk heel gemene
praktijken, die mensen heb
ben werkelijk niets en om ze
dan zo te lokken. Ook nu
weer hebben wij ons met de
kwestie bemoeit en worden
de mensen niet vervolgd".
Williams werk is zeer bree
Hij ondersteunt gemeen-
schappen die met uitzetting
naar de thuislanden worden
bedreigd. Organiseert vrede-
sonderwijs. Versterkt de
schuilfuncties van de kerk.
Steunt bij strijd tussen werk-'
gevers en werknemers, die
steun gaat zover, dat de kerk
zelfs een stakingskas be-
heert. ,,Maar het belangrijk-
ste is dat we de mensen moe
ten leren zichzelf te helpen",
aldus Williams. En met een
brede armzwaai naar buiten.
,,Dit prachtige land van jul-
Artikel uit het blad Altema
tief, over landarbeiders kin
deren die hongerlijden.
lie hebben jullie ook opge-
bouwd door hard te werken.
Niet door te wachten op hulp
uit het buitenland".
Tassen vol documenten en
papieren heeft Williams bij
zich. Daartussen ook Alter-
,,Soms vind ik zomaar men
sen hongerend langs de
weg". Links op de foto Boycë
Williams.
natief, het nieuwsblad van
de Raad van Kerken. Kop-
pen als ,,500 mense gedreig
met uitsetting. Pïaasskole se
kinders ly honger. Oral onge-
letterde mense". Tussen al
deze emstige berichten staat
het sportnieuws. Keurige
zwarte heren in blazer en
grijze broek tonen de bekers
gewonnen bij het rugby, het
voetbal en de cricket wed-
strijden.
PorterviÛe distrik si,uw lucr saarn met hitl leerkrafile voor liul
f "I
A filer heel links is mev\ ornelia Conradie. Iani>s haar Wilhelmine 'ordon en heel refis Mo fine ta Gelderbloem
prmstpaleHierdie skool se leerlin^e fjoan haie Joe skool loe sonder ko.s
Honderde kinders by pïa
asskole in die Porterville-
distrik. probecr elke dag
hul skool werk leer met
honger mae. omdat hul
ouers nie genoeg geld op
die ryk koringplase waar
huile werk. verdien nie.
n Behoeftebepaling van
Diakonale Dienste Porter-
ville het aan die liggebring
dat die kinders se ouers.
mecsal plaaswerkers.
gcmiddeld R26 per week
verdien en dat inkomstes
wissel vanaf R9 - R45 per
week.
As gevolg van die lae lone
en sommige ouers se
drankmisbruik kom tallc
kinders sonder selfs n
stukkie brood skool toe.
Onderwysers by sommige
skole het al uit eie fondse
en met bydraes van die
ouers wat kon. sop voor-
sien aan die kinders wat
dit baie nodig het.
Versoeke aan plaasboere
om by te dra het weinig
vrugte afgewerp.
Diakonale Dienste istans
besig om fondse te soek
om 'n voedingskema by
drie van die pïaasskole in
die distrik aan die gang te
kry.
Die skole wat aan die
skema sal deelneem is:
Lekkcrwatcr. Steenwcrp
en Berghof NGK Primêrc
skole Hierdie skole het
gesamcntlik m lcerling-
tal van 171 en strek van
sub.A - si 4.
ALTERNATIEF het by
twee van die skole gaan
ondersoek instel na die
kinders se omstandighede
Steenwerp Primer is ge-
leë naby die
Gevangenis en daar is 'n
waarneembare verskil
tussen die kinders van pla
aswerkers en dié van
gevangenispersoncel.
Eersgenoemde kinders vra
gedung die ander vir 'n
stukkie brood. volgens die
onderwysers.
Mev Magne ta Gcldcr-
bloent. waarnemende
skoolhoof, sê Honger
kinders kan nie konsen-
trecr nie. daarom het ons
al by lye vir huile sop
gekook. Baie van huile
loop ook baie ver skool
toe en is dan baie moeg
ook." Versoeke aan boere
in die omgewing vir ver-
voer gedurende die win-
ler. wanneer die bywon-
ing daal. het ook op dowe
ore geval.
By Lekkerwaler Primer het
ons met mev. Lilian Prins,
5 jaar al by dié skool geseLs.
Sy het aan Altematief
venel dat kinders al by
die skool van honger flou
gcword het. Kinders moet
ook baie ver loop en ver-
loor soms daarom belang-
stelling in die skool. "Ons
kry dan geen samewerk-
ing van boere op wie se
plase kinders woon nie.
Huile moedig kinders nie
aan nie. want huile is maar
te blv om nog 'n goedkoop
weiker te kry."
Volgens mev Prins het n
versoek om elektrisiteit by
die skool te laat insil. omdat
dit op bewolkte dae baie
donker in die klasse is. is
eenvoudig geweier omdat
dit "te veel sal kos."
Albei skole se onderwysers
is besorg daaroor dat kin
ders wat vir st 5 na die
dorp gaan. ook hul spesi-
fieke problème het. wat
veroorsaak dat huile
baiekeer nie volhou nie.
Die volgende is 'n paar
van die dinge wat genoem
is:
♦Kinders voel dat huile
afsteek by dorpskinders
omdat ouers nie die
skoolklerc kan bekostig
nie.
♦Dorpskinders knou huile
af.
♦Huile is baiekeer nog baie
jonk en verlang baie huis
toe.
♦Ouers het nie geld of doen
nie moeite om kinders na
'n naweek tuis, terug te
besorg nie.
♦Drankmisbruik van ouers
verbeter nie die situasic
nie.
Dit was vir Altematief baie
duidelik dat kinders wat
op plase bly, nie 'n mak-
likc paadjic na geleerd-
heid volg nie en dat baie
stnûkelblokke in huile weg
gelé word. Dit verseker
dat daar altyd
halfgeskoolde werkers
beskikbaar is. om op plase
te werk.
Hierdie posisie stel bcslis
n groot uitdaging vir enige
groope wat by die situasie
van plaaswerkers betrokke
wil raak. Die wcrker.su-
nic. Food and Allied
Workers Union. (FAWU)
het 'n Plaaswerkerspro-
jek wat werkers op plase
inlig oor hul regte en
bystaan om beter werk-
somstandighede te eis.
FAWU is 'n lid van Con-
gress of South African
Trade Unions (COSATU),
wat onder andere eis dat
werkers nie langer as 40-
UUR PER WEEK moet
werk nie én dat werker:
n BESTAANSLOON
bctaal moet word. On-
gelukkig laat plaasboere
die Plaaswerkerspojck nie
makiik op hul plase toc
nie.
Die Weskus Raad van
Kerke. die ekumeniese
liggaam in die Streek het
verlcde jaar begin met 'n
bewusmakingsprogram
oor die toestande waàron-
der plaaswerkers in die
streek moet werk en leef.
