Wonen aan de.... Aletta Jacobsstraat
Nieuwe flats
op terrein
Bosschool
E
Zomermuziek in
Hortus
Bestemmingsplan
buitengebied
HET NIEUWSBLAD
Kalverkeuring
Aletta Henriëtte Jacobs, de
in Sappemeer geboren fémi
niste, leefde van 1854 - 1929.
Ze was in ons land de eerste
vrouwelijke arts en ijverde
haar hele leven voor drie fun-
damentele rechten voor vrou-
wen: recht op werk, op vrij-
willig moederschap en op
kiesrecht. Bij raadsbesluit
van 31 januari 1947 werd de
Aletta Jacobsstraat naar
haar genoemd.
Aletta Jacobs werd op 9 fe-
bruari 1854 geboren aan de
Borgercompagniesterstraat
in Sappemeer als dochter van
de joods-liberale genees-,
heel- en vroedmeester Abra
ham Jacobs en Anna de
Jongh. Ze had zes broers en
vier zusters. Al op haar zesde
jaar weet Aletta dat ze dok-
ter wilde worden, net als
haar vader en haar 12 jaar
oudere broer Julius. Op de
,,jongedamesschool", houdt
ze het maar veertien dagen
uit. Ze gaat in de avonduren
taallessen volgen en helpt
overdag haar moeder in de
huishouding. Met een boek in
de hand neemt ze stof af, een
spoor van gebroken servies-
goed achterlatend.
Voetenbankje
Door bemiddeling van haar
vader mag ze Grieks en La-
tijn leren en als eerste meisje
De Aletta Jacobsstraat
geeft ze zich op voor de exa
mens voor apothekersleer-
ling. De praktijk doet ze op
in de apotheek van haar
broer Sam in Amhem, die
overigens ,,niets van die on-
zin wilde merken". Op 26 juli
1870 behaalt ze haar diploma
hoewel ze, slechts 1.56 m
groot, een voetenbankje no-
dig had om bij de toonbank
te kunnen komen.
Om zich voor te bereiden op
het toelatingsexamen voor de
universiteit mag Aletta als
eerste meisje de lessen bijwo-
nen van de 3 jarige HBS in
Sappemeer. Dan ontdekt ze
twee dingen: het diploma
leerling-apotheker geeft vrij-
stelling van het toelatings
examen en er bestaat geen
wet die vrouwen verbiedt ho-
ger onderwijs te volgen. Ze
schrijft een brief aan mi-
nister Thorbecke, en vlak
voor diens dood in 1872 krijgt
ze de fel begeerde toestem-
ming: ze mag medicijnen stu-
deren.
Ondanks enkele inzinkingen
-een besmetting met tyfus
brengt haar op het randje
van de dood - doet ze in april
1878 haar arts-examen. Een
jaar later volgt haar promo-
tie. Op uitnodiging van de ra-
dicaal-liberaal Carel Victor
Gerritsen, waarmee ze later
zal trouwen, bezoekt ze Enge-
land en maakt er kennis met
de Engelse vrijdenkers.
In september 1879 vestigt
dokter Aletta Jacobs zich als
arts in Amsterdam. Diep ge-
schokt is ze door wat ze tij-
dens haar gratis spreekuren
in de Jordaan meemaakt:
prostitutie, kinderverwaar-
lozing, onvoorstelbaar slech-
te hygiënische omstandighe-
den, vrouwen die bij elke be-
valling op het randje van de
dood zweven. Ze geeft cur-
sussen aan arbeidersvrou-
wen over hygiène en zuige-
lingenzorg en beveelt het ge-
bruik van het pessarium aan
als voorbehoedmiddel ter
bestrijding van armoede en
ter voorkoming van onge-
wenst moederschap. De gehe-
le medische wereld raakt er-
van in rep en roer. „Met een
dergelijk onderwerp mocht
je je niet bezighouden"Dat
gold ook voor haar strijd te-
gen de prostitutie. Zelfs haar
zusters" van de Vrouwen-
bond starten een lastercam-
pagne. In 1899 geeft Aletta
een soort „lijfboek" uit voor
vrouwen getiteld: „De
vrouw, haar bouw en inwen-
dige organen". Het bevat be-
weegbare platen en een geil-
lustreerde beweegbare tekst.
Afkeer
In 1892 is Aletta Jacobs ge-
trouwd met Carel Victor Ger
ritsen, hoewel beiden van
mening waren dat de huwe-
lijkswetgeving de achterstel-
ling van de vrouw verankert.
De behoefte aan een kind gaf
uiteindelijk de doorslag. ,,Bij
het afleggen van de belofte
van gehoorzaamheid was de
afkeer op mijn gezicht te le-
zen", schrijft Aletta later.
Het kind dat in 1893 werd ge-
borenleefde maar één dag,
door een fout van de accou
cheur (verloskundige). Com-
pensatie en troost vinden ze
in hun werk en in hun geza-
menlijke strijd. Gerritsen
overlijdt in 1905.
Steeds meer raakt Aletta Ja
cobs ervan overtuigd dat veel
misstanden eeuwenlang heb-
ben kunnen voortwoekeren
omdat de wereld alleen door
mannen geregeerd wordt.
Daarom zet ze vastberaden in
voor vrouwenkiesrecht. In
1903 geeft ze haar dok-
terspraktîjk op voor het lei-
derschap van de Vereniging
voor Vrouwenkiesrecht, die
zich in 1904 aansluit bij de
Wereldbond voor Vrouwen
kiesrecht. Tussen Aletta Ja
cobs en de Amerikaanse pré
sidente van de bond Carrie
Chapman Catt ontstaat een
warme persoonlijke vriend-
schap. Samen maken ze verre
reizen, zelfs naar Afrika en
Azië om daar de wettelijke
en sociale positie van de
vrouw te bestuderen. In 1919
wordt het vrouwenkiesrecht
in de grondwet opgenomen,
maar het brengt niet die
vooruitgang waarop Aletta
Jacobs ze zo vurig had ge-
hoopt.
Vrouwen voor vrede
Tijdens de eerste wereldoor-
log onderbreekt Aletta Ja
cobs haar kiesrechtacties om
voor de vrede te strijden. Ze
bezoekt président Woodrow
Wilson en paus Benedictus de
vijftiende en organiseert gro-
te internationale congressen
onder het motto Vrouwen
voor Vrede", zoals in 1915 in
het neutrale Nederland.
Vrouwen uit oorlogvoerende
en neutrale landen spraken
zich uit tegen de gruwelijke
oorlog en probeerden manie-
ren te zoeken er een eind aan
te maken.
Aletta Jacobs vervulde nog
talloze andere functies, maar
na 1919 nemen haar publieke
aktiviteiten af. Ze verhuist
naar Den Haag en gaat haar
herinneringen opschrijven.
Tijdens de grootscheepse hul-
diging op haar 70ste verjaar-
dag zegt ze geroerd: ,,Ik was
een vrouw als gij, heb ge-
voeld als gij. Als één vrouw
Aletta Jacobs
in het land onrecht werd aan-
gedaan, omdat zij een vrouw
was, heb ik dit gevoeld als
een persoonlijke belediging".
Op 10 augustus sterft ze tij
dens een vakantie in het bad-
hotel in Baam. Haar as
wordt bijgezet in het mauso-
leum van de familie Broese
van Groenou in Loenen op de
Véluwe, die haar de laatste
jaren financiëel heeft ge-
steund.
In april 1990 werd door de
Rijksuniversiteit van Gro-
ningen de eerste Aletta Ja-
cobsprijs uitgereikt aan drs
M.Bruyn-Hundt. Minister
Hedy d'Ancona onthulde een
standbeeld van Aletta Jacobs
op het Harmonieplein te Gro-
ningen. Over leven en werk
van Aletta Jacobs is een film
in voorbereiding.
(8 pt vet 1 kolom)
Dat Aletta Jacobs de eerste
vrouwelijke student zou zijn
geweest denk ik te moeten
tegenspreken. Al in de pério
de 1625-1630 studeerde de
zeer bekende Anna Maria
Schuurmans (met spéciale
toestemming) godgeleerd-
heid bij de hoogleraar G.
Voetius in een apart lokaal
van de Utrechtse Hoge-
school.
Henk Booy
de boeren worden bewerkt.
Diepploegen of bebouwen is
echter uitgesloten.
Wonen
De bouw van nieuwe burger-
woningen in het buitenge
bied wil de gemeente niet
toestaan. Burgerwoningen
zijn een beperking voor de
agrarische ontwikkeling van
het gebied. In de dorpsgebie-
den, daaronder worden
^^^ei^rodk^^IjynMjVinde^
Redaktie: Persburo Edzes
Tel. 05980-97145
Tel. 05990-17975
weer, Kropswolde en Sappe-
meer-Noord begrepen zal de
bouw van nieuwe woningen
beperkt kunnen plaatsvin-
den. Zo zouden er aan het
Vonderpark in Westerbroek
wat woningen bij kunnen ko
men en zijn er nog 20 bouwlo-
katies in Kiel-Windeweer.
Alleen in de kom van Krops
wolde kunnen er wat wonin
gen bij. Ook in Sappemeer-
Noord is er een geringe uit-
breiding van de woningbouw
mogelijk.
Vestiging van startende be-
drijven in leegstaande boer-
derijen wil de gemeente
toestaan. Voordeel is dat de
ondememer over goedkope
bedrijfsruimte kan beschik-
ken en dat de doorgaans cul-
tuurhistorisch intéressante
gebouwen niet verloren
gaan.
Toekomst
Het gebied de Toekomst in
Nieuw Compagnie wil de ge
meente maar liefst vier ver-
schillende bestemmingen ge-
ven. De vloeivelden krijgen
een natuurfunctie. De huizen
een bewoningsfunctie en in
de gebouwen van de voorma-
lige fabriek kunnen relatief
milieuvriendelijke bedrijven
onderdak krijgen. Het bor-
deel krijgt als bestemming
horeca.
HAREN - Voor de zevende
maal is er dit jaar in Hortus
Haren een optreden uit het
zomermuziek-programma.
Dit keer komt de groep het
Zwink op 12 augustus naar
de Hortus.
U kunt van deze vrolijke mu-
ziek genieten om 11.30 uur.
De optredens vinden plaats
tussen 11.30 - 12.30 en tussen
13.00 - 14.00 uur. Zwink
brengt een divers repertoire
ten gehore van barok, ragti-
me en volksmuziek, tôt jazz
en levensliederen.
Molens
Windmolens mogen er in het
buitengebied best gebouwd
worden, alleen wil de ge
meente de bouw van wind-
turbines op voorhand niet
toestaan. Onder windturbi-
nes worden molens verstaan
met wiekdiameters tussen de
12 en 20 meter en bouwhoog-
tes tôt vijftig meter.
Voordat het bestem
mingsplan definitief wordt
vastgesteld vinden er nog
uitgebreide inspraakronden
plaats.
HOOGEZAND-SAPPE-
MEER - Er komt geen laag-
bouw, maar een flat voor be-
jaarden op het braakliggende
'terrein waar tôt voor kort de
Dr. Bosschool in Sappemeer
stond. Het gebouw is gepland
op de zuid-west hoek van het
perceel, zodat omwonenden
zo min mogelijk last hebben
van schaduw.
Wethouder H. Mobers zegt
dat hoogbouw in het gebied
verantwoord is, omdat er
zich rondom slechts laag-
bouw bevindt.
Het is de bedoeling dat de
flat van zestig eenheden een
soort aanleuncomplex van
het enkele honderden meters
verderop gelegen bejaarden-
tehuis Sint Jozef wordt. Be-
jaarden die een woningwet-
woning in het complex huren
kunnen als dat nodig is ver-
zorging of maaltijden van
Sint Jozef betrekken. Als
raad en provincie instemmen
zullen de flats gebouwd wor
den door de Christelijke Wo-
ningbouwvereniging Talma.
Naast deze 60 woningen wil
Hoogezand nog 24 andere wo-
ningwetwoningen bouwen.
Twaalf als inleunwoning bij
het bejaardentehuis De
Burcht en twaalf op het No-
zema terrein naast het ge-
zinsvervangend tehuis voor
geestelijk gehandicapten die
min of meer zelfstandig kun
nen wonen.
43 premiehuurwoningen in
hoogbouw zijn er gepland in
Gorecht-Oost, haaks op het
Kieldiep. Verder zullen er als
de plannen doorgaan nog
zo'n 50 vrije sector woningen
worden gebouwd en zullen
de 180 bejaardenflats in de
Reensche Compagnie worden
gerenoveerd.
SCHILDWOLDE - De kalve-
ropfokclub „Duurswold" or
ganiseert vrijdag een keuring
op het terrein van het paar-
desportcentrum ,,De
Woldstreek", Schildwolder-
dijk 67, Schildwolde, begin-
nende om 10.30 uur. De prijs-
uitreiking vindt plaats op 5
oktober in de land-
bouw/tuinbouwschool te
Hoogezand. Aanvang 20.00
uur.
HET NIEUWSBLAD - DONDERDAG 9 AUGUSTUS 1990
Vervolg van pag. i
Verschijnt elke donderdag in een
oplage van 24.000 in de plaatsen:
Hoogezand, Sappemeer,
Kolham, Harkstede, Slochteren,
SchildwokJe, Zuidbroek,
Kielwindeweer, Westerbroek,
Waterhuizen, Foxhol, Zuidlaren,
de Groeve
Kantoor Gorecht Oost 30
Tel./Fax. 05980-24848
Postbus 18
9610 AA Sappemeer
Adv.afd.: Na 18.00 uur
J. Wagt
