No. 79,
ZONDA.G 2 October 1892.
22s Jaargang.
VAN
FEUILLETON'
Nlijn vriend Brauner.
BORGESÎÏÏS ZOOM, SÂPPEMIEB..
Inxending van Advertentiën su Ingezonden Stnkken des Dinsdap- m Yrpagsavonoa voor aies uur by de ïïitgevers.
Eene nieuwe kinderziekte.
B1M M E M L A H B,
s
Dit BLAD verschijnt iederen ZONDAG en WOENSDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie m a and en 85 cents,
franco per post 4.5 cents.
Enkele nommers 5 cent».
u l T G A V E
PRIJS der ADVERTENTLËN Van 15 regels 25 cens ta
iadere regel meer 10 Groote letters worden naar ploats*
ruimte berekend. Abonnement lager. Dezelfde advertentiein eens
voor 3-maai piaatsing basteld, is ds darde pkatsing gratis.
DIENSTREGELINQ OP DE
STAATS-SPOORWEGEN. AANGEVANQEN DEN 1 OCTOBER 1802 (TIJD VAN GREENWICH.)
WEEKKALEJfDER.
Zondag 2 October. Maandag 3. Dinsdag
4. Woensdag 5. Donderdag 6.Vrijdag 7.
Zaterdag 8.
Zonsopgang. Zaterdag 8 Oct. te 6.13, onder te d.2j.
Voile maan, Donderdag 6 Oct.
Jaar-, paartle- en beesteuiarkteu.
Maandag 3 Oct., Groningen p.
Woensdag 5 Oct., Slochteren j. p. b.
In het Maandblad voor Ziekenverpleging van
Aug. 1892 komt onder bovenstaand opschrift een
artikel voor, dat in ruimeren kring waard is gele-
zen le worden en daarom ook in dit Volksblad wél
op zijne plaats is.
Het blad »Das Rothe Kreuz" deelt als een op-
merkelijk verschijnsel mede, dat er tegenwoordig
zooveel schoolgaande kinderen aan verstopping in
den neus lijden. Bijna aile keel- en neus-speciali-
teiten hebben dergelijke patienten onder behande-
ling. De verwijdering van den amandelvormigen
aanwas, diç de storing veroorzaakt, geschiedt. zondei
moeite en bijna zonder pijn, en het is den ouders
en meesters dezer kinderen steeds opgevallen, dat
deze vôôr de operatie, dus zoolang zij nog door den
neus spraken, steeds achterlijk iu het leeren wai en,
hetgeen daarna aanmerkelijk minder moeite kostte.
Mogelijk brengt deze mededeeling enkele ouders op
het denkbeeld, de neuzen hunner lievelingen eens
te laten onderzoeken. Professor W. Meijer, te Ko-
penhagen, is de eerste, die van deze ziekte eene
bepaalde studie heeft gemaakt. Hy beschrijft haar
in het Archief voor Oorheelkunde als klierachtige
woekerplanten in de neusholte en zegt, dat zij het
meest voorkomt op den leeftijd van 5 tôt 20 jaar.
Stelt men niet tijdig paal en perk aan het voort-
woekeren van deze kliergezwellen, dan heeft men
gevaar, dat zij in langer of korter tijd de gansehe
neusholte in beslag nemen, en welke de treurige
gevolgen hiervan zijn kunnen, ligt voor de hand.
AUereerst wordt de ademhaling belemmerd, daar
de patiëntjes niet door den neus alleen, zooals het
in normale gevallen regel is, een voldoende hoe-
veelheid lucht naar de longen kunnen voeren zij
moeten den mond te hulp roepen en houden dezen
dus open. Het gelaat krijgt daardoor een domrne
uitdrukking de neus verandert, daar de spieren
aan het uiteinde minder gebruikt worden en daardoor
verslappen en invallen. Ook op den klank der stem en
de uitspraak van woorden is het van invloed, even-
als bij het zingen van hooge tonen. De kinderen
die aan deze ziekte lijden, snurken en klagen over
een drogen mond, hetgeen hen vaak naar drinken
doet vragen. Haast men zich niet, deze klierge
zwellen weg te nemen, dan kunnen zij een nadee-
ligen invloed op de ontwikkeling der borstkas heb
ben en op den algemeenen gezondheidstoestand
voor het latere leven zeer slecht werken.
Door den ontoereikenden toevoer van lucht in de
longen aan de ééne zijde, en dientengevolge door
versterkten uitwendigen luchtdruk aan den anderen
kant, wordt de borstkas in hare natuurlijke ont
wikkeling belemmerd en krijgt het kind licht aan-
leg tôt engborstigheid, die, zooals bekend is, vaak
tôt verschillende ziekten der ademhalingsorganen
(neus-, keel-, luchtpijp- en longaandoeningen) den
weg baant.
Gehoor en reukvermogen lijden er eveneens on
der, doch de verstandelijke schade, die de kinderen
te verduren hebben, is ongetwijteld de meest be-
langrijke.
Tengevolge van pijnen, die zoowel in het voor-
als in het achterhoofd gevoeld worden, en de on-
aangename gewaarwording, alsof er iets, dat er niet
behoort, in de keel zit, zijn de kinderen niet in
staat op school goed op te letten of met vrucht
hun werk te maken. Zij worden traag, lusteloos,
afgetrokken en komen zoodoende bij hunne kame-
raden ten achter. Niet zelden zal het voorkomen,
dat ouders of meesters aan luiheid of aangeboren
intellectueele zwakte gelooven, en dit is geenwon-
der, daar de klierziekte, die ons thans bezighoudt,
nog lang niet genoeg bekend is dan dat men er
algemeen rekening mede zou houden.
Dat de oorzaak van moeilijk leeren zeer vaak in
niets anders gezocht moet worden, bewijst het feit,
dat na de operatie de kinderen zeer in hun voor-
deel veranderen. Hoe deze Iaatste geschieden moet
is de zaak van den arts, en het is hier de plaats
niet, om daarover in beschouwingen te treden wij
mogen volstaan met op het gevaar te wijzen. Ten
slotte nog ééne opmerking wanneer een kind
snurkt, is dit een bewijs, dat er iets in zijn keel
of neus niet in orde is.
In hetzelfde nummer van het Maandblad wordt
de aandaeht gevestigd op onze ademhaling, eene
voor de gezondheid allergewichtigste zaak, en wel
naar aanleiding van eene Fransche brochure, door
Mevr. A. Giccolini geschreven en in het Neder-
landsch vertaald uitgegeven bij H. L. Smits te
's Gravenhage.
In geestigen vorm toont de schrijfster aan, hoe
schromelijk slecht wij ons van de onbewuste taak
van ademhalen kwijten en zij is het geheel met
Flammarion eens, waar hij zegt »ofschoon de ge-
heele wereld ademt, weet niemand, hoe hij goed
ademhalen moet." Mevr. Ciccolini heeft hare be-
dreigde gezondheid teruggekregen door het nemen
van zanglessen bij den zanger Wartel te Parijs,
volgens wiens méthode zij diep leerde ademhalen
met gesloten mond en nu wenscht zij anderen op
dit zoo weinig toegepaste en toch zoo eenvoudige
middel te wijzen. Zij heeft veel van wat in den
ou den en nieuwen tijd over dit onderwerp geschre
ven is, bestudeerd en over hare bevindingen met
onderscheidene Nederlandsche professoren en medici
van gedachten gewisseld.
Meestal is men van meening, dat verandering
van lucht en het doorbrengen van eenige weken
buiten op zich zelf voldoende is om eene ziekte te
herstellen. De lucht echter alleen verruimt de
longen niet. Het. nut der kunstmatige ontwikke
ling staat verre boven het trekken naar eene ge-
zonde luchtstreek. Maar dan dient ook gezorgd te
worden, dat de zuivere lucht, waar van wij volgens
Flammarion voor 4 deel leven, hare aangewezen
taak in onze longen kan volbrengen.
Men heeft berekend, dat in 24 uur er 20,000
liters hloed door onze longen kan gaan en in aan-
raking kan worden gebracht met 10,000 liters
bloed. Dit is, zooals het behoorde te zijn. In de
werkelijkheid echter drukken wij vele van de mil-
lioenen longencellen samen, waardoor deze geen
lucht opnemen en dus ook geen bloed zuiveren,
want de longen nemen het bloed slechts op inde-
zelfde mate, waarin zij de lucht opnemen. Laten
wij onze longen dus maar zwakke ademhalingen
doen, dan heeft er ook geen voldoende bloedsom-
loop plaats.
Versterkende middelen, staal enz. baten dikwijls
weinig, wanneer het voornaamste, het diepe adem
halen, waarbij de buikspieren ook in werking tre
den en de mond gesloten blijft, achterwege wordt
gelaten.
Niet alleen de schrijfster, vele door bloedarmoede
geplaagde, zwakke, teringachtige personen, hebhen
zich goed bevonden bij den raad, om dagelijks
meermalen eenige minuten op bovenbeschreven
wijze adem te halen. Men doe dit liefst plat lig-
gende, daar dit voor de borstkas de voordeeligste
houding is, en, waar men zich niet in de buiten-
lucht hegeven kan, kieze men een goed geventileerd
vertrek.
Hieruit blijkt ook het groote belang van dage-
lijksche beweging in de open lucht. Door loopen,
spelen en meer dergelijke lichaamshewegingen wordt
de ademhaling dieper en hebben ze plaats in zui
vere lucht, wat eene voorwaarde moet zijn, dan
heeft men daarin een krachtig middel voor de hy
giène der ademhalingswerktuigen. Wat het gevolg
moet zijn van dansen en gymnastiseeren in stoffige
lokalen, ligt voor de hand. Gezond leven is alleen
mogelijk in zuivere lucht
Hrn. H. B.
Op de te Arnhem gehouden Verloting der Maat-
schappij tôt exploitatie van een Sport- en Tentoon-
stellings terrein, waarvan de loten verkocht zijn
door den boekhandelaar J. Borgesius te Sappemeer,
is de 6e prijs: een noteuhouten Bureau-Ministre
gevallen op no. 3595, de 158st.e prijs een verguld
rnandje op no. 3475, en de 233ste prijs een halster
op no. 3551.
Schildwolde, 28 Sept. '92. De herfst isgekomen
en met hem de duistere, soms stikdonkere avonden.
De lantaarncommissie vergaderde daarom voor
eenige dagen, ten einde dezen winter weer voor de
straatverlichting te zorgen. In de plaats van den
heer D. H. Koker, die moest aftreden, werd de
heer J. Dallinga als commissielid benoemd. De
uitbesteding van aansteken en uitdoen, de levering
der benoodigde materialen, het schoonmaken der
lantaarnen, enz. enz. werd Maandagavond publiek
uitbesteed. Inschrijvers hier voor waren
R. J. Musch voor 80.00. J. Spieker voor
75.00 en M. Mossel voor 74.75. Het werk
werd aan den laagsten inschrijver gegund.
We twijfelen niet of de nieuwe aannemer zal
wel zorgen, dat de lantaarnen dezen winter min-
stens even helder branden als den vorigen. De
eerste Zondagavond na Slochtermarkt kan men zich
daarvan overtuigen.
Novelle van
A. KLAASZMANN.
1)
I.
Op een drukkend heeten zomerdag zat ik voor
mijn schrijftafel en trachtte vruchteloos een juist
begonnen novelle te vervolgen het stellen wilde
niet vlotten en het was mij dus een welkome af-
leiding, toen de post mij een brief bracht van mijn
besten vriend, den schilder Hans Brauner. De in-
houd luidde:
«Amice
Zooals gij aan den poststempel zult zien,
»zit ik hier in het kleine Thuringer dorpje
«N, waar het mij uitstekend bevalt. De na-
»tuur is hier heerlijk; mijn schetsboek en
«portefeuille worden dagelijks voiler; ik ben
»zeer goed gehuisvest en raad je aan zoo
»gauw mogelijk je boeltje te pakken en hier
«ook een paar weken te komen. Dit stille
«bekoorlijke dorpje is juist de rechte plaats
«om een vermoeiden pennelikker wat op te
«kwikken en zijn geest van nieuwe stof te
«voorzien. Wees dus verstandig, bedenk je
«niet lang en kom. Met open armen zul je
«ontvangen worden, door je getrouwe
Hans.
Mijn vriend was landschapsehilder; een ronde
beminnelijke kerel, maar wat weekharlig van aard.
Ik had inderdaad behoefte aan wat ontspanning en
viel zijn uitnoodiging in vruchtbare aarde. Enkele
dagen later was ik dus in N, waar ik ook terstond
in dezelfde woning als Brauner huisvesting yond.
Waarlijk, hij had niet overdreven, toen hij dit
zomerverblijf aanprees. Het bevallige dorpje Hg
in een vriendelijk dal, ingesloten door met beuken-
en dennebosschen begroeide bergen; het had een
rijkdom van wandelwegen, terwijl tegen den berg-
rug overal villa's waren gebouwd. Dezen behoor
den meerendeels aan rijke inwoners van de rrabu-
rige steden, die hier met hun gezin den zomer
doorbrachten enkelen echter waren op speculatie
gebouwd en voor gasten ingericht.
Ook Brauner bewoonde zulk een villa; hij had
een groote kamer en twee kleineren, waarvan ik
een tôt slaapkamer kreeg. Het groote vertrek was
zijn atelier en onze gemeenschappelijke woonkamer
Hans trok met krijt een grooten dikken streep door
het midden van het vertrek om aan elk van ons,
ons terrein aan te toonen.
Aan den eenen kant stond een schrijftafel, waar
bij ik mij aan mijn letterkundigen arbeid kon wij-
den, indien ik er lust in had; aan den anderen
kant was het atelier. Het onzijdig gehied was een
groote ronde tafel in het midden, waarbij wij zaten
te rooken, te praten, plannen te maken, kaart te
spelen of te eten, hoe wel wij in een restauratie
ons middagmaal gebruikten, bewezen wij aan ont-
bijt en avondmaal ook de noodige eer.
Nadat ik mij wat huiselijk had ingericht, was mijn
eerste werk het doorbladeren van Brauner's schets
boek. Ik stel er altijd veel belang in, de ontwer-
pen te zien, waaruit de schilder evenals een architect,
voor zijn verheelding als 't ware een gebouw optrekt,
ons later als een afgewerkt geheel laat zien.
Het viel mij terstond op, dat mijn vriend in den
eersten tijd zeer vlijtig, «onzinnig vlijtig", zooals
hij placht te zeggen, was geweest, maar dat hij
in de Iaatste weken weinig of niets had uitgevoerd.
Zijn gewoonte om onder elke schets den datum
te zetten, verried het mij.
Den tweeden dag na mijn komst te N. terwijl
wij een hoogen berg bestegen, vanwaar men een
prachtig uitzicht had, trof mij zijn zonderlinge hou
ding toen wij twee dames, een oude en een
jonge, ontmoetten. Boven gekomen, was ik in
verrukking over het heeilijke landschap, dat zich
aan mijn blik vertoonde Brauner echter bleef, on-
danks zijn beroep als schilder, zoo koel en onver-
schillig tegenover de schoonheid (1er natuur, datik
opeens tôt hem zeide: «Hans, je bent weer verliefd
en wel op dezelfde jonge dame, die wij straks
tegenkwamen."
Mijn vriend stond algemeen bekend als îemand
met een licht onvlambaar hart, hoewel hij beweer-
de dat hij slechts als kunstenaar het schoone be-
wonderde, waar het zich ook aan zijn oog vertoonde.
Ook nu verwachtte ik niet anders, dan dat Hans
mijn vermoeden zou ontkennen, maar tôt mijn
verhazing bleef hij staan en zeide min of meer
plechtig «Je heht gelijk, ik ben verliefd. Ik ge-
oof dat nu voor het eerst van mijn leven mijn hart
werkelijk getrolïen is. Je heht goed geraden; het is
de jonge dame, die wij ontmoetten en zeker heb
je mij na dien tijd wat ontstemd gevonden, want
zij gaf mij zonder dat je het merkte, een teeken
dat mij tôt wanhoop brengt."
«Kom, kom, oude jongen riep ik uit, «dat ont-
hrak er nog maar aan, dat je nu met een onge-
lukkige liefde begint!"
«Ongelukkig is het woord niet, mijn liefde wordt
beantwoord, maar de verhouding waarin mijn Hulda
zich hevindt, is zoo onaangenaam, dat ons geluk
het grootste gevaar dreigt. Met geweld kunnen
wij niets beginnen!
«Geweld is ook het uiterste. Maar wat is er
dan toch voor hinderpaal Zeker weer die lastige
geldkwestie?
«Neen," antwoordde Brauner, »in dit gevai is
het het ellendige geld niet want, Hulda beschikt
over een aanzienlijk vermogen. Maar toch is dit
vermogen voor haar meer een ongeluk dan een
geluk."
«Kom, biecht ailes eens op, dan weet ik wat de
kwestie is en het zal jou goed doen je hart uit
te storten."
«Het is eigenlijk een zeer eenvoudige geschie-
denis," verklaarde Brauner. «In de eerste dagen
deed'ik hier veel uitsfapjes in den omtrek om
schetsen te maken en kwain ik ook op den zooge-
naamden voorberg. Ge ziet daar ginds die villa
liggen met het roode dak Ze draagt den prozai-
schen naam: villa Klose, naar haar eigenaar, den
•rentenier Klose, die uit een provincie-stadje hierheen
is getrokken. Hij is zoowel oom als voogd over
Hulda en wat nog erger is, ook haar tiran. Hij
I wil de rechten van vader op haar doen gelden en
eischt dat zij met zijn zoon zal trouwen, een jonge
I grijsaard, die zich in Berlijn onder het voorwendsel
van studie, lichamelijk, geestelijk en geldelijk ge-
ruineerd leeft, en die nu zeker met het geld van
Hulda er weer bovenop geholpen moet worden.
Welnu, ik maakte dan bij het schetsen kennis
met Hulda en gevoelde mij terstond tôt haar aan-
getrokken. Je hebt zelf gezien dat zij niet alleen
de prachtigste oogen en het mooiste donkere haar
heeft, maar ook een bekoorlijk flguurlje en vrien-
delijke manieren. Ik bemerkte al spoedig dat mijn
liefde beantwoord werd, maar wij kunnen elkaar
bijna nooit te spreken krijgen. Het arme kind is
omringd door spionnen, de ergste is de zuster van
mijnheer Klose, haar tante, dezelfde oudere dame,
met wie gij haar zaagt. Zij is een draak, die
Hulda overal vergezelt, die het kleinste briefje
moet lezen en ons elke ontmoeting bijna onmoge-
lijk maakt. Ook nu hadden wij weer een afspraak,
maar mijn arme lieveling gaf mij juist een teeken
dat zij niet kan komen. Je begrijpt dus hoe ont-
moedigd ik ben."
«Waarlijk, dat is een heel romantisch verhaal
Ik geloof echter wel dat gij de zaak te donker
inziet. Hoe oud is de jonge dame?"
«Twintig jaar."
«Dan is er nog niets verloren. Als ze zich nog
maar een jaar verzet tegen den haar opgedrongen
bruidegom, dan is zij meerderjarig en heeft haar
voogd niets meer over haar te zeggen. Het is mo
gelijk dat men zedelijken dwang op haar zal uit-
oefenen, maar in het ergste geval kan ze de recht-
bank te hulp roepen, want zij behoeft zich niet
tôt een huwelijk te laten dwingen."
«Daar heb je gelijk aan, maar bedenk eens
hoe men haar zal ptagen met verwijten, hoe zij
als een gevangene behandeld zal worden, en hoe
weinig wij elkaar zullen spreken. Neen, ik weet
niet hoe het gaan moet."
«Houdt je kalm, oude vriend!" waarschuwde ik.
«Als het meisje je werkelijk liefheeft, zal ze ook
wel een middel weten te vinden om je te spreken.
Kom, maak je zelf nu niet wijs, dat je reden hebt
om de wanliopige te spelen.
(Wordt vervolgd.)
VOLKSBLAD
G0ST-G00RBC
EN 01STUU1
VAN
Van NIEITWE SCHANS naax HARLINGEN.
Vertr. N.-Schans *5,52 *7,27 11,15 *2,23 5,10 8,28
Vfinaclioteu 6,9 7,47 11,30 2,40 5,24 8,38
Scheemd» 6.21 7,59 11,48 2,52 5,81 8,46
Znidbroek 6,84 8,11 11,58 8,3 5,41 8,57
Hoogeiand 6,48 8,25 12,2 8,14 5,48 9,6
Kropawolde 6,55 8,82 12,8 8,20 9,11
Aark Groningen 7,9 8,46 12,21 8,82 6,6 9,23
irt, - 7 16 9,85 1,25 4,44 6,12 9,29
Leeuwarden 8,48 11,84 2,58 6,7 7,57 10,54
Aank. Harlingeu 9,19 12,10 8,29 6,46 8,83 11,80
De met een gemerkte treinen «toppen asn den Borger-
compagniesterweg (wachtp. 87), tôt het opnemen van reiiiger».
Bovendien mogen aldaar die treinen verlaten reizigers, voor-
zien van plaatabewijzen naar Hoogezand-Sappemeer.
Van HARLINGEN naar NIEITWE SCHAN8.
Vertr. Harlingen
Leenwarden
Groningen
Aank.
Vertr.
Aank.
De
Kropswolde
Hoogezand
Znidbroek
Scheemda
Winaokoten
N.-Sehanz
*6.00
6,14
6.20
6,31
6, t6
6.58
7,9
6,22 7,58
7,8 11,6
8,21 12,24
8,46 *12,88
9,— 12,52
9,6 12,58
9.15 1,9
9,30 1,24
9,38 1,82
9,52 1,48
12,50
1.86
2,48
2.58
3,7
3,13
3,22
3.87
3,45
3.59
2,51
4,46
6,4
*6,12
6,26
6,32
6,48
6,59
7,7
7,28
5,26
7,52
9,10
10,41
10,55
11,1
11,10
11,25
11,88
11,46
met een gemerkte treinen stoppen aan den Borger-
compagniesterweg (wachtp. 87) tôt het uitlaten van reizigera.
Bovendien hebhen aldaar tôt die treinen toegang reizigera,
voorzien van terugreiagedeelten van retourbiljetten naar Hoo
gezand-Sappemeer.
Van GRONINGEN naar MEPPEL—'a BOSCH.
Vertr. Groningen 6,
Haren 6,9
De Pnnt 6,17
Yriea-Znidl. 6,26
Aasen 6,40
7,55
8,42
7,30
ZwoÛe
Aank. Zntfen
Arnhem
'a Boach
7,58 9,53
8,52 11,38
9,88 12,42
9,80 10,41 1,42
10,16 11,27 2,80
1,10 4,17
9,8 12,80
Q 1 9
9*20 12",48
9,29
8,88
8,47
8,55
4,4
4,22
5,43
6,35
7,85
1,4
2.16
3,7
4.17
5,9 8,19 10,80
6,58 10,4
6,15 8,-
8,9
8,17
8.26
8,44
10,8
10,48
6,41
7,37
8.88
9,47
Van GRONINGEN naar DELFZ1JI.
Vertr. Groningen
Lopperanm
Appingedam
Aank. Delfzijl
7,85
8,40
9,—
9,10
11,52
1,—
1,19
1,29
1,31 4,53
2,36 5,58
2,56 6,18
8,6 6,28
7,62
8,56
9,18
9,29
10,40
11,44
12,5
12,14
Van 'a BOSCH naar MEPPEL—GRONINGEN
Vertr. 'a Boach 7,5 10,6 12,52
Arnhem 6,9,11,40 2,50
Zntfen 7,8 9,40 12,80 8,87
Zwolle 5,20 8,42 10,85 1,51 5,8
Meppel 6,10 9,30 11,11 2,86 5,48
Aasen 7.27 10,45 12,— 8,51 7,7
7,21
7,80
7,88
7,46
Aank.
Vertr,
Aank,
6,-
7,8
5,20 8,42
6,10 9,30
7.27 10,45
Vries-Znidl. 7,45 10,59
De Pnnt 7,54 11,8
Haren 8,2 11,16
Groningen 8,10 11,26
Van DELFZIJL
Delfzijl 5,40
Appingedam 5,51
Loppersum 6,15
Groningen 7,18
2,86
8,51
4,5
4,14
4,22
4,80
naar GRONINGEN.
6,45 10,30 1,7
6,58 10,43 1,18
7,26 11,11 1,42
8,81 12,18 2,40
12,26
3,20
5,11
6,—
7,22
8,18
9,29
9,48
9,52
10,-
10,8
4,12
4,24
4,48
5,48
5,82
7,6
7,46
8,45
9,21
10,11
10,86
8,16
8,27
8.51
9,48
Sneldienat van Groningen 7,30 naar Amsterdam, welke des avonds te 10,86 aldaar retonrneert.
