HET NIEUWSBLAD - DONDERDAG 8 NOVEMBER 1990
De Dreeslaan
Willem Drees (1886 -1988) be-
gon zijn loopbaan als steno-
graaf en en beëindigde hem
af als Minister van Staat.
Daar tussenin was hij lijst-
trekker en wethouder voor
de SDAP/P. v. d.A en Mi
nister Président van 4 kabi-
netten Drees. Een grote roi
speelde Drees bij de tôt
standkoming van de AOW
gebaseerd op zijn noodwet
,ouderdomsvoorziening
Wie AOW kreeg ,,trok van
Drees", Drees kreeg de bij-
naam ,,Vadertje Drees" en
werd zelfs de Vader des Va-
derlands" genoemd.
Als persoon heeft Willem
Drees altijd een sober en een-
voudig leven geleid. Twee
jaar geleden overleed hij op
101-jarige leeftijd. Bij Raads-
besluit van 3 oktober 1963
werd de Dreeslaan naar hem
genoemd.
Willem Drees werd geboren
op 5 juli 1886 in Amsterdam
als zoon van Johannes Mi-
chiel Drees en Anna Sophia
van Dobbenburgh. Zijn ou-
ders waren orthodox pro
testants, dus Willem en zijn
twee zusjes leerden de bijbel
goed kennen. Vader Drees,
die als bankbediende werkte
bij de Twentsche Bank in
Amsterdam overleed aan tu
berculose toen Willem pas 5
jaar oud was. Het gezin werd
daama financiëel bijgestaan
door een broer van vader Jo
hannes. Willem Drees be-
zocht de lagere school in de
Jordaan en vervolgens de
3-jarige HBS, waar hij be-
vriend raakte met J.Th.
Furstner, de latere bevelheb-
ber van de zeestrijdkrachten
en minister in het le kabinet
Gerbrandy. Een andere
vriend uit die tijd was Johan
van der Kieft, later minister
van financiën in het 3e kabi
net Drees. Na de HBS ging
Willem Drees naar de 5-jarige
openbare Handelsschool,
waar hij grote belangstelling
had voor het vak ,,Staathuis-
houdkunde". Hij behaalde er
zijn middelbare akte écono
mie.
,,Steeds sneller"
Naast zijn studie is stenogra-
fie de grootste hobby van
Willem Drees. Achter elkaar
behaalt hij diploma's en op
14-jarige leeftijd aleef is hij
al bevoegd onderwijzer in de
stenografie. In 1902 richt de
16-jarige Willem Drees de
vereniging ,,Steeds sneller"
op. Enige jgren is hij direc
teur van het 2-mans stenobe-
drijfje Drees Jansen"
Met zijn verloofde correspon-
(Foto Dennis F. Beek)
deert hij dan in sténo. Lief-
desbrieven in het kort.
In diezelfde tijd sticht Wil
lem de korfbalvereniging
Dos (Door Oefening Sterk).
,,Dat was", zegt hij later ,,op
aanraden van een dokter, die
vond dat ik wat gezondheid
moest zoeken in lichaamsbe-
weging. De club bestond
voomamelijk uit familie en
kennissen en ook m'n latere
vrouw". DOS werd geleid
door onderwijzer Broekhui-
zen die het korfbal in Neder-
land heeft geïntroduceerd.
Zo zelfbewust poseerde Wil
lem Drees op ongeveer
16-jarige leeftijd voor de fo-
tograaf.
Socialist
Op 16-jarige leeftijd wordt
Willem Drees geraakt door
de idealen van het socia
lisme. In 1902 hoort hij Pieter
Jelles Troelstra spreken, de
voorman van de SDAP en
daama de dichter Herman
Gorter, bekend van het ge-
dicht ,,Mei". Op die dag
wordt de intelligente emsti-
ge jongeman socialist. Als hij
in 1907 tôt stenograaf be-
noemd is bij de Tweede Ka-
mer gaat hij in Den Haag op
kamers wonen en maakt hij
carrière in de Haagse afde-
ling van de SDAP.
Op 24-jarige leeftijd, in 1910,
treedt Willem Drees in het
huwelijk met het meisje dat
hij in het onderwijs heeft
ontmoet, Catharina Hent. De
huwelijksplechtigheid is so
ber. Het geld wordt slechts
besteed aan de aanschaf van
gepaste kleding, die na de
bruiloft ook nog te gebruiken
is en er wordt slechts 1
trouwfoto gemaakt. Het jon-
ge paar gaat wonen aan de 2e
Schuytstraat in Den Haag.
Ze krijgen vier kinderen,
waarvan de jongste Willem
Drees jr., geboren in 1922 de
bekendste zal worden door
zijn politieke aktiviteiten
voor de partij DS '70.
Willem Drees Sr. wordt in
1913 voor de SDAP gekozen
tôt lid van de Haagse ge-
meenteraad. In 1918 (Drees is
dan voorzitter van de federa-
tie den Haag) onstaat binnen
de SDAP grote beroering
door de revolutiepoging van
Troelstra. Drees zegt er later
over ,,Dat was onverstandig
van Troelstra, overal was de
revolutie opgehouden". In
hetzelfde jaar wordt Drees
wethouder, eerst van Sociale
Zaken en in 1931 van finan
ciën en openbare werken. Hij
is dan ook al lid van Provin
ciale Staten van Zuid Hol-
land.
In Den Haag zorgt wethou
der Drees voor de oprichting
van een bejaardentehuis
waar, eerst nog op kleine
schaal, echtparen samen kun-
nen blijven wonen. In 1933
wordt hij voor de SDAP tôt
kamerlid gekozen. Tôt 1939
speelt hij een niet onbelang-
rijke roi bij de pogingen het
gezicht van zijn partij een ac-
ceptabeler aanzien te geven.
Misdadigers
Drees had de Tweede Wereld-
oorlog al geruime tijd zien
aankomen. Op aile fronten
stelde hij zich in de dertigei
jaren teweer tegen het opko-
mend nationaal-socialisme.
Over het Hitlerregime zei hij.
,,Er zitten daar misdadigers
in de regering". Op maandag
7 oktober 1940 rijdt een over-
valwagen voor bij huize
Drees. Als represaille tegen
de intemering van de Duiters
in Indonésie worden door
Seys Inquart een aantal Ne-
derlanders gearresteerd,
waaronder Willem Drees. Na
een busreis van drie dagen
komt hij aan in Buchenwald,
waar hij wordt ingekwar-
tierd in een aparté hoek ge-
naamd ,,Die Goldene Ecke".
Drees laat zich in het kamp
niet onbetuigd. Op 1 mei 1941
houdt hij een gedenkwaardi-
ge rede die het moreel van de
mannen opbeurt en op 31 au-
gustus viert hij van harte de
verjaardag van Koningin
Wilhelmina. Na een jaar
wordt hij vanwege gezond-
heidsproblemen vrijgelaten,
maar in mei 1942 wordt
Drees opnieuw gearresteerd.
Oom Willem
Ditmaal komt hij als gijze-
laar terecht in Sint Michiels-
gestel in Brabant. Een week
later komt hij weer vrij. Hij
gaat dan wederom in het ver-
zet en treedt op onder een
reeks van schuilnamen, zoals
Pietersen, Dreyfus, Derksen
en Oom Willem. In 1943
wordt Drees voorzitter van
hetPolitieke Convent", een
contactgroep van de verbo-
den politieke partijen, die
opgericht was inhet gijze-
laarskamp. Onder de schuil-
naam Dreyfus" maakt
Drees deel uit van de com-
missie die de Nederlandse re
gering in Londen adviseerde.
In de laatste oorlogsjaren
houdt hij zich niet alleen met
het korte termijn verzets-
werk, hij denkt ook veel na
over hoe het na de bevrijding
met Nederland verder zal
moeten. Hij maakt deel uit
van het Collège van Vertrou-
wensmannen, het Vader-
lands Comité en het Groot
Burgercomité. In 1944 zet hij
zijn ideeën, die hij onmiddel-
lijk na de Duitse over gave
publiek wil maken, op
schrift onder de titel:Enige
richtlijnen voor het in Neder
land na de bevrijding te voe-
ren beleid". (door een Sociaal
Democraat).
Minister-Presiden t
Na de bevrijding wordt Wil
lem Drees minister van Soci
ale Zaken in het kabinet
Schermerhom Drees. Dan
pas leert het Nederlandse pu
bliek hem kennen. Voor die
tijd was hij buiten Den Haag
vrijwel onbekend. Tijdens
zijn 3-jarig ministerschap
legt hij de basis voor de mo
derne sociale wetgeving zoals
kinderbijslag, AOW, vakan-
tietoeslag, ziekengeld, wedu-
wen- en wezenrente, wacht-
geld en werkloosheidwet. In
1948 wordt Drees minister-
president van een ,,eigen"
kabinet. Er zullen tôt zijn
72ste jaar in 1958 nog drie ka-
binetten Drees volgen, hoe-
wel hij eigenlijk op zijn
70ste, dus in 1956 had willen
stoppen.
Voor Nederland en voor Wil
lem Drees waren het 10 moei-
lijke jaren met tal van pro-
blemen zoals de kwestie In-
donesië en de politieke ge-
volgen daarvan. In 1951 leidt
de Koreaanse oorlog tôt to-
renhoge defensielasten. Het
Koninklijk huis raakt in
opspraak door de Greet Hof
man affaire. In 1953 wordt
Zeeland zwaar getroffen dooi
de watersnoodramp. Maai
ook de woningnood, het ge
mengd zwemmen, het wegen
plan, de aardgaswinning, het
bromfietsenprobleem, de
kinderbijslag, de belasting-
verlaging en de aanleg var.
de Deltawerken zorgen vooi
politieke beroering. Boven
dien waren er belangrijke in
temationale ontwikkelinger.
zoals de Europese éénwor
ding met EEG en Euratom
en de Navo.
Met de tôt standkoming var.
de EEG had Drees wat moei
te. Een zakelijke gemeen
schap zoals die voor kolen er
staal (EGKS) zag hij wel zit
ten, maar een politieke ge
meenschap, daarin zag hi
niets.
Zijn grootste populariteit
verwierf Willem Drees met
zijn inspanning voor betere
sociale voorzieningen voor
bejaarden (toen Ouden van
Dagen genoemd). Onlosmake-
lijk is zijn naam verbonden
met de AOW (Algemene Ou-
derdomswet), een uitwerking
van de noodwetOuden van
Dagen" uit 1947. Drees zelf
zegt daarover: ,,Ik heb de
AOW als wet in feite niet
eens zelf tôt stand gebracht.
Dat heeft Suurhoff (minister
van Sociale Zaken in het le
kabinet Drees) gedaan. Het
beginsel is door mij gegeven
in 1947, als uitvloeisel van
besprekingen die ik tijdens
de oorlog in een commissie
van 6 politieke partijen had
gevoerd".
Met de leus Drees, uw ver-
trouwen waard", ging de
Partij van de Arbeid in 1950
de Tweede Kamerverkiezin-
gen in.
Dreeslied
In 1956 brengt een Amster-
dams koor van ,,Dreesman-
nen en vrouwen" de Mi-
nister-President een ode ter
gelegenheid van zijn 70e ver
jaardag, toepasselijk geti-
teld: Vader Drees".
In 1958 trekt Willem Drees
zich terug uit de aktieve poli-
tiek. Hij blijft wonen in Den
Haag aan de Beeklaan 502
met zijn vrouw Catharina,
die hij in 1974 verliest na een
huwelijk van 63 jaar. In 1971
had Willem Drees met ,,zijn"
Partij v.d. Arbeid gebroken.
Hij was tegenstander van de
polarisatiepolitiek die zowel
binnen de partij als naar bui
ten werd gevoerd onder in-
vloed van de groep ,,Nieuw
Links". Later trad hij toe tôt
DS'70, de partij van zijn zoon
Willem Drees junior.
Abortus
Drees sprak altijd recht uit
het hart. Menig politicus zou
het niet wagen. Drees wel.
Over abortus zei hij in eens:
Abortus gaat niet alleen de
vrouw aan. Ook het kind is
partij. En wat te zeggen van
de man die naar het kind ver-
langt en abortus afwijst?
Baas in eigen buik, jawel,
maar dan vooraf".
Toen Drees per HTM-bus
werd afgevoerd naar kamp
Buchenwald zei hij: ,,Ik heb
een voordeel. Als bestuurslid
van de Haagse Tramweg
Maatschappij reis ik nu gra
tis".
Tôt op hoge leeftijd wilde
Willem Drees op de hoogte
blijven van aile dingen, hoe-
wel hij eerst slechtziend
werd, vervolgens blind en
ook nog doof. Zolang hij nog
kon horen kwam zijn schoon-
dochter hem dagelijks voor-
lezen.
,,Mijn leven is boeiend ge-
weest", heeft hij wel eens ge-
zegd, ,,maar tevreden ben ik
niet. Ik vind de wereld er af-
schuwelijk uitzien. Nu is
mijn tijd om dood te gaan
aangebroken. Het interes-
seert me niet wanneer ik
doodga, wel hoe ik doodga".
Als Willem Drees op een mei-
dag in 1988, lichamelijk uit-
geblust, stil en vredig heen-
gaat heeft hij een eeuw met 1
jaar en 10 maanden over-
leefd. Met hem is een groot
Nederlander heengegaan, die
wel eens Vader des Vader-
lands" werd genoemd.
Wonen aan de.... Dreeslaan
