Duitse jongeren bivakkeerden in
Doopsgezinde kerk
Vakantiewerk met recht!
De roofmijt en
sluipwesp
Polen gek op spekkies
Even naar Oost Duitsland
HET NIEUWSBLAD
Marcus-evangelie
(B)engel
Ouderwets
Dertig-dagen-
regeling
Gif versus Schoffel
Camperbus van CNV-jongeren
vandaag in Groningen
Biologische bestrijding ingezet in kassen
Koninklijke dwergen
Suikerwerkenfabriek Hoepman overladen met orders uit Oostblok
Tips voor trips
Vroeg aan de wandel
Tips voor trips
Franse Markt
Golden Zieltje
Russisehe jazz
Slijters-opleiding
Evangelisatie
Gevoelig
Correctie
es
mm
SAPPEMEER - De kerkzaal staat vol fietsen. Op de piano speelt Stefan (14) de „vlooienmars".
In de bovenzaal liggen rugzakken, matrasjes en slaapzakken. Zestien Duitse jongeren hangen
er rond. De vermoeidheid van een 60 kilometer lange fietstocht nog danig in de benen. De Chili
eon carne viel er goed in. Gedurende één nacht leek de Doopsgezinde kerk in Sappemeer wel
een kampeerboerderij.
De 7 meisjes en 9 jongens in de
leeftijd van 13 tôt 17 jaar ma-
ken per fiets een trektocht
door Noord Nederland. De
route gaat vanaf het Duitse
Haren naar Sappemeer, Win-
sum, Schiermonnikoog, Fra-
neker/Witmarsum, Grouw,
Giethoorn, Almelo en dan
weer de grens over naar Ben-
theim, waar ter afsluiting een
,,grillabend" zal plaats vin-
den. De jongeren komen uit
heel Noord-Duitsland. Hun
ouders zijn Mennonieten, ge-
loofsgenoten van de Neder-
landse Doopsgezinden. Van-
daar de overnachting in de
Doopsgezinde kerk. Of ze zelf
ook Mennoniet worden beslis-
sen ze op latere leeftijd. Men
nonieten of Doopsgezinden
kennen geen kinderdoop.
Het is niet zo maar een vakan-
tiefietstochtje. Er wordt ook
tijd besteed aan bezinning en
bijbelstudie. Elke dag worden
2 hoofdstukken gelezen van
het Marcus-evangelie en
besproken in een informele
sfeer. Er wordt ook aandacht
geschonken aan de ,,Mennoni-
tische geschichte", (de geschie-
denis van de Mennonieten) zo
vertelt jeugdpastor Bernard
Thiessen (34), die door ieder-
een Bernie wordt genoemd. In
die geschiedenis past het be-
zoek aan Witmarsum in Fries-
land waar de stichter Menno
Simons vandaan kwam.
Annchen en Christine,^twee
zusjes van 16, komen uit Bran-
denburg. Hun vader is Menno
niet. ,,Onder het communisti-
sche bewind kon je daar maar
beter niet voor uitkomen",
zegt Christine. ,,Wie naar de
kerk ging werd gediscrimi-
neerd". Voor de fietstocht heb-
ben ze getraind door de 76 ki
lometer naar Berlijn te fiet
sen.
Beide meisjes zitten op het
gymnasium. Daar is sinds de
omwenteling heel wat veran-
derd. Vooral de vakken ge
schiedenis en burgerschaps-
kunde. Maar de leraren zijn
dezelfde gebleven. De meisjes
vinden Noord Nederland maar
een winderig gebied.
Andréas (14) komt uit Ham-
burg. Hij vindt het prettig dat
er in Nederland geen bergen
zijn. Dat fietst een stuk mak-
kelijker. De combinatie van
godsdienst en vakantie is hem
niet vreemd. Net zoiets als bij
de Christelijke padvinderclub.
Bang voor slecht weer onder-
weg is Adreas niet: ,,Wenn En-
gel reisen weint der Himmel
Freudenstrànen". (Als engelen
reizen schreit de hemel vreug-
detranen). Zijn jullie zulke en
gelen? ,,Je mag er ook een B
voorzetten", grinnikt An
dréas.
Jens Martin Krûger (17) uit
West Berlijn noemt zichzelf
,,Mitleiter". Dat heeft niets
met medelijden te maken, hij
Duitse (B)engels krijgen even-
goed lekke banden. Plakken
maar. Erg makkelijk gaat de-
ze techniek ze niet af. Het ver-
trek uit Sappemeer wordt er
aanzienlijk door vertraagd.
assisteert Bernie bij de leiding
van de groep. Jens liet zich 2
jaar geleden al tôt Mennoniet
dopen. Na de Gesammtschule
gaat hij vervangende dienst-
plicht doen. De Mennonieten
in Duitsland weigeren wapens
te dragen. Dan wil Jens een
jaar naar Canada. Om wat te
zien van de wereld. Over de
Mennonitische gemeente in
Berlijn is hij niet zo te spre-
ken. Ouderwets. Niet ge-
neigd iets nieuws in te voe-
ren". Dat is in Groningen wel
anders, vertelt Provinciaal
jongerenwerkster Anneke van
Kalker. Jens is jaloers.
Straks worden de matrasjes
en slaapzakken uitgerold. De 7
meisjes slapen in de boven
zaal, de 9 jongens in de kerke-
raadskamer. Wassen moet aan
de gootsteen. Morgen, zater-
dag, eerst zelf ontbijt maken.
Dan de fietsen uit de kerk en
richting Winsum.
'Wit' dat wil zeggen legaal
werken en toch geen premies
en belasting betalen. Dat kan
in de tuinbouw. In deze sector
zijn namelijk vaak tijdelijke
krachten nodig om de pieken
in het werk op te vangen.
Daarom geldt er voor de tuin
bouw een spéciale regeling, de
30-dagen-regeling.
Het betekent dat de werkge-
ver geen premies voor loonbe-
lasting en Aow hoeft in te hou-
den en af te dragen, terwijl de
vakantiehulp of tijdelijke
werknemer toch verzekerd is.
Maximaal mag er dan 30 da-
gen bij hetzelfde bedrijf ge-
werkt worden.
Het komt uiteraard ook voor,
dat het bedrijf een ,,hele
goeie" treft en detijdelijke
kracht langer dan 30 dagen wil
laten werken. Dan gaat de
vlieger niet op en valt de
werknemer onder de normale
regeling. Maar in het bijzonder
vakantiewerkers kunnen van
deze regeling profiteren.
Onkruid tiert deze dagen
welig tussen struiken, bloe-
men en andere gewassen.
Onkruid wordt niet geac-
cepteerd.
Met geduld (en een schoffel)
kun je onkruid verwijde-
ren.
De struiken, bloemen en an
dere gewassen blijven
staan.
Onkruid kan met gif wor
den bestreden.
Gif discrimineert niet.
Gif vernietigt uiteindelijk
ook de struiken, bloemen en
andere gewassen. De hele
aarde raakt vergiftigd.
Gif heeft geduld.
Gif wordt niet geaccep-
teerd.
HOOGEZAND-SAPPEMEER - Vakantiewerk, dan heb je
toch geen rechten? Krijg ik wel het minimumloon? Hoezo,
heb ik ook recht op vakantiedagen (eventueel in geld uitbe-
taald) en zelfs 8% vakantiegeld? Volgens de vakbonden
CNV en FNV zijn veel jongeren niet op de hoogte met de
wettelijke regelingen rond vakantiewerk. Het FNV hield
vorige maand een aantal klachtendagen, de CNV-jongeren-
organisatie rijdt momenteel met een camperbus door het
land om informatie te geven en vakantiewerkers te helpen
bij problemen.
Een baantje voor in de zo-
mermaanden, in de school-
vakantie. Volgens voorlich-
ter Gérard Kolenbrander
van de CNV-jongerenorga-
nisatie werkt tachtig pro-
cent van de vakantiewer
kers zonder dat ze gere-
gistreerd staan, ,,zwart"
zoals dat heet. ,,Veel jonge
ren denken dat ze met zwart
werken meer verdienen,
maar dat is lang niet altijd
zo. Bij ,,wit" werken krijg
je minstens het minimum
loon en meestal kun je de
betaalde loonbelasting aan
het einde van het jaar terug-
krijgen, via een bij de be
lasting aan te vragen T-bil-
jet." Vooral bij gevaarlijk
werk (en vakantiehulpen
worden regelmatig ingezet
op 'linke' klusjes) is het vol
gens Kolenbrander belang-
rijk dat een vakantiewer-
ker verzekerd is. ,,Je krijgt
doorbetaald als je ziek
wordt, maar vooral loop je
geen risico als er iets ge-
beurt".
De camperbus van het CNV
rijdt sinds afgelopen maan-
dag door het gehele land.
Per dag komen er 10 tôt 50
mensen binnenlopen. Van
daag staat de wagen op de
Grote Markt in Groningen.
De CNV-ers delen brochures
over vakantiewerk uit en
jongeren, die met een vraag
of probleem zitten, worden
ter plekke geholpen. Kolen
brander: ,,Iemand heeft bij-
voorbeeld een baantje voor
6 weken en na 2 weken
wordt ze ontslagen, omdat
er geen werk meer is. Als
reden wordt opgegeven, dat
ze niet hard genoeg werkt.
In dat geval proberen wij te
helpen de zaak op te los-
sen". De vakbond adviseert
om vantevoren een contract
met de werkgever op te stel-
len. Al is het maar een een-
voudige schriftelijke over-
eenkomst, met beide hand-
tekeningen, waarin de
belangrijke punten zoals
duur van het werk en loo-
nafspraken, vastliggen.
Volgens Kolenbrander
staan niet aile werkgevers
daarom te springen: ,,Het
staat vast dan hè, daar zijn
ze niet altijd blij mee. Maar
beide partijen kunnen er
iets aan hebben, het is niet
alleen ter bescherming van
de werkende". De Jonge-
renorganisatie heeft in de
voorlichtingsfolder een
standaard-contract opgeno-
men, waarmee je als vakan-
tiewerker mee naar je baas
kunt gaan.
Tijdens de vakantiemaan-
den heeft CNV een speciaal
telefoonnummer open-
gesteld voor vragen van va
kantiewerkers. Van maan-
dag tôt en met donderdag
tussen 9.00 en 17.00 uur kun
je bellen met 030-939333.
SAPPEMEER - De sluipwesp is in de tomatenkassen al jaren-
lang een strijdmiddel tegen de ziekte Witte vlieg. Momenteel
wordt geëxperimenteerd met de roofmijt. Het insekt, dat in de
komkommerteelt met succès als biologisch bestrijdingsmiddel
gebruikt wordt, wordt dit jaar voor het eerst bij kastomaten
uitgeprobeerd. Tegen de ziekte spint, een klein spinnetje, dat
het blad en daarna de vrucht aantast.
,,Er is veel gaande in de kas-
groententeelt" vertelt mede-
werker Henk Blaak van toma-
tenkwekerij Bax. ,,De hele
substraatteelt staat de laatste
jaren in een negatief daglicht.
Er wordt hard aan gewerkt
geen overtollige stoffen meer
in de grond, en daarmee in het
grondwater, achter te laten".
Over twee jaar verwacht hij
dat het zover is. Dan wordt via
een re-circulatiesysteem het
overtollige water opgevangen
en hergebruikt. Een gesloten
systeem wordt dit wel ge
noemd. Ook het ..substraat",
de steenwol waarop de toma-
tenplanten groeien, kan dan
via een fabriek in Emmen her
gebruikt worden.
De roofmijt kan al het bestrij-
dingswerk nog niet aan, dus
wordt er s'avonds nog met de
middelen Nissoran en Torque
tegen spint gespoten. De mid
delen zijn geoorloofd, maar de
vrucht mag pas na twee dagen
gegeten worden. Dat is de tijd,
die het produkt nodig heeft
om via de veilingen en de win-
kel terecht te komen bij de
klant in het buitenland.
EMMEN - In het fokcentrum
van het Noorder Dierenpark
te Emmen wordt gepoogd een
nest jonge dwergmangoesten
met de hand op te fokken.
De dwergen zijn van 'konin
klijke' afkomst. Volgens de
familie- en maatschappelijke
regels bij de dwergman
goesten mag alleen het kroost
van het vrouwelijke hoofd
(zeg maar de koningin) in le-
ven blijven. In de kleine groep
dwergmangoesten, die in het
Noorder Dierenpark verblij-
ven, is nog geen leidster op-
gestaan die het kroost wil ver-
zorgen. Vandaar dat de ba-
biedwergjes in het fokcentrum
terecht kwamen.
HOOGEZAND - De Polen ontdekken het mierzoete, zachte pastelkleurige snoepgoed: de 'spek
kies'. „We kunnen er niet tegenaan slepen", aldus mevrouw Ineke Biegel van suikerwerkenfa
briek Hoepman in Hoogezand. De fabriek profiteert van de Oost-West ontspanning en expor-
teert momenteel grote hoeveelheden spekkies, trekdrop en schuimblokken naar Poolse bedrij-
ven.
Het gaat goed met het familie-
bedrijf, dat begin deze eeuw
een grossierderij in suiker-
goed begon in Sappemeer.
Hun traditionele 'ruitspek',
een produkt van voor de
Eerste Wereldoorlog, blijkt als
suikergoed niet te verslaan.
Hoewel het complété assorti
ment suikergoed aanzienlijk is
ingekrompen, blijven de
'spekkies' populair. Met de
Dutch mallows, triofruit,
salmiak- en anijsmuisjes ge
ven zij de omgeving van de
huidige fabriekshal aan de
HOOGEZAND - Het WV or-
ganiseert op 3 augustus aan-
staande de vijfde vroege na-
tuurtocht. Om 5.30 uur wordt
er gestart.
Gidsen van het IVN (Natuur-
beschermingseducatie) bege-
leiden de boottocht over het
Zuidlaardermeer en de wan-
deltocht door weide- en bosge-
bied van het Drents-Groningse
landschap. Er wordt, zoals ge-
bruikelijk bij deze tochten,
ontbeten aan het Zuidlaarder
meer.
Als u meewilt, geef u dan op
voor 2 augustus bij de WV
van Hoogezand- Sappemeer of
Zuidlaren.
GIETEN - Op de Brink in Gie-
ten wordt aanstaande zater-
dag een Marché Français ge-
houden, oftewel een Franse
markt.
Straattekenaars, muzikanten,
een sneltekenaar en een bal-
lonmodelleurzullen proberen
de sfeer erin te krijgen, de rest
doet het publiek. Voor liefheb-
bers van motors en oldtimer
auto's is er een Franse collec-
tie te zien.
s'Avonds kunt u een kijkje ne-
men in de korenmolen en de
NH-kerk. Daar zingen om
19.00 uur de Heidebloempjes,
een gemengd zangkoor.
Ambachtsweg in Martenshoek
een zoete geur. Het snoepgoed,
dat voornamelijk bestaat uit
suiker (dextrose en glucose) en
prachtige kleur- en heerlijke
smaakstoffen, vindt momen
teel ook zijn weg naar de win-
kels en markten in de Oost-
blok-landen. PR-medewerk-
ster Biegel spreekt van een
'hoos' orders van Poolse be-
drijven. De suikerwerkenfa
briek met 50 medewerkers
kende vorige maand een top-
maand. De drukte werd opge
vangen door uitzendkrachten
en een twintigtal opgetrom-
melde jonge vakantiewerkers,
voornamelijk scholieren. Door
de uitbreiding van de markt
worden er volgens Biegel nieu-
we mensen in vaste dienst
aangetrokken.
Termunterzijl - In het Golden
Zieltje, aan de haven van Ter
munterzijl exposeert van 19
juli tôt 18 augustus het
Eemsmond Kunstenaars Kol-
lektief Sailing (onder andere
Jannes de Vries van ,,De
Ploeg") met ,,Marien, images
van de zee".
Vanuit de kerken in Leipzig begon de omwenteling van de DDR, maar de Grûnen mogen er
geen milieudemonstratie houden. Toch is er hoop: Het Russische leger speelt jazzmuziek.
De mensen in Oost Duitsland zijn vriendelijk, maar gevoelige onderwerpen kan je maar beter
niet aanroeren. De kerken zijn prachtig, maar de kans dat Marx en Lenin ooit in de hemel ko
men wordt door de schrijver van dit persoonlijk reisverslag geschat op ,,nihil".
Om ook even een grote stad te
zien rijden we richting Halle.
Daar wordt een grote jaar-
markt gehouden en daardoor
is het centrum onbereikbaar.
Dan maar verder naar Leipzig.
We prijzen ons gelukkig de au-
toweg te hebben vermeden,
want daar staat het blik weer
rijen dik. Leipzig, in de oorlog
zowat weggevaagd, geldt als
voorbeeld van een stad waar,
vanwege de talrijke Westerse
jaarbeursbezoekers, veel aan
is opgeknapt. De stad lijkt op
Rotterdam, nijver, nieuw en
vooral monotoon. Leipzig is de
stad waar vanuit de kerken de
politieke aardverschuiving is
begonnen. De Grunen houden
toevallig juist vandaag een
wat nostalgisch aandoende ac-
tiedag. Ze wilden wegwerp-
verpakkingen vastbinden aan
de immense voetgangersbrug-
gen rond het centrumm, maar
dat werd, zogenaamd om ver-
keerstechnische redenen, door
het stadsbestuur verboden.
Een alternatieve actie, naast
een Berlijns orgeltje, gitaren
en straattekeningen, wil niet
echt vlotten.
Natuurlijk bezoeken we in
Leipzig ook het graf van de
grote Johann Sebastiaan Bach
in de Thomaskerk, en bekij-
ken we de Nicolaikerk, een
soort lithurgisch theater.
Overal in de stad zijn er herin-
neringen aan Goethe, maar de
actualiteit wordt beheerst
door het muziekkorps van het
Russische leger dat op de
markt swingende jazzmuziek
ten gehore brengt. Enthousiast
applaus.
Eindeloze nieuwbouwwijken
passeren we, voordat we Leip
zig weer uit zijn. Misschien
zijn ze nog eentoniger dan bij
ons, maar voor de rest is er
weinig verschil met het kapi-
talisme: tussen Dublin en Mos-
kou is dezelfde betonnen we
reld ontstaan. Wel wordt de
omgeving langzamerhand
minder grauw. We komen in
het Zuiden, en ailes wordt wat
fleuriger. Het is niet alleen de
verf die kleuren schept, er zijn
ook weer tuinen met fleurige
bloemen. Zelfs de wegen zijn
minder slecht. Het vrij vlakke
land gaat over in een heuvel-
landschap, met meer bos, ver-
gezichten en beroemde steden.
Zoals Naumburg en straks
Weimar en Erfurt. Een weer-
zien wordt dat na lange tijd.
Wereldberoemd in Naumburg
is de Dom uit 1250 met in het
koor de beelden van de 12
stichters, zoals Ekkehardt en
Juta. In hun tijd werd ook heel
wat aan persoonsverheerlij-
king werd gedaan. Wie vereeu-
wigd werd als beeld of op een
altaarstuk in de kerk terecht
kwam maakte meer kans op
een goede plaats in de hemel.
Voor Marx en Lenin lijkt die
kans nihil.
Leipzig doet denken aan Rot-
terdan: nijver, nieuw, maar
monotoon.
Soldaten van het Oost Duitse
leger spelen jazzmuziek.
GRONINGEN - Midden sep-
tember start in de Groningse
hoofdstad een nieuwe oplei-
ding voor het slijters-vakdi-
ploma.
De cursus bestaat uit 18 mon-
delinge bijeenkomsten, die
s'avonds gehouden worden.
Het Instituut VAKO organi-
seert de cursus in het gehele
land. Voor meer informatie
over precieze aanvangsdatum
en leslokatie kunt u bellen
met tel. 040-836395.
HOOGEZAND - Volgende
week van 1 tôt en met 3 au
gustus staat op het terrein
voor het Gemeentehuis weer
de Evangelisatiebus.
De vereniging Evangelisatie
en Recreatie toert vijf weken
lang door het land om het
evangelie van Jezus te ver-
spreiden.
'sMorgens zijn er activiteiten
georganiseerd voor kinderen,
s' avonds is er muziek, toneel
en film voor volwassenen.
Voor ons is het tijdelijke be-
staan al niet eenvoudig.
Naumburg heeft een prachtig
centrum, maar een overnach-
tingsadres is nergens te vin
den. Overal is het vol. Ergens
in een buitenwijk moet nog
een pension zijn. Een ouder
echtpaar wijst ons de weg,
waarschuwend dat het wel
duur zal zijn. Heleenchen ver-
huurt voor 20 mark per per-
soon. Ze is pedicure en woont
helemaal alleen in een schitte-
rend landhuis vol antiek en ro-
mantiek. De prijs is inmiddels
met 10 mark gestegen. ,,Zwan-
zig Mark? Das war gleich nach
der Wende". Waar de pedicure
het aan te danken heeft dat ze
binnen het communistische
systeem zo riant kon wonen?
We hebben het afgeleerd dit
soort direkte vragen te stellen.
De mensen zijn weliswaar
stukken vriendelijker gewor
den, maar gevoelige
vraagstukken blijven gevoe
lig. In een artikel in de Mittel-
deutsche Zeitung schrijft Pro-
fessor Mitscherlich: De Oost-
duitsers zijn opgevoed in een
autoritair systeem en daar
door weinig geneigd openheid
en persoonlijke gevoelens te
tonen. Westduitsers worden er
door de Ossies pijnlijk aan
herinnerd hoe zij vroeger zelf
waren. Volgens mevrouw Mit
scherlich ligt daarin mogelijk
de basis van de huidige wrij-
vingen tussen de Wessies en de
Ossies. Zou ze gelijk hebben?
HtT NIEUWSBLAD - DONDERDAG 25 JULI 1991 - PAGINA 3.
Verschijnt elke donderdag in de
plaatsen:
Hoogezand, Sappemeer, Kolham,
Harkstede, Sloctiteren,
Schildwolde, Zuidbroek,
Kielwindeweer, Wesîerbroek,
Waterhuizen, Foxhol, Zuidlaren,
de Groeve
Oplage: 24.000 exempiaren
Kantoor Gorecht Oost 30
Tel./Fax 05980-24848
Postbus 18
9610 AA Sappemeer
Redaktie
Adv.afd.
Persburo Edzes
Tel. 05980-97145
Na 18.00 uur
J. Wagt
Tel. 05990-17975
Bij de vorige week op de voorpagina
van dit Nieuwsblad geplaatste foto
van de open dag bij het EKO-bedrijf
Ten Have, vergaten we de naam van
de fotografe te plaatsen. Onze eigen
fotograaf kon niet ter plaatse zijn. Ge
lukkig kon Theresa Koeleman uit
Winschoten er wel bij zijn en de foto
maken. Nog bedankt!
