No. 42.
WOENSDAG 25 Mei 1892.
22e Jaargang.
VAN
BORGESIÏÏS ZOOM, SAPPEMERR.
Inzending van Advertentiën en Ingezonden Stukken des Dinsdags- en Vrijdagsavonds vôôr zes uur bij de Uitgevers.
Oyerzicht van 15 tôt 22 Mei 1892.
Voor de Gemeenten HOOGEZAND, SAPPEMEERBLOCHTEREN NOORDBROEK, ZUIDBROEK, ZUIDLAREK, HAEEN enz.
Dit BLAD verschijnt iederen ZONDAG en WOENSDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden 85 cents,
franco per post 45 cents.
Enkele nommers 5 cents.
U 1 T G A V E
PRIJS der ADVERTENTIËN: Van 15 regels 85 cents
iedere regel meer ÎO cents. Groote letters worden naar plaats
ruimte berekend. Abonnement lager. Dezelfde advertentie, in eens
voor 3-maal plaatsing besteld, is de derde plaatsing gratis.
BUITENLAND.
In het ontwerp tôt herziening der grondwet in
België is door den Senaat nog een wijziging ge-
bracht. Door de regeering was aanvankelijk een
artikel ingelascht tôt een evenredige vertegenwoor-
diging, ook der minderheden. De kamer had dit
artikel geschrapt, maar de senaat nam het opnieuw
in het ontwerp op. Gesteund door den eenen
tak der volksvertegenwoordiging werd het gewij-
zigd ontwerp nogmaals aan de Kamer voorgelegd;
de minister-president, de heer Beernaert, stelde nu
omtrent dit artikel de kwestie van vertrouwen,
waardoor hij de meerderheid der Kamer nood-
zaakte zijn plan oorspronkelijk goed te keuren. Was
toch het kabinet afgetreden, dan zou de zaak der
grondwetsherziening weder voor geruimen tijd ver-
traagd zijn. De verkiezingen voor de constituante
zijn uitgeschreven, zoodat de reeds zoo lang voor-
hereide herziening nu weldra haar beslag krijgen zal.
In Rusland is thans bij keizerlijke ukase de
uitvoer van maïs weer geheel vrij gegeven, terwijl
de uitvoer van haver wordt toegelaten uit Archangel
en de voornaamste havens van de Oostzee.
Over het algemeen luiden de berichten uit de
door hongersnood geteisterde provinciën beter. De
vooruitzichten van den oogst zijn niet ongunstig;
groote behoefte schijnt te bestaan aan werkpaarden,
het vee is zeer schaarsch, waarin de regeering zoo
veel mogelijk voorziet. De hulp van hoogerhand
heeft in vele streken zeer demoraliseerend op de
bevolking gewerkt. Het begrip dat al deed men
niets, toch hulp moest worden geboden, deed ver-
schillende comité's aan de regeering adviseeren
niet dan in den uitersten nood bij te staan. In de
provincie kanzan o.a. gingen duizenden naar de
hoofdstad om daar te bedelen, en 's nachts in de
lokalen door de publieke liefdadigheid opengesteld,
een toevluchtsoord te zoeken.
In de duitsche pers wordt de vraag of de Gzaar
op zijn reis naar Kopenhagen, waar hij het gouden
huwelijksfeest zijner schoonouders gaat bijwonen,
Berlijn al of niet zal aandoen, om een bezoek te bren-
gen aan den duitschen keizer besproken. Het schijnt
vrij zeker te zijn dat dit op de heenreis niet zal ge-
schieden, daarom zou keizer Wilhelm dan ook be-
sloten hebben niet naar Kopenhagen te gaan, wat
wel geschied zou zijn als de Gzaar Berlijn aandeed.
Tusschen die beide monarchen schijnt de ver-
houding nog al gespannen te zijn.
In Griekenland hebben de verkiezingen den
Koning in het gelijk gesteld. De partij van den
ontslagen minister Delyannis is geslagen, gebleken
is dat de Koning, die als de zaken een anderen
keer genomen hadden in een uiterst bedenkelijke
positie zou zijn gekomen, zijn volk tamelijk goed
kende.
BINNENLAND.
In de 2e Kamer werd na een kort débat de
pensioenwet voor het loodswezen aangenomen,
benevens een amendement van de commissie van
rapporteurs om ook pensioen te verleenen aan
loodsen, in dienst bij particulière maatschappijen,
wanneer zij ongelukken bekomen bij poging tôt
redding van schipbreukelingen.
De noodwet tôt hulp van behoeftige gemeenten
lokte vrij wat discussie uit. Verschillende sprekers
verklaarden de wet te zullen aannemen als tijdelijke
maatregel in afwachting van een blijvende regeling
van het plaatselijk belastingstelsel. Men beweerde
dat vele gemeenten in Friesland in nood gekomen
waren door verkeerde toepassing der armenwet,
en daardoor nu bedeeling moeten vragen. Krachtig
kwam de heer Pijttersen voor Friesland op. Hij
ontkende dat die provincie bedeeling vroeg, maar
slechts terugbetaling van het te veel betaalde in
's rijks kas. De gelijkstelling van het platteland
met de steden, tengevolge van de onkunde van
den wetgever, legt in verschillende takken van be-
stuur te zware lasten op, terwijl het uitwonen der
grondbezitters die lasten ondragelijk maakt.
De minister verdedigde het ontwerp als volstrekt
noodig, niemand had een beter aangegeven. De
herziening der gemeentewet kon wellicht nog twee
of drie jaren uilblijven, want de minister wilde zijn
werkplan niet veranderen. Voor misbruiken zou
hij zooveel mogelijk en streng waken, hij hoopte
dat de Kamer, door aanneming van het ontwerp,
verergering der toestanden zou voorkomen. En
dat deed de kamer. Met 67 tegen 16 stemmen
werden 250 duizend gulden toegestaan tôt hulp
voor noodlijdende gemeenten, en 50 duizend gulden
tôt verhooging der onderwijssubsidiën.
Het contract met de Billitonmaatschappij bezorgde
der Kamer een zeer rumoerigen dag. Waren som
mige .sprekers voor staats-exploitatie, de minister
van koloniën en de heer Mackay, in het vorig
kabinet met die portefeuille belast, betoogden dat
het traktaat door den gouverneur-generaal in 1882
met de maatschappij gesloten, staats-exploitatie ook
voor de toekomst uitsloot, behoudens zeer groote
schadeloosstelling.
Nu beweert men wel dat de gouverneur-generaal
niet bevoegd was zulk een tractaat te sluiten
maar het is er, en de wisselvallige kansen van een
procès, de heer van Houten stelde dit ook nog
nader in het licht, mocht de regeering niet beloopen.
Hij was den minister dankbaar, dat deze ondanks
het traktaat nog 3J 4 ton per jaar voor den
staat had bedongen.
De heer Tijdens, afgevaardigde voor Winschoten,
nam op een wijze aan het débat deel, die den
voorzitter herhaaldelijk noodzaakteden spreker te
verzoeken zich te matigen, omdat hij beschuldigingen
wierp naar het hoofd van lieden, die niet tegenwoor-
dig, zich niet konden verantwoorden. Hij wist ook te
vertellen dat de Koningin aandeelen in de Billiton
maatschappij had, en toen de regeering dit ten
stelligste ontkende, maakte hij er zich af, door te
zeggen dat hem dit verheugde. De heer Tijdens,
ofschoon herhaaldelijk gesommeerd om de blaam
geworpen op de vroegere bestuurders der maat
schappij te bewijzen, bleef in gebreke zijn woorden
te staven. Terecht verklaarde dan ook de heer
Michiels als commissaris der maatschappij, dat ware
de heer Tijdens niet in zijn moed gesterkt door
't besef van zijn onvervolgbaarheid, als lid der
Kamer, hij hem op andere wijze ter verantwoor-
ding zou roepen, voor den rechter.
Het ontwerp werd met 65 tegen 15 stemmen
aangenomen.
De Kamer is daarna uiteengegaan. Na een kort
reces zijn de belasting-ontwerpen aan de orde.
Algemeene Yergadering
gehouden op Woensdag den 18 Mei 1892,
des voormiddags te 11 uur, in de zaal van den
heer R. W. PANMAN te Wildervank.
Vertegenwoordigd aile afdeelingen, t. w. Wilder
vank, Veendam, Stadskanaal (W.), Musselkanaal,
OmmelanderwijkZuidwending, Boigercompagnie,
ScharmerHarkstede, Borger- Tripscompagnie en
Kleinemeer, Nieuw-Buinen.
De Voorzitter, de heer J. P. Boer, opende de
vergadering en sprak ongeveer het volgende
sMijne heeren Het is mij recht aangenaam u
hier te mogen begroeten, daar uwe tegenwoordig-
heid warme belangstelling toont voor den landbouw.
Deze hoofdbron van volkswelvaarl is in den laatsten
tijd geheel verschillend geworden van die van
vroeger. Vele wetenschappen, zooals scheikunde,
plantkunde en werktuigkunde, hebben er toe bijge-
dragen om den landbouw te doen toenemen in bloei
en in deze toename van bloei hebben ook gedeeld
de Groninger Veenkoloniën.
Getuige de nieuwe stroostotfabriek, die de eenigste
is in geheel Nederland.
In het afgeloopen jaar verloren wij een onzer
grootste industriëelen, den heer W. A. Scholten,
zelden geëvenaard. Zijn nagedachtenis zal lang in
onze herinnering voortleven.
Ten slotte hoop ik, dat de besprekingen op de
4e algemeene vergadering vruchtbaar zullen zijn
voor den landbouw en hiermede verklaar ik deze
vergadering voor geopend."
Op voorstel van den Voorzitter werd besloten de
notulen van de vorige vergadering niet te lezen.
Door den heer K. R. Velthuis, bonds-secretaris,
werd hierna het jaarverslag gelezen. Hij deelde
mede, dat het hoofdbestuur dit jaar slechts 5 maal
vergaderd geweest is. Door het bestuur is met
het Genootschap van Nijverheid een adres verzon-
den aan H. M. de Koningin-Regentes, verzoekende
de strijk- en bodgelden af te schaffen.
Het centraal proefveld schijnt verwezenlijkt te
zullen worden. Eergisteren is een commissie ver
gaderd geweest, met eenige aardappelmeelfabri-
kanten. Uit de besprekingen, in die bijeenkomst
bleek, dat de tabrikanten krachtig willen mede-
werken tôt de oprichting van het centraal-proefveld.
Het is dan ook van het hoogste belang voor deze
streken. We zouden anders spoedig door onze
collega's in Duitschland overvleugeld worden, omdat
daar ailes gedaan wordt om den landbouw reeds
hooger op te voeren. Daar vindt men groote rijks-
gesubsidiëerde cultuurproefvelden. Groote belang
stelling toonde de laatste algemeene vergadering
niet voor het centraal-proefveld. Misschien komt
dit van de afdeelings-proefveldjes, die telken jare
uitbreiding ondergaan. In de bestuursvergaderingen
werd de houding der aardappelmeelfabrikanlen ook
besproken. Gelukkig was er veel vraag in 't bui-
tenland naar consumptie-aardappels, anders waren
door het hoofdbestuur zeer zeker maatregelen in
dezen getroffen. Het verbouwen van consumptie-
aardappelen kan dan ook niet genoeg worden aan-
bevolen. Op den duur zal het echter blijken, dat
het voordeeligst is de aardappelen zelf te vermalen.
Er is bij de mestverzameling aangedrongen,
sommige vergiftige stoffen uit den mest te weren,
omdat dit jaar loodvergiftiging plaats gevonden heeft
bij eenige koeien te Stadskanaal. Adviseur hierin
was de heer Wolters van Nieuw-Buinen.
Ofschoon het wenschelijk is, dat de afdeelingen
op zich zelf staan, zou het toch heilzaam zijn, indien
de band tusschen hen en den Bond nauwer werd
toegehaald.
De Bond is lid geworden van de Kamer van
Koophandel te Londen en eveneens van het philo-
logisch genootschap, hetwelk zich ten doel stelt de
aardappelziekten te onderzoeken en geheel tegen te
gaan, door b.v. de planten, die er verdacht uitzien,
direct te verwijderen.
Spreker heeft voor ailes den steun noodig van de
afdeelings-secretarissen en hij hoopt, dat ook deze
steun hem in dit jaar weer rijkelijk moge verleend
worden.
De rekening van den penningmeester, den heer
M. Bentum, sloot met een batig saldo van 64.60.
De uitgaven en inkomsten bedroegen respectievelijk
103.98 en 168.58. De commissiez benoemd
tôt nazien van de boeken, rapporteerde tôt goed-
keuring. Hierna werd den penningmeester dank
gebracht door den Voorzitter, voor zijn nauwkeurig
beheer.
De begrooting van het dienstjaar 1892/1893 wijst
een batig saldo aan van 7. Door de vergadering
werd deze begrooting aangenomen.
De penningmeester hoopt, dat de afdeelingen
mogen besluiten een hoogere contributie toe te
staan.
Nu kwamen in behandeling de vraagpunten van
de verschillende afdeelingen.
a. Van de afd. ScharmerHarkstede:
»Hoe kan men den waterafvoer van de Veenkolo
niën vetbeteren?"
De inleider, de heer H. Beerta, deelde der ver
gadering eenige vroegere kanalisatieplannen mede.
Voor ongeveer 12 jaren werd het eerst gesproken
over een kanaal van Zuidbroek naar Woltersum.
Dit plan komt den inleider het verkieselijkst voor
dan zou het water nog eerder in Woltersum zijn,
dan in Groningen, vanwaar het dan nog het geheele
Eemskanaal langs moet stroomen.
De heer Huinenga gaf in overweging het voor-
loopig bestuur tôt bevordering van de kanalisatie
van Westerwolde krachtig te steunen. Indien het
water van af het Steenenverlaat niet behoeft afge-
voerd te worden langs Wildervank en Veendam, zou
dat groote verbetering aanbrengen.
De heer Kruit van Stadskanaal is het eens met
den vorigen spreker en niet men den inleider, om
dat het water, dat te Zuidbroek over Woltersum
afgevoerd zou worden, reeds Wildervank en Veen
dam is gepasseerd.
De heer W. de Leve had gelezen het gesprokene
door den heer Meursing in een der hoofdbestuurs-
vergaderingen over de afwatering langs de Tjassens
wijk en de Hunze.
De heer Meursing »In de laatste 20 jaren is
aan de Tjassenswijk niets gedaan. Indien de Hunze
iets dieper gemaakt wordt, dan zal dit de goed-
koopste afwatering zijn. Prov. Staten van Drente
en de belanghebbende gemeenten Anloo, Gieten en
Ziîidlaren moeten een afkoopsom bijeenbrengen,
welke betaald moet worden aan het waterschap
Gieterveen. Ik ben er tegen om aan de voorl.
commissie van de kanalisatieplannen van Wester
wolde ondersteuning te verleenen. De Wester-
wolders weten hun eigen best niet. De gemeente
Vlachtwedde heeft zelfs geen subsidie verleend."
De Voorzitter heeft van een Statenlid gehoord,
dat de afwatering langs de Tjassenswijk wel tôt de
vrome wenschen zal blijven behooren, omdat de
stad Groningen daar tegen is.
De heer Meursing ziet niet in, dat de stad Gro
ningen er tegen zou zijn, dewijl het voor Gronin
gen voordeelig zou worden.
De heer Huininga zou er voor zijn, de stad Gro
ningen te verzoeken, het peil in .(le kanalen te ver-
lagen, zoodat men vroegtijdig mag stroomen.
De heer Velthuis zou gaarne zien, dat beide voor-
stellen in overweging werden genomen, zoo wel de
afwatering langs de Tjassenswijk aïs die langs een
kanaal van Zuidbroek naar Woltersum.
De heer Star Nauta
»Hij heeft den grootsten last, die den last van 't
water niet wil dragen wil men dien last niet
dragen, laat hem dan het land verkoopen."
De heer E. Bentum stelde de volgende motie voor
»De algemeene vergadering van den Veenk.Landb.
Bond, vergaderd op heden den 18den Mei 1892,
spreekt als haar gevoelen uit, dat het Hoofdbestuur
steeds middelen beraamt om tôt een gewenschte
uitvoering te komen, die het noodig acht voor den
afvoer van water."
Deze motie werd met algemeene stemmen aange
nomen.
b. Van de afdeeling Ommelanderwijk—Zuid
wending
»Zou het niet wenschelijk zijn, om van bonds-
weg eene veeverzekering op te richten
Bij absentie van den inleider werd dit punt inge-
leid door den heer L. R. Vos. Spreker zou gaarne
zien, indien een veeverzekering hier levensvatbaar-
heid bezat, dat de Bond zulk eene maatschappij
oprichtte.
De heer Meursing is er tegen, dat het Bondsbe-
stuur zulk een maatschappij opricht, doch de op
richting van een plaatselijke maatschappij beveelt
hij sterk aan, zooals die te Nieuw Buinen, welke
goede resultaten oplevert.
De heer Vos »Een groote corporatie werkt toch
altijd beter dan een kleine."
De heer Meursing: »Dan kan er geen contrôle
gehouden worden."
De lieer Veenhuizen acht het niet noodzakelijk
dat bemiddelde landbouwers hun vee laten verze-
keren en hij is tegen dat de Bond zich hiermede
bemoeit.
De heer Star Nauta »Als een arbeider zijn koe
sterft, dan wordt er eene collecte gehouden en bin-
nen 8 dagen heeft hij een koe terug."
De heer Armbrust »Bij ons is het nog gemak-
kelijker, daar hebben de arbeiders hoogstens een
geit."
De heer E. Bentum is sterk voor een plaatselijke
maatschappij, omdat anders de afdeelingen eene
verschillende premie moeten betalen van wege de
gronden, die al of niet bemest worden met straat-
vuil enz.
De heer Velthuis is het eens met den inleider.
Den steun der bemiddelde landbouwers is men
echter noodig.
Ten slotte werd het voorstel van de afd. Omme
landerwijkZuidwending in stemmen gebracht en
verworpen met op 1 na algemeene stemmen. Vôôr
de afdeeling zelve.
c. Van de afd. Borgercompagnie
Zou 't niet wenschelijk zijn, dat handelaren in
landbouwartikelen zich schriftelijk door koop en
verkoop verbinden tegenover landbouwers, teneinde
bij niet tijdige ontvangst, of't in gebreke blijven om
de gekochte waar te ontvangen, betere maatregelen
te kunnen nemen en desnoods de leden van den
Bond voor nalatige kooplieden te waarschuwen door
middel van een landbouwblad
De inleider, de heer B. ter Borg, noemde een
voorbeeld, waaruit bleek, dat sommige kooplieden
bij daling der markt de gekochte aardappels niet
in ontvangst nemen. Vooral onder de handelaren
in consumptie-aardappelen vindt men zulke onsolide
kooplieden.
De heer Bentum steunt, het vraagpunt.
De heer Meursing wenschte wel eenige uitbreiding
gegeven te hebben, wat betreft het verkoopen van
vee.
De heer Velthuis »Dit vraagpunt is ook reeds
behandeld in eene vergadering van het Genootschap
van Nijverheid. Het vôôr en tegen heeft men d aar
ook overwogen. Bij den verkoop van vee is een
contract zeer wenschelijk.
Het verkoopen in voorkoop is in die vergadering
als het nadeeligste voor den landbouwer aange-
merkt."
Verder is hij er tegen nalatige kooplieden te pu-
bliceeren, althans hij wil een dergelijke aankondi-
ging niet onderteekenen.
De heer Huinenga »De Bond heeft niets met
de publiciteit te maken."
De inleider wilde, dat elk op zich zelf adver-
teerde.
De heer Kruit wilde het voorstel omkeeren, en
de landbouwers, die niet bij contract verkoopen,
publiceeren.
De heer Beerta stelde voor, dat de Bond con-
tracten verstrekte aan de afdeelingen en de afdee
lingen aan de leden, zoodat men dan op contract
kon verkoopen.
De heer Armbrust: »Op onze vergaderingen is
een klachtenboek aanwezig zoo moest elke vereeni-
ging een klachtenboek hebben, dat dan opgezonden
moest worden aan den Bondssecretaris. Dan heeft
men ook niets noodig met publiciteit."
De heer A. G. Mulder noemde eenige voorbeelden,
waaruit bleek, dat sommige boeren voor de tweede
of derde maal verkochten aan commissionairs, die
ook reeds onsolide handelingen tegenover hen ge-
pleegd hadden. Hij was er dan ook voor in elk
der afdeelingen een klachtenboek te deponeeren, en
verzoekt den heer Armbrust van zijne mededeeling
een voorstel te willen maken.
Het voorstel van den heer Beerta werd met alge
meene stemmen aangenomen en eveneens het voor
stel van den heer Armbrust, luidende
»De vergadering spreekt den wensch uit, dat elke
afdeeling een klachtenboek aanlegt en op bepaalde
tijden den Bondssecretaris toezendt ter verspreiding.'
De heer Kruit stelde voor, dat het den landbou
wers, die niet bij contract verkoopen, verboden is
in hgt klachtenboek te schrijven. Dit voorstel werd
bij acclamatie. aangenomen.
Hierna vereenigde zich een dertigtal aanwezigen
aan den rijkelijk voorzienen disch en bewezen
onder tal van toasten de smakelijke gerechten
aile eer.
d. Van de afd. Stadskanaal
»Zou het niet wenschelijk zijn, dat de artikelen
van de voorschriften, handelende over het trekken
en verzenden van monsters, gewijzigd worden
Dit vraagpunt werd ingeleid door den heer R. F.
Armbrust. Uitvoerig legde spreker uit de levering
en ,onderzoeking van het klaverzaad, aan de land-
bouwvereeniging geleverd door de firma Hardenberg
te Stadskanaal. Een en ander kwam hem zeer
verdacht voor, omdat het gehalte eerst veel te laag,
later hooger zou worden naar de verzekering van
de leveranciers Schilthuis Go. te Groningen,
(agent de firma Hardenberg), men zou nog maar
eens een monster trekken, schreef bovengenoemde
firma. Ook uit de correspondentie tusschen den
directeur van 't proefstation en den heer Armbrust
werd de gevolgtrekking gemaakt, dat een en ander
niet pluis scheen te zijn.
De inleider stelde hierna voor, de conclusie te
nemen, dat het Hoofdbestuur pogingen in 't werk
stelle.
1. dat men aan aile proefstations de onderzoe-
kingen kan laten doen,
2. dat de namen van de leveranciers niet behoe-
ven te worden opgegeven aan den directeur van
het proefstation.
De heer Velthuis zou gaarne zien, dat aan het
bestuur werd opgedragen om in die richting te
werken. Volgens sprekers meening is het voor de
analyse van het getrokken monster toch geheel
onnoodig den naam van den leverancier te kennen.
(Applaus.)
De heer A. G. Mulder wilde niet zoo spoedig tôt
de niet-vertrouwbaarheid van het proefstation be
sluiten.
Nadat de heeren Armbrust en Oosterwijk nog
eenige inlichtingen in deze zaak hadden gegeven, werd
de conclusie van den heer Armbrust met algemeene
stemmen aangenomen
e. Van de afd. Borger-, Tripscompagnie en Klei
nemeer Kan men door kruising van verschillende
variëteiten, door sorteering of uitzoeken de graan-
opbrengst verhoogen.
Dit vraagpunt werd zeer uitvoerig ingeleid door
den heer G. Veenhuizen. Door kruising van ZvV:
Presid. Haver en Oude Voerhaver zou men eene
V 0 L R S B L A I)
00ST-G00RECHT EN OMSTREKEN.
VAN
VAN DEN