:wonen aan de....Burgemeester Bartelsstraat
Polie voor 25-jarige jumelage
met Geesthacht
Toneelclub Levay naar festival
p „De Boer"
HET NIEUWSBLAD
Frekie
Kalkwijk sluiten?
Jonker Optiek naar
Becker
HET NIEUWSBLAD - DONDERDAG 25 OKTOBER 1990
Burgemeester Bartelsstraat
Derk Bartels (1883 tôt 1937)
werkte zich op van smids-
leerling tôt eerste socialisti-
sche burgemeester van de
provincie Groningen en van
de gemeente Hoogezand. Hij
was een man die door zijn 7e-
vensbouding, zijn warmvoe-
lend hart en zijn verstandelij-
ke gaven bij vriend en tegen-
stander gezien was.
Bij raadsbesluit van 29 juni
1937 werd de straatnaam
,,Oosterparkstraat" gewij-
zigd in Burgemeester Bar
telsstraat".
Derk Bartels werd op 29 juli
geboren in Anreep, gemeente
Assen, als zoon van Jan Bar-
tels en Jantien Hekma. Zijn
ouders waren gereformeerd
en hadden een klein boeren-
bedrijf. Na de lagere school
met den bijbel wordt Derk
smidsleerling. Als jongen
neemt hij deel aan het chris-
telijk verenigingsleven.
Reeds op jeugdige leeftijd
verliest Derk Bartels zijn ou
ders. Als 16-jarige wees gaat
hij werken in een smederij in
Noordhom. Niet lang daama
krijgt hij een baan bij machi-
nefabriek Gorter en Van
Dam in Uithuizen, waar hij
ook gaat wonen. Rond zijn
20e jaar maakt Derk zich los
van de gereformeerde kerk
en via zelfstudie komt hij tôt
de sociaal- démocratie.
S.D.A.P.
In 1904 wordt Bartels lid van
de Sociaal Democratische Ar-
beiders Partij (SDAP) in Uit
huizen. Hij treedt ook toe tôt
de plaatselijke werklieden-
vereenigingSelf Help". Een
wat vreemde combinatie. Im
mers op het Hogeland waren
de arbeiders niet zo weg van
de SDAP. Wel waren ze lid
van de Werkliedenvereni-
ging. Bij de Kamerverkiezin-
gen steunden ze wel kandi-
daat J.H.A. Schaper, maar
zich ronduit tôt het socia
lisme bekeren wilden ze niet.
Door zijn lidmaatschap van
beide verenigingen wilde
Bartels de arbeiders overha-
len zich bij de SDAP aan te
sluiten.
Om de SDAP-afdelingen or-
ganisatorisch meer rug-
gesteun te geven wordt in
september 1910 de Geweste-
lijke federatie Groningen op-
gericht. Bartels was bij de
oprichting betrokken en in
1911 was hij één van de
bestuursleden. Hij werpt zich
op als SDAP-propagandist in
Noord Groningen en tijdens
de wintermaanden van 1911
organiseert hij op verschil-
lende plaatsen cursusverga-
deringen.
Op 26 januari 1906 was Derk
Bartels getrouwd met Wibbe-
chien Bakker, geboren in
Uithuizermeeden op 4 juli
1884. Voorhaarhuwelijk was
ze werkzaam als dienstmeid.
Derk en Wibbechien krijgen
drie dochters en een zoon.
In 1911 werd Bartels gekozen
als le socialist in de gemeen-
teraad van Uithuizen. Vanaf
dat moment zal de gemeente-
politiek een belangrijke roi
spelen in zijn leven. Bartels
vindt het belangrijk deel te
nemen aan plaatselijke en ré
gionale besturen, niet alleen
om concrète verbeteringen
voor de arbeidersklasse te
bewerkstelligen maar ook
als vingeroefening: ,,In de
toekomst wacht het arbei-
dende volk de taak van het
besturen van de maatschap-
pij. Wat de arbeiders nodig
hebben, dat is scholing en in-
zicht, om de toekomstige
taak te volvoeren en het
heenmareheren naar de din-
gen, die de tijd zal moeten
brengen", betoogt hij laterin
1927.
Dankzij zijn vele aktiviteiten
en de vele propaganda die hij
voor zijn partij maakt wordt
Bartels in 1916 gekozen tôt
lid van Provinciale Staten
voor het district Bedum. Hij
is de eerste woordvoerder
van de socialisten en geeft
leiding aan de debatten zon-
der zichzelf op de voorgrond
te dringen.
Distributie
De voedselsituatie op het
Groninger platteland ver-
slechtert sterk tengevolge
van de le wereldoorlog.
Daarom besluit de gemeente-
raad van Uithuizen in mei
1918 een distributiebedrijf op
te richten. In oktober wordt
Bartels daarbij als ambte-
naar aangesteld. Zijn raads-
zetel heeft hij ervoor opgege-
ven. Op de distributie en op
de directeur ervan, ook een
socialist, kwam nogal wat
kritiek. Bartels bleef er maar
korte tijd. Hij werd benoemd
tôt redakteur-propagandist
van het ,,Volksweekblad",
en tevens tôt gewestelijk se-
cretaris van de SDAP. In
1920 vertrekt het gezin naar
de stad Groningen en 3 jaar
later wordt Derk daar geko
zen tôt lid van de gemeente-
raad, waar hij zich voorna-
melijk met onderwijs bezig
houdt.
Burgemeester
In oktober 1926 wordt de so
cialist Bartels benoemd tôt
burgemeester van Hooge
zand. De SDAP-afdeling Gro
ningen had hem gevraagd te
solliciteren. Bij zijn installa-
tie op 15 november 1926 wa
ren aanwezig: Jonkheer
Mr.Dr. L.H.N.Bosch Ridder
van Rosenthal (burgemeester
van Groningen), Mevrouw de
A.E.J. de Vries-Bruins (lid
van de 2e kamer) en Bartels'
voorganger oud-burgemees-
ter I.A. Van Royen. De benoe-
ming wordt met gemengde
gevoelens ontvangen. In het
socialistische kamp heerst
uiteraard grote vreugde, de
andersdenkenden nemen een
afwachtende houding aan.
,,Een flinke vent, maar nog
wel een boertje", dat vond
het SDAP kopstuk W.H.
Vliegen, toen hij met Bartels
kennis had gemaakt.
Als voorzitter van de ge-
meenteraad gaf Bartels uit-
stekend leiding en ook bij de
vervulling van de andere
burgemeesterstaken wist hij
snel moeilijkheden van het
begin te overwinnen. Deelna-
me aan het maatschappelijk
leven legde veel beslag op
zijn tijd: Hij was voorzitter
van het Burgerlijk Arm-
bestuur, van de woning-
bouwvereniging Volksbe-
lang en van de directie van
beheer van het Openbaar
Slachthuis. Bovendien was
secretaris van de Schoolart-
sendienst groep Hoogezand,
lid van talrijke commissies
en voorzitter van het water-
schap ,,Foxholstermeer.
Ook voor zijn partij bleef
Bartels tôt zijn dood actief.
Hij was lid van de partij-
raad, van het gewestelijk
Burgemeester Derk Bartels
bestuur en voorzitter van de
afdeling Groningen van de
Vereniging van Sociaal De
mocratische Raads- en Sta-
tenleden.
Op 30 april 1937 overleed
Burgemeester Bartels in Hat-
tem, waar hij bij zijn zoon
verbleef. Een week eerder
was hij op de terugreis van
een partijraadsvergadering
in Amsterdam onwel gewor-
den. Of hij leed aan een em-
stige longontsteking ofwel
door een beroerte werd ge-
troffen is onduidelijk.
In Hoogezand werden de 1
mei demonstraties en feest-
vergaderingen van de SDAP
onmiddellijk afgelast. Bar
tels werd op 4 mei 1937 in
Velsen gecremeerd. Zijn ver-
diensten als burgemeester la-
gen voor al op het terrein van
de volkshuisvesting en de
zorg voor de misdeelden.
Hoewel Derk Bartels geen
groot redenaar was, genoot
zijn oordeel, dat op emstig
nadenken berustte, in ruime
kring groot gezag.
Henk Booy
HOOGEZAND-SAPPEMEER - De gemeente zou een extra
subsidie ter beschikking moeten stellen om volgend jaar het
25-jarig bestaan te vieren van de uitwisselingen met de Duit-
se zustergemeente Geesthacht. Dat stelde CDA-raadslid H.
Visker gisteren voor, tijdens de begrotingsvergadering van
de commissie onderwijs en sportzaken.
HOOGEZAND-SAPPEMEER/WINSCHOTEN - Op 30 okto
ber doet de toneelgroep Levay uit Sappemeer mee aan de
voorronden van het eenakterfestival dat door het Anjerfonds
is georganiseerd. Levay speelt het stuk ,,Het kraakpand".
Visker is ontstemd dat noch
het jaarverslag, noch het ge-
meentelijk beleidsplan voor
1991 ook maar één woord be-
vat over het jubileum. ,,Waar
u het geld vandaan wilt ha-
len kan me niet schelen, u
hebt vast nog wel ergens een
pot je. Het gaat erom de men-
sen te steunen die al die jaren
vrijwillig zoveel hebben bij-
gedragen", aldus Visker, die'
bijval kreeg van WD-er G.
Jacobs.
Mocht de wethouder geen
pot je kunnen vinden dan is
Visker ook bereid de 3500
gulden die is bestemd voor
verdere ontwikkeling van
het gemeentelijk vredesbe-
leid op te offeren.
Moeke:,,Hest doe pappegoai
dij maie woorden leerd?"
Frekie:„k Heb hom juust
leerd wat e nait zeggen mag".
Op vier plaatsen worden de
voorronden van het festival
gehouden. Levay speelt sa-
men met t' Centrum uit Mus-
selkanaal, Stagedoor uit
Zuidbroek en HRV Finster-
wolde in de Klinker in Win-
schoten. Vier andere toneel-
verenigingen treden op in de
HOOGEZAND-SAPPE
MEER - Volgens gemeente-
raadslid T. Niemeyer
(GPV/RPF) moet het open-
luchtbad de Kalkwijk zo snel
mogelijk worden gesloten.
,,Het is te laat om er nog iets
aan te doen", aldus Niemei-
jer, die het geld dat nu op het
bad moet worden toegelegd
wil besteden om het overdek-
te Bob Bruinsbad op te krik-
ken.
Naar de toekomstmogelijk-
heden van het buitenbad zal
volgend jaar een onderzoek
worden ingesteld. De andere
fracties willen daarvan eerst
de resultaten afwachten.
Molenberg in Delfzijl op 6 no
vember, in zaal Balk in Zuid-
hom op 13 november en in d'
Oosterpoort in Groningen op
20 november.
Op 27 november vindt de fi
nale plaats in de stads-
schouwburg.
Een vakjury bepaalt wie er
HOOGEZAND-SAPPE-
MEER/GRONINGEN - De
vier Jonker optiek zaken,
twee in Hoogezand-Sappe-
meer, één in Haren en één in
Roden zijn overgenomen
door de Becker holding.
Voor het personeel heeft de
overname geen ccnsequen-
ties. Jonker blijft opereren
onder de huidige naam. De
directeur van de Jonker za
ken blijft verbonden aan het
concern. Hij zal zich bezig
gaan houden met scholing.
Becker bezit al 17 optiek za
ken.
in de finale komen. De pu-
blieksprijs levert een certifi-
caat op.
- PARTYCATERING
KANT EN KLARE WARME
BEZORGMAALTIJDEN
Telefoon 05980-93066
Bronnen: Nieuwsblad van het Noor-
den 30 april 1937
Een Eeuw Socialisme en Arbeiders-
beweging in Groningen,1885-1985.
Verschijnt elke donderdag in een
oplage van 24.000 m de plaatsen:
Hoogezand, Sappemeer,
Kolham, Harkstede, Slochteren,
Schildwolde, Zuidbroek,
Kielwindeweer, Westerbroek,
Waterhuizen, Foxhol, Zuidlaren,
de Groeve
Kantoor Gorecht Oost 30
Tel./Fax. 05980-24848
Postbus 18
9610 AA Sappemeer
Redaktie: Persburo Edzes
Tel. 05980-97145
Adv.afd.: Na 18.00 uur
J. Wagt
Tel. 05990-17975
Deze maaltijden van f 10.00
en f 12.50 kunt u telefonisch
bestellen en worden warm bij u
aan huis bezorgd
Samenstelling van de
maaltijd is:
vleesgerecht, 2 soorten
verse warme groente,
rauwkostsalade, gekookte of
gebakken aardappelen
of rijst
Bestellen voor het weekeinde
tôt zaterdag 12.00 uur,
andere dagen tôt 17.00 uur
Bezorgkosten f 2.50
Een menulijst wordt op verzoek
toegezonden
Vraag ook naar onze folder
over afhalen/bezorgen van
salades en borrelhapjes
etc.
Telefax 95738
Korte Groningerweg 47
FOXHOL
