Wonen aan de.... Multatulistraat
Commissie mort nauwelijks
over samengaan basisscholen
„De Boer"
m
HET NIEUWSBLAD
ïïiathion en Biathlon
in Meerwijck
Indië
Multatulistraat
,,Multatuli" betekent ,,ik heb
veel gedragen". Onder dit
pseudoniem schreef Eduard
Douwes Dekker in 1859 het
bekende boek ,,Max Have-
laar of de koffy-veilingen der
Nederlandsche Handel-maat-
schappij", waarmee hij pro-
testeerde tegen de uitbuiting
van de Javanen en tegelijk
probeerde eerherstel te krij-
gen voor zichzelf. Hij wordt
beschouwd als de belangrijk-
ste Nederlandse schrijver
van de 19e eeuw. Bij raads-
besluit van 30 augustus 1971
werden de namen Penning-
straat en Potgieterstraat ge-
wijzigd in Multatulistraat"
Eduard Douwes Dekker
werd op 2 maart 1820 in Am
sterdam geboren, als zoon
van de doopsgezinde Friese
ouders Engel Douwes Dek
ker en Sietske Eeltjes Klijn.
Zijn vader was kapitein op
de grote vaart. Na enkele ja-
ren gymnasium werkte Edu
ard korte tijd op een handels-
kantoor. Over die tijd heeft
hij later geschreven in ,,Wou-
tertje Pieterse", een jongen
vol fantasie, trots en eerzuch-
tig, vol romantische dromen
over recht en ridderlijkheid
temidden van een kleinbur-
gerlijke omgeving.
zijn vader hem mee naar In
dië, waar hij ambtenaar
wordt bij de Algemene Re-
kenkamer in Batavia. Uit
liefde voor Caroline Ver-
steegh treedt hij toe tôt de
katholieke kerk, maar vader
Versteegh geeft geen toe-
emming voor een huwelijk
omdat Eduards gedrag (er
was sprake van speelschul-
den) hem niet aanstond. Op
24 augustus 1842 verbreekt
Caroline de relatie. Dekker is
dan al overgeplaatst naar
Natal aan de westkust van
Sumatra. Na een jaar wordt
hij geschorst vanwege een
kastekort en later op wacht-
geld gezet. Een onderzoek
wijst uit dat hem alleen slor-
digheid te verwijten valt.
Op 10 april 1846 trouwt Dek
ker met de verarmde baro-
nesse Everdine (Tine) van
Wijnbergen. Na posten in
Poerworedjo (1846) en Mena-
do (1848) gaat hij in 1851 als
assistent-resident naar Am-
bon, maar daar wordt hij
ziek. Het 2-jarig verlof naar
Nederland wordt wegens fi-
nanciële problemen gerekt
tôt midden 1855. Op nieuw-
jaarsdag 1854 is zijn zoontje
Edu geboren.
HOOGEZAND-SAPPEMEER - Zonder al te veel gemor is de
commissie onderwijs gisteren akkoord gegaan met het sa
mengaan van de Rembrandtschool en de Van Heemskerck-
school. Wel wil de commissie dat er zorg voor wordt gedragen
dat de kinderen van de Rembrandtschool veilig de Hoofd-
straat kunnen kruizen. Sommige leden van de commissie op-
perden dat er maar een tunnel moet worden aangelegd, om
dat stoplichten ook niet veilig zijn. Ouders hebben naar vo-
ren gebracht dat een Hooghoutje misschien een veilige
oversteekplaats kan bieden.
Het samengaan van de scho-
len heeft voor het personeel
van beide scholen negatieve
gevolgen. Het personeel
wordt als het ware geritst.
Dan weer van de ene, dan
weer van de andere school
zullen de mensen met de
minste dienstjaren afvloeien.
Wethouder M. Lantinga zegt
dat juist voor het samengaan
van de Van Heemskerck- en
de Rembrandtschool is geko-
zen, omdat naar verwachting
het leerlingen aantal van bei
de scholen fors zal teruglopen
in de komende jaren. Op de
Rembrandschool is de terug-
loop in leerlingenaantal
vooral het gevolg van verhui-
zingen. Mensen met jonge
kinderen wonen liever in een
Knevelarij
Terug op Java krijgt hij, via
relaties van Tine, toegang tôt
het hof van Gouverneur-Ge-
neraal Duymaer van Twist,
die hem in januari 1856 be-
noemd tôt assistent-resident
van Lebak, in het westen van
Java.
Daar heeft hij te maken met
een wat slappe chef, de rési
dent Brest van Kempen en
met de inlandse regent de
hoogbejaarde Raden Adhi-
patti Karta Natta, die onbe-
taalde diensten van de bevol-
king eiste. Dekker acht hem
schuldig aan uitzuiging en
knevelarij en, nauwelijks
vijf weken in functie, ver-
zoekt hij zijn chef de inlandse
regent met spoed te verwij-
deren om een vrij en onpar-
tijdig onderzoek mogelijk te
maken. Deze weigert en legt
de zaak met instemming van
Dekker voor aan de Gouver-
neur-Generaal. Dekker
wordt berispt en overge
plaatst naar Ngawi. De
hoogst beledigde Dekker kan
dit niet verkroppen en neemt
ontslag. Een later onderzoek
wijst uit dat de regent van
Lebak inderdaad buiten zijn
bevoegdheid is gegaan, maar
Dekker krijgt geen eer
herstel.
Zonder zijn gezin keert hij in
1857 terug naar Nederland.
In 1859 werkt hij in Brussel
in armoedig hotelkamertje
als een razende aan de Max
Havelaar. Op 13 oktober
schrijft hij aan Everdine
,,Lieve hart mijn boek is af,
mijn boek is af. En ik sta u
borg dat het opgang maakt.
Het zal als een donderslag in
het land vallen, dat beloof ik
je". In 1860 wordt het door
bemiddeling van Jacob van
Lennep uitgegeven, in een
vrij kostbare vorm, hetgeen
niet de bedoeling was. Het
boek bevat Dekkers persoon-
lijke geschiedenis in Lebak.
De bestuursambtenaar Have
laar, die hij beschrijft als
eensgezinswoning dan in een
flat en in het Noorderpark
staan nu juist veel flats. Op
de Rembrandtschool zitten
op dit moment nog 84 leerlin
gen, de opheffingsnorm voor
een school is 75.
Kritiek uitte PvdA-er F.
Kramer in de richting van de
medezeggenschapraden van
de scholen. Kramer vindt het
onverstandig dat het ouder-
deel van de raad, die al voor
de vakantie op de hoogte was
van de aanstaande fusie, die
mededeling pas na de vakan
tie aan de ouders heeft ge-
daan. T. Niemeyer van het
GPV vindt dat de beslissing
over het samengaan van de
scholen nog best een jaar kan
worden uitgesteld. „Recent
zijn er nog twee gebouwen
bij de Rembrandtschool ge
zet, toen was dus de verwach
ting dat de school zou blij-
ven. Twee jaar later moet de
school worden opgeheven, zo
snel kunnen zaken verande-
ren en dat kan misschien ook
best ten goed gebeuren".
„een vat vol „tegenstrydig-
heids", is Eduard Douwes
Dekker zelf. Literair was het
boek een groot succès. Het
werd in vele talen vertaald.
Eerherstel voor zichzelf en
een betere positie voor de in-
landers heeft Dekker er niet
mee bereikt.
Eduard Douwes Dekker
blijft schrijven al zal hij
nooit meer een groots en af-
gerond geheel tôt stand bren-
gen. Misschien het belang-
rijkste werk uit die période
is de brievenroman ,,Minne-
brieven", een soort vervolg
op de Max Havelaar. Vanaf
1862 verschijnen zijn
,,Ideeën", in totaal 1282
stuks. Zegaan over een bonté
mengeling van onderwerpen,
die soms met dichterlijke
verbeelding, maar vaak ook
met bittere spot worden be-
handeld. ,,Woutertje Pieter
se" en ook het toneelstuk
,,Vorstenschool" maken er
deel van uit. Idee nummer
één luidt: Misschien is niets
geheel waar, en zelf s dat
niet".
Oorvijg
De jaren rond 1865 waren
voor Dekker moeilijk door
persoonlijke problemen en
geldgebrek. Zijn gezin (er
was ook nog een dochtertje
geboren) kan hij niet onder-
houden. Tine vertrekt met de
kinderen naar Italië. In 1866
wordt Dekker veroordeeld
tôt 2 maanden gevange-
nisstraf en 50 gulden boete
omdat hij een jongmens dat
een toneelspeelster beledigde
een oorvijg heeft gegeven.
Om die straf te ontlopen gaat
hij met zijn vriendin Mimi
Hamminck Schepel naar
Duitsland. In 1869 vormt hij
met Mimi, Tine en de kinde
ren in Den Haag een ména
gé a trois", die veel opzien
baart. Maar al na een jaar
gaat Tine terug naar Italië
waar ze in 1874 overlijdt.
Dekker woont met Mimi,
met wie hij in 1875 is ge-
Evenals voorgaande jaren
wordt er zaterdag weer een
triathlon gehouden in het re-
creatiegebied Meerwijck".
Dit jaar staat er bovendien
een biathlon op het program
ma, dat wil zeggen: zwem-
men en fietsen, fietsen en lo-
pen. De afstanden zijn de
zelfde als die van de 1/4 en
1/10 triathlon.
De start van beide evene-
menten is om 09.30 uur. De
organisatie is ook dit jaar
weer in handen van: Zwem-
vereniging De Inktvis, Wie-
lervereniging Tour 75, Gym-
nastiekvereniging DFS en
voor de triathlonopbouw is
verantwoordelijk de Scou-
ting Hoogezand-Sappemeer.
Dit ailes staat onder auspi-
cien van de Commissie Spor-
tieve Récréâtie.
Multatuli (Eduard Douwes
Dekker)
trouwd, in Duitsland. Vanaf
1880 in een huis in Nieder-In-
gelheim dat hij van zijn
vrienden heeft gekregen. Hij
overlijdt op 19 februari 1877
en is waarschijnlijk de eerste
Nederlander die werd gecre-
meerd.
Mansholt
Multatuli's invloed groot ge-
weest. Geloof en gezag wees
hij af. Tegen sociaal en maat-
schappelijk onrecht ook in
Nederland ging hij tekeer.
Zeer bekend is zijn publicatie
van het huishoudbudget (6
gulden in de week) van een
arbeidersgezin. Ook de onge-
lijke positie van man en
vrouw was hem een gruwel.
Hoewel zelf meer een ver-
licht despoot dan socialist,
waren zijn opvattingen baan-
brekend voor de pioniers van
het socialisme. In 1874 ver-
oordeelde hij de Atjeh-oorlog
en werd daarin bijgevallen
door de hereboer Mansholt
uit Meeden, op wiens boerde-
rij hij een aantal keren lo-
geerde. In 1879 spreekt hij in
Veendam over het Athéisme.
Multatuli was ook een taal-
vernieuwer. De eerste schrij
ver die een soort spontané
spreektaal gebruikte. „Ik leg
mij toe op 't schrijven van le-
vend Hollands, maar ik heb
school gegaan".
Frekie
Frekie:„diekman, joen hond
het mie beten."
Diekman: ,,As ik joe zo aan-
kiek en ik was hond, din...."
Frekie
Antje: „Mien pa scheert hom
mit piep ien mond".
Frekie: „Dat is niks. Mien pa
knipt noagels van tonen mit
sokken aan".
PARTYCATERING
KflNT EN KLARE WARME
BEZORGMAALTIJDEN
HET NIEUWSBLAD - DONDERDAG 23 AUGUSTUS 1990
Mi
Verschijnt elke donderdag in een
oplage van 24.000 m de plaatsen:
Hoogezand, Sappemeer,
Kotbam, Harkstede, Slochteren,
Schildwokie, Zuidbroek,
Kielwindeweer, Westerbroek,
Waterhuizen, Foxhol, Zuidlaren,
de Groeve
Kantoor Gorecht Oost 30
Tel./Fax. 05980-24848
Postbus 18
Redaktie: Persburo Edzes
Tel. 05980-97145
Adv.afd.: Na 18.00 uur
J. Wagt
Tel. 05990-17975
Deze maaltijden van f 10.00
en f 12.50 kunt u telefonisch
bestellen en worden warm bij u
aan huis bezorgd
Samenstelling van de
maaltijd is:
vleesgerecht, 2 soorten
verse warme groente,
rauwkostsalade, gekookte of
gebakken aardappelen
of rijst
Bestellen voor het weekeinde
tôt zaterdag 15.00 uur,
andere dagen tôt 18.00 uur
Bezorgkosten f 2.50
Een menulijst wordt op verzoek
toegezonden
Vraag ook naar onze folder
over afhalen/bezorgen van
salades en borrelhapjes
etc.
Telefoon 05980-93066
Telefax 95738
Korte Groningerweg 47
FOXHOL
