Wonen aan de.... Ter Laanstraat
J. R. Siebe
Uw vakantieverhaal in de krant KunstmaïKt m Haren
KENWOOD
èj„De Boer"
3e Ad-Hoc Koor
Expositie vrouwen
Nleuws uit de
Woldstreek
aa-aaanacafflos-H®
INFORMATIE - VERKOOP
REPARATIE
De Ter Laanstraat in de wijk
Gorecht in Hoogezand is ge-
noemd naar Kornelis ter
Laan die leefde van 1871 tôt
1963. Van onderwijzer uit
Slochteren werd hij tôt be-
langrijk 2e kamerlid voor de
SDAP en eerste ,,rode" bur-
gemeester van Nederland.
Bekend is Ter Laan nu voor-
al nog als schrijver van het
„Groninger Woordenboek"
uit 1929. Bij raadsbesluit van
3 oktober 1963 werd de straat
naar hem genoemd.
Kornelis, die Klaas genoemd
werd, groeide op in Slochte
ren op de boerderij van zijn
ouders Remko ter Laan en
Metje Buurman. Na de lagere
school in Slochteren bezoekt
Klaas de „Franse school" in
Hoogezand en vervolgens de
H.B.S. in Sappemeer. De af-
stand wordt te voet afgelegd
en onderweg loopt hij vaak
op met fabrieksarbeiders, die
hem vertellen over het socia
lisme. Als Domela Nieuwen-
huis en Tj.Luitjes komen
spreken is Klaas bij de toe-
hoorders. Na de HBS leert
hij aan de ,,normaalschool"
in Sappemeer voor onderwij
zer. Hij wordt „meester" in
De Ter Laanstraat
Noordbroek en daama aan
de Oosterschool in Sappe
meer. Dan moet hij in dienst.
Oranjeklan ten
In 1891 als Klaas uit dienst
komt is hij 20 jaar. Via kort
durende betrekkingen aan
scholen in het hele land komt
hij in 1898 terecht in Delft,
waar hij een bloeiende
4-jarige gemeentelijke Han-
delscursus opzet. Inmiddels
is hij getrouwd met zijn
jeugdvriendin Ida Groen uit
Noordbroek. In Delft krijgt
Ter Laan te maken met woe-
dende Oranje-klanten. Zij na-
men hem kwalijk dat hij de
Nederlandse driekleur niet
heeft laten wapperen toen
Wilhelmina in 1898 tôt konin-
gin werd gekroond. S amen
met zijn gezin moest hij voor
korte tijd de stad verlaten.
Heilstaat
In 1891 al had Klaas ter Kaan
zich aangesloten bij de Soci-
aal Democratische Bond, die
onder leiding stond van Do
mela Nieuwenhuis. Op een
bijeenkomst in Loppersum
hield hij zijn medeonderwij-
zers voor: ,,Een onderwijzer
behoort socialist te zijn". Als
de bond enkele jaren later de
richting van het anarchisme
opgaat zegt Klaas in 1894 te-
leurgesteld zijn lidmaatschap
op. Samen met de Schildwol-
der onderwijzer H. Groustra
richt hij dan in 1894 de Ne
derlandse afdeling op van
een Internationale beweging,
die in het verre Kenia een so-
cialistische heilstaat wilde
stichten. Later bleek deze
idéologie niet haalbaar.
Met steun van vooruitstre-
vende liberalen richt hij een
krant op, met als doel het al-
gemeen kiesrecht te propa-
ganderen.
Vader der soldaten
In 1900 treedt Klaas ter Laan
toe tôt de Sociaal Democrati
sche Arbeiderspartij
(S.D.A.P.). Een jaar later
wordt hij, nog geen dertig
jaar oud, gekozen tôt lid van
de Tweede Kamer, wat hij 35
jaar zal blijven.. Het Kies-
district Hoogezand, waartoe
Slochteren behoorde, geko
zen had hem kandidaat
gesteld., Den Haag wordt hij
het eerste sociaal-democrati-
sche gemeenteraadslid. In de
Tweede Kamer weert Ter
Laan zich als een goed Ka
merlid en een uitstekend pro-
pagandist voor zijn partij.
Hij houdt zich vooral bezig
met onderwijs en met mili
taire zaken. Daardoor krijgt
hij zelfs de bijnaam „vader
der soldaten". Door de war-
me belangstelling voor ieder
die bij hem aanklopte had hij
met zijn kiezers een sterk
persoonlijkcontact.
Schandelijk
Hoe de tijd en de taal in de
loop der jaren verandert mag
blijken uit een kamerdebat
op 21 februari 1933. Daarin
noemt het kamerlid Ter Laan
het „schandelijk" dat in een
offidëel staatsstuk het
woord „afbouw" voorkomt.
In het duits betekent dat „af-
braak", terwijl bedoeld is
„afmaken" of „klaarma-
ken". De kamervoorzitter
ontneemt hem het woord:
Het woord schandelijk" is
niet toelaatbaar!
Edelachtbaar
Op aanbeveling van minister
Cort van der Linden wordt
Klaas ter Laan in 1914, als
eerste SDAP-er, benoemd tôt
burgemeester in het rode
Zaandam. Hij weet dat het
geen eenvoudige taak is:
,,omdat wij nu eenmaal leven
te midden van een kapita-
listische maatschappij en on
der een rijkswetgeving, die
ons, sociaal-democraten, op
velerlei wijze en op allerlei
gebied de handen bindt".
,,Maar", zo zei hij ,,Als bur
gemeester zal ik boven de
partijen staan".
K. ter Laan is Edelacht
baar
Burgemeester van Zaan
dam
Vele grijze hoofden
schudden
Toen hij in zijn functie
kwam i
Gedicht dat Koos Speenhoff
schreef over de rode burge
meester
Kornelis ter Laan
Grônnen
Behalve kamerlid en burge
meester is Ter Laan ook lid
van de Miliaire commissie
van SDAP en NW (1925) en
blaast hij als voorzitter de
,,Algemeene Vereeniging
Grônnen", opgericht door de
industriëel Jan Evert Schol-
ten, nieuw leven in.
Vele boeken heeft Klaas ter
Laan geschreven over de taal
en het volksleven van Gro-
ningen. Bekend is hij vooral
door het ,,Nieuwe Groninger
Woordenboek" uit 1929. In
1954 verschijnt zijn Gronin
ger Encyclopédie.
Klaas ter Laan werd 91 jaar
oud. Hij overleed in Utrecht
op 8 maart 1963.
Henk Booy
Dit is een gedeelte uit het artikeltje dat bôrgmeester Ter
Laan schreef in de Gids voor Hoogezand en Sappemeer
van het jaar 1924.
Echte vriendschap is goud
waard
DESIREE
vriendschaps- en
verlovingsringen
Vanaf f 208,- p.p.
Juwelier/Horlogerie
Kleinemeersterstraat 25
Sappemeer
Telefoon 05980-92121
De vakantietijd nadert met rasse schreden. Veel mensen heb
ben de gewoonte van hun vakantieperikelen vele foto's te
maken, ter herinnering. Maar een vakantieverslag is als her-
innering wel net zo leuk. En allebei kan natuurlijk ook. En
als dat verslag dan in de krant komt, kan een ander er ook
van meegenieten. Net als vorig jaar biedt het Nieuwsblad aile
lezers de kans voor [e[en keertje .schrijver" te worden. Stuur
uw vakantieverhalen, eventueel met foto's, naar Het Nieuws
blad, 9610 AA in Sappemeer of lever het in bij ons kantoor in
Gorecht Oost. Het doet er niet toe waar u naar toe bent ge-
weest. Een verhaal over een dagtochtje is net zo welkom als
van een wereldreis. Misschien gaat u wel voor het eerst naar
Oost-Europa. En hebt u iets leuks beleefd maar kunt u het
niet „uit de pen" krijgen. Vertel het ons, dan schrijven wij
het op.
HOOGEZAND-SAPPE-
MEER - In september start de
Gemeentelijke Muziekschool
,,H-S" voor de derde keer een
ad-hoc koor. De ingestudeer-
de werken worden dan tij-
dens de Carol-avond op 14 de-
cember ten gehore gebracht.
In ongeveer 12 repetities
worden 2 koorwerken uit het
.Gloria" van A. Vivaldi on
der leiding van Wim van de
Laar ingestudeerd. De repeti
ties zijn op maandagavond
van 19.30 - 20.15 in het Kiel-
zog. Voor opgave en/of infor-
matie kunt u terecht bij de
administratie van de muziek
school tijdens kantooruren,
telefoon: 28082 (opgave graag
v[o[or 29 juni).
HOOGEZAND-SAPPE-
MEER - Van 16 juni tôt en
met 17 augustus wordt er in
Galerie Inside (Nijburg Inté
rieur) een kleurrijke exposi
tie gehouden met werken
van Roeli Rumscheidt. In
haar werken spelen vrouwfi-
guren een belangrijke roi.
HAREN - De Kunstmarkt in
Haren zal dit jaar gehouden
worden op 25 augustus op het
Raadhuisplein te Haren van
11.00 tôt 16.00 uur. Diegenen
die willen deelnemen aan de
ze markt, worden verzocht
een briefje te schrijven aan
mevr. Th. Schouten, Parallel-
weg 37, 9756 CB te Glimmen.
Landbouwvergadering
Froombosch
FROOMBOSCH - In de
landbouwvergadering te
Froombosch werd door de
heer A. Schipper, distrikt-
bestuurder bij ACECO,
bracht verslag uit van een
vergadering te Groningen
waarbij de fusiebesprekin-
gen centraal stonden.
PARTYCATERING
KANT EN KLARE WARME
BEZORGMAALTIJDEN
Frekie:,,Hebben ie 100 gold-
vizzen?"
Diekman:,,Joa".
Frekie:,,Woar hebben ie dij
din?"
Diekman:,,Ien bad."
Frekie:,,En as je din ien bad
willen?"
Diekman:,,Din dou k ze n
douk veur ogen.
HET NIEUWSBLAD - DONDERDAG 14 JUNI 1990
Op 't Hoogezand heb ik noa school goan bie meneer Ykemoa, mit aal
dei aander Franze biggen. wie hebben der goud leert, moar ook drjok-
te genog moakt; ik kin nait zeggen dat wie altied best oppaast heb
ben. Ol bôrgmeester Hennequin mos ter soms aan te pas komen as
wie weer naait ofblieven konnen van appels en peren in aal dei mooie
toenen in de noaberschop.
Verschijnt elke donderdag in een
oplage van 24.000 in de plaatsen:
Hoogezand, Sappemeer,
Kofham, Harkstede, Slochteren,
Schildwokie, Zuidbroek,
Kielwindeweer, Westerbroek,
Waterhuizen, Foxhol, Zuidtaren,
de Groeve
Kantoor Gorecht Qost 30
Tel./Fax. 05980-24848
Postbus 18
9610 AA Sappemeer
Ftedaktie: Persburo Edzes
Tel. 05980-97145
Adv.afd.: Na» 18.00 uur
J. Wagt
Tel. 05990-17975
Zuidlaren 05905-4047 - Fax: 4493
Hawaïan Schnitzel 12.50
groente naar keuze -
aardappelen - rauwkostsalade
Geb. runderlever, spek
en uien 12.50
groente naar keuze -
aardappelen - rauwkostsalade
Sucadelap 12.50
groente naar keuze
aardappelen - rauwkostsalade
Gebr. rollade 10.00
groente naar keuze -
aardappelen - rauwkostsalade
Bestellingen voor het
weekeinde tôt za. 15.00 uur
Bezorgkosten f 2.50
Vraag ook naar onze folder
over afhalen/bezorgen van
salades en borrelhapjes
etc.
Telefoon 05980-93066
Telefax 95738
Korte Groningerweg 47
FOXHOL
