RIJKSGRAVIN GISEIJ,"
n
22e Jaarf?ang.
Ho. 01.
ZONDAG 13 November 1892,
22e Jaargang.
Op Zff
Aan onze geachte Abonnés!
S-
VAN
B0EGE8ÏTFS ZOO», SAPPEMEER.
Inzending van Advertentiën en Ingezonden Stukken des Dinsdags- en Trij&agsavondg vôér ses uur bij de ITitgevers.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
Vijftig Centen
Tolstoï als onderwijzer.
BÏÏITEMLAND.
FEUILLETON.
Voor de Gemeenten HOOGEZANDgAFPEMEEBSLOCHTEREH W09BDBB0EK, ZTTIDBBOEK, ÏÏUIDLASEM, HAREM eux.
Dit BLAD verschijnt iederen ZONDAG en WOENSDAG.
ABONNEMENTSPRIJS per drie maanden 35 centi,
franco per post 45 cents.
Enkele nommera 5 cents.
U 1 T G A V E
PRUS der ADVERTENTIËNVan 1—5 regels 35 cents,
i«dere regel meer 10 cents. Groote letters worden naar plaats»
ruimta berekend. Abonnement lager. Dezelfde advertentie, in eem
voor 3-maal piaatsing bestsldis de dards plaatsing gratis.
DIENSTREGELING OP
DE
ST AATS-SPOORWEGEN.
AANGEVANGEN DEN 1 OCTOBER
1892 (TIJD VAN GREENWIGH.)
WEEEKiLENDE R.
Zondag 13 November. Maandag 14. Dins-
dag 15. Woensdag 16. Donderdag 17.
Vrijdag 18. Zaterdag 19.
Zonsopgang, Zaterdag 19 Nov. te 7,30, onder te
4 uur.
Nieuwe maan, Zaterdag 19 Nov.
Met het begin van de maand
November stellen wij de gelegen-
heid open voor de geabonneerden
op ons blad om voor den geringen prijs van
in eigendom te krijgen MARIilTT'S beroem-
den Roman
II
In dit werk wordt op boeiende wijze de strijd
beschreven tu-schen geboortetrots en arbeid, een
onderwerp dat in onze dagen «de brandende kwestie"
mag worden genoemd en dus voorzeker aanspraak
kan maken op iedeis belangstelling. Voor het
overige leze men acUterstaande advertentie.
DE UITGEVERS.
Het Noorden en het Oosten van Europa behoorden
tôt aan onzen tijd in de letterkundige wereld vrijwel
tôt de onbekende landen. Dit is in de laatste jaren
anders geworden. De namen van de Russische
schrijvers graaf Léo Tolstoï en Dostojewski en van
de Noorsche Bjôrson en Ibsen zijn niet minder
internationaal dan die van ZolaBodenstedt of
andere grootheden dezer eeuw.
De dichter-wijsgeer Tolstoï wordt in aile beschaafde
landen gelezen en trekt niet alleen de aandacht
door zijne groote gaven als denker en schrijver,
maar ook door de tegen de conventie aandruischende
denkbeelden, die hij predikt. Hij treedt op als
een apostel, die het bestaande geheel en al wil
omkeeren en komt tôt ideeën, door het kalme
nadenken als onpractisch veroordeeld. In zijne
novelle De Kreutzer-sonate komt hij tôt de
Boeddhistische slotsom, dat het hoogste geluk van
den mensch in zijne vernietiging bestaat. Een onzer
letterkundigendr. Jan ten Brink, zegt hiervan
Het mystisch-evangelisch pessimisme van Tolstoï
zeilt hier met voile vaart naar de Gharibdys der
krankzinnigheid. Hij noemt het een mislukt pleidooi
voor eene wijsbegeertedie haar oorsprong vindt
in de kranke hersenen van den auteur.
Wij halen dit aan om te doen uitkomen, dat
men niet voetstools behoeft aan te nemenwat
door een Tolstoï wordt gemoraliseerd en willen,
na hem als onderwijzer geschefst fe hebben, aan
den lezer de vraag overlaten, of hij in de school
moet nagevolgd worden.
Graaf Tolstoï spreekt den banvloek uit over onze
lagere seholenover kostscholenover universiteiten
over aile opvoedingsgestichtenwaar volgens hem
de vrije ontwikkeling van den mensch door willekeur
van onderwijzers aan banden wordt gelegd. Hij
maakt niet eenige op- of aanmerkingenwijst niet
op deze of gene verbetering in de tegenwoordige
richtinggevonden na veel nadenken en tal van
proefnemingenhij breekt ailes af met eene soort
van barbaarsche ruwheid. Rousseau is in verge-
lijking met dezen Russischen pedagoog een gema-
tigd man, een schroomvallig schrijver. «Als Tolstoï
de handelwijzen van den gewonen opvoeder kriti-
seert, maakt hij op den lezer den indruk van een
dronken houthakker, die in een wel aangelegd en
goed onderhouden park doorgedrongendaar ailes
vernielt en omhakt, wat voor zijn bijl komt, die
niet tevreden is, dan nadat hij het werk der ver-
nieling geheel voltooid heeftom aan nieuwe
scheuten en loten voortaan gelegenheid te geven
in voile vrijheid zich te ontwikkelen."
Tolstoï beweertdat een opvoeder volstrekt geen
recht heeft, om een kind te vormen en te leiden
volgens een ontworpen plandat de tegenwoordige
manier, die een méthode voorschrijftgeheel in
strijd is met de menscnelijke natuur. Hij zegt,
dat alleen de ondervinding de méthode zijn kan en
dat het kind zich in volkomen vrijheid moet ont
wikkelen. De opvoedingsleer van Tolstoï is een
soort van pedagogisch nihilismezegt Geluk in een
artikel, waaruit wij hebben geput.
Nemen wij eens een kijkje in de school van
Tolstoï te Yasnaïa Poliana. 't Is voor schooltijd.
De kinderen loopen en dravenravotten en schreeu-
wen, dat hooren en zien vergaat. Daar treedt de
meester binnen. Hij gaat naar de kast om eenige
boeken te halenwaarbij hij door een paar jongens
gevolgd wordt, die eerst genoeg hebben van het
spel. Zij krijgen een boek en gaan zitten lezen.
Verscheidene rumoermakers stoeien voort, totdat
het voorbeeld der lezers hen aantrekt en de een
na den ander, wanneer het hem goeddunkt, een
plaats naar verkiezing uitzoekt en de lectuur ter
hand neemt. Wanneer de meester aan het woord
is, vallen de kinderen hem gedurig in de rede.
Natuurlijk; want zij hebben volkomen vrijheid en
evengoed als de meester mogen zij uiting aan hunne
gedachten geven. Het onderwijs is hun geen dwang.
Krijgen de leerlingen het in 't hoofdde school te
verlaten, al is het midden in den schooltijd, zij
worden niet tegengehouden. 't Gebeurt somsdat
allen weggaan. Van orde en regelvan voorschrift
en hevel, van overtreding en straf is geen sprake.
Zooals de kinderen onbeperkte vrijheid hebben
in de school, hebben de ouders ailes te zeggen
omtrent de organisatie der seholen en wat daarbij
behoort. Het volk kiest den onderwijzeren zet
hem aan den dijk, als het niet meer van hem
gediend wil zijn. Het richt de school in, waar en
hoe het goedvindt in een ruim lokaalof in een
schuur of waar dan ook. «Al onderwijst men in
een kippenhok," zegt Tolstoï, »het doet er niet
toe, als men het maar goed doet." En wie zal
onderwijzer zijn? Dat doet er niet toe! Examens
zijn in strijd met de menschelijke vrijheid en bestaan
dus niet. Kweek- en normaalscholen zijn overtol-
lige weelde. Voor het onderwijs, zooals hij het
begrijpt, is ieder geschikt, of hij een ontwikkeld
jongmensch of een ongeletterd oudgediende zij.
Als hij maar kan lezen en schrijven en niets ver-
dachts heeft, zal de vreemdeling voor zekere som
per maand worden aangesteld.
Welk een waarde hecht Tolstoï aan kennis 1 Wat
heeft hij een respect voor de ontwikkeling van den
opvoeder! Wat heeft men te maken, vraagt hij,
met aardrijkskunde en geschiedenis Het leven zelf
leert ons er genoeg van. Waartoe dient u toch de
aardrijkskunde, die ge leert? De koetsier zal u
wel brengen, waar ge wezen wilt.
Zoo droomt de dichter-wijsgeer van eene school
zonder orde, regel en gezag zoo droomt hij ook
van eene maatschappij zonder rechters, gevange-
nissen, légers, bijna zonder wetten
Tolstoï hecht weinig aan het georganiseerde en
gereglementeerde onderwijs veel verwacht hij van
de lessen op de straat en in het kofïiehuis, in den
schouwburg en door de lectuur van dagbladen en
romans. De wijsheid van het boek is volgens hem
een soort van Chineesche muur, die zich rondom
de school verheft en het kind van het werkelijke
leven afsluit. Hij bezocht vele seholen buiten zijn
vaderland, doch vond er weinig goeds. Van de
Franschen zegt hij, dat ze bekrompen lieden vor
men, die veel met zich zelf ophebben. Over de
onkunde, die hij gevonden heeft in de seholen van
Zwitserland en Duitschland zou hij boekdeelen
kunnen schrijven. De seholen in deze landen, in
ons vaderland eveneens, die bij de wet zijn gere-
geld, die gebonden zijn aan verordeningen en voor-
schriften, waardoor én onderwijzers én kinderen
van willekeur en bandeloosheid worden terugge-
houden, ja zelfs bij de meeste het leeren verplich-
tend wordt gesteld, ze zijn met het ideaal van
Tolstoï volkomen in strijd.
Waren aile menschen volmaakt, vele fantasieën
van den Russischen utopist konden rijpen tôt daad-
zaken. De gevangenissen konden worden afge-
broken, de légers afgeschaft, de wetboeken opge-
borgen, de rechters ontslagen. Waren de kinderen
toonbeelden van deugd en goede zeden en werden
ze door Tolstoï geleid, de school kon een opvoe-
dingsgesticht zijn zonder voorschrift en bevel, zonder
vermaning en straf.
Maar nu? Het kind toont zooveel verkeerde
neigingen, komt zoo menigmaal onder ongunsfige
invloeden, dat de keuze tusschen zijne vrye ont
wikkeling en zijne ontwikkeling, geleid door onder
wijs, regeering en tucht, niet moeilijk kan zijn.
Hrn. H. B.
Het Engelsche weekblad Lloyd's News heeft zich
met den Aartsbisschop van Canterbury verstaan
over het opnemen van een korte preek in ieder
nummer van dat blad. De eerste van die preeken
wordt geschreven door den Aartsbisschop zelven
en een groot aantal Bisschoppen hebben hunne
medewerking beloofd.
Een Mensa Academica (academietafel) wordt den
18 Nov. a.s. geopend door den senaat der universiteit
te Weenen. Die inrichting heeft ten doel, min-
vermogende studenten goed voedsel te verschaffen
tegen zeer geringen prijs. De eetzaal kan 110
personen te gelijk bevatten. De eenige drank, die
er geschonken wordt, is water, en het rooken is
er streng verboden. Zoo kan men er zeker van
zijn, dat er niet veel eters lang blijven nazitten.
De Russische boeren worden, gelijk bekend is,
door woekeraars uitgezogen. De plattelandsbevol-
king betaalt, zoo heeft men berekend, jaarlijks
200 millioen roebel interest aan de kiolaks (geld-
schieters), dat is ongeveer zooveel als de rente der
nationale schuld. Maar nu, zoo meldt de Peters-
burgsche berichtgever van The Standard, zijn de
boeren zoo geheel uitgeput en geruïneerd, dat zelfs
de kiolaks niet meer willen leenen.
Er is nu door de Regeering een commissie be-
last met een onderzoek betretïende den woeker en
de maatregelen om dien tegen te gaan.
Een portier werd dezer dagen te Londen ver-
volgd wegens het verkoopen van tabak, zonder
daartoe vooraf te zijn gemachtigd. De man had
weggeworpen eindjes sigaar ingezameld en die voor
één shilling per Eng. pond verkocht.
Bij deze gelegenheid bleek, dat deze vrij onsma-
kelijke waar in het Oosten van Londen, waar zich
tal van sigarenfabrieken bevinden, gebruikt wordt
om sigaren te vullen en dat er met een paar bui-
tenbladen weder «geurige" sigaren van gemaakt
worden. Maar door een en ander maken de ver-
koopers van de eindjes sigaar en van de daar van
vervaardigde sigaren zich schuldig aan overtreding
van de wetten op den invoer van tabak, die im-
mer streng gestraft worden.
De man in quaestie, die zich blootgesteld had
aan eene boete van 100 of subsidiair 3 maan-
den gevangenisstraf, gaf gereedelijk toe, dat hij
reeds geruirnen tijd eindjes sigaar verkocht had
en wist blijkbaar niet, dat hij daarmede iets kwaads
deed. 'De magistraat stelde zijne beslissing tôt la-
ter uit.
Naar Engelsche bladen melden is deze week te
Londen voor 100,000 werklieden in het bouwvak
een werkdag van acht uren ingevoerd met een
kleine loonsverhooging.
Historische Schets
3)
Het laatste wat hij zich herinnerde was, dat een
der zeeroovers, dezelfde die hem met de dolk ge-
wond en wien hij daarop had neergeveldstervend
naar hem toe kroop, zijn hand greep en ze kuste.
Ongetwijteld had in het laatste oogenblik van zijn
leven het berouw zich meester gemaakt van den
misdadiger.
Stuurman Brandt was nu van zijn vijanden be-
"vrijd. Maar hoe zag het er op het dek uit Hui-
-veringwekkend bescheen het maanlicht de bloedige
lijken. Brandt zag op zijn chronometer het was
aeven uur.
Geen vijand hadden ze meer te vreezen, maar
loch bevonden de gebroeders zich in een uiterst
gevaarlijken toestand. Totaal uitgeput, daarbij
emstig gewond, waren zij geheel verlaten op de
onmetelijke zee. Allengs kreeg de kapitein zijn
bewustzijn terug en kon hij zijn broeder althans
met zijn raad bijstaan.
Bestond er kans de «Favorite" te bereiken en
hun manschappen weer op te nemen? Waarheen
had wind en golven het bijna zinkende schip
doen afdrijven?
De jongste der broeders liet een lantaarn aan
den mast vastmaken en het blauwe sein in de
kajuit schijnen. Door zijn verrekijker meende hij
na uren wachtens, eindelijk de «Favorite" te on-
derscheiden. Hij gaat naar het roer, stuurt in de
vermeende richting, en na een onbeschrijfelijke
inspanning gelukt het hem binnen gehoor der
«Favorite" te komen.
In plaats echter dat de nadering der «Elfriede"
vreugde wekt bij de bemanning van het verloren
schip, maakt zich een hevige schrik van hen
meester, daar zij meenen nu ook in handen der
zeeroovers te vallen. Stuurman Brandt roept hun
echter toe dat er niets te vreezen is en hij zich
alleen met zijn broeder bevindt. Toch zijn ze
hierdoor nog niet gerustgesteld. Wel herkennen
zij de stem van hun stuurman, maar zij vreezen,
dat de zeeroovers Brandt gedwongen hebben hen
op deze wijze in den val te lokken. Daarom ver-
langen ze de stem van hun kapitein zelf te hooren.
Met uiterste krachtsinspanning geeft de gewonde
held aan dezen wensch gehoor. Daarop bestegen
zij de boot en roeiden naar de «Elfriede". Nu
was de vreugde groot over aller redding en tei wijl
zij de legerstede van den dapperen kapitein ora-
ringden, werd menig oog vochtig, toen zij den strijd
in al zijn vreeselijke bijzonderheden vernamen.
En nu aan den arbeid! Het dek moest gezui-
verd, het slagveld opgeruimd worden. Twee der
kapers waren dood; hun gewerd een grat in de
golven. Daarop herinnerden zich de broeders dat
een der vijanden naar de roef was gevlucht en nu
geheel door hen vergeten werd. Naar beneden
snellend, vinden zij den zeeroover niet alleen in
leven, maar nog zoo krachtig, dat hij tegenstand
biedt. Dit is zijn ongeluk, want nu maken de
matrozen zich terstond van hem meester en wer-
pen hem zonder genade over boord. Een vierde
gat eveneens nog teekenen van leven, maar stierf
tegen den middag, ook zijn lijk werd in zee gelaten.
Een vijfde leefde nog twee voile dagen, toen hij
eveneens stierf aan zijn wonden en zijn makkers
volgde in het onmetelijke graf. De eenige overle-
venden, de twee geboeide schurken, werden in
strenge bewaking gehouden, tôt het schip in
Gothenburg binnenliep, waar ze als gevangenen
werden uitgeleverd.
Toen ailes op de «Elfriede" weer tôt kalmte was
gekomen, zochten de gebroeders Brandt de oplossing
van het raadsel, op welke wijze de zeeroovers op
een Engelsche brik waren gekomen. De eenige,
die hieromtrent inlichting kon geven, was de
twaalfjarige knaap, die kapitein Brandt met de zee
roovers van de «Favorite" had gered. Te midden
van den vreeselijken strijd had niemand aandacht
aan het kind geschonken; nu echter bleek zijn
verklaring van het grootste gewicht. Zooals hij
zeide, was het inderdaad waar, dat kapitein Tell
de scheepspapieren bevestigden het over de En
gelsche brik bevel voerde. De «Favorite" was met
tarwe bevracht, met bestemming naar Kôningsberg
Bij de Doggersbank echter werd ze door een Fran
schen kaper, die op bedriegelijke wijze de Engel
sche vlag voerde, aangevallen en genomen. Kapitein
Tell en een deel der Engelsche matrozen werden
op het Fransche kaperschip overgebracht. Van de
zeeroovers echter begaven zich een zevental op de
brik en zeilden vooruit. Een hevige storm scheidde
de schepen en bracht de «Favorite" in gevaar.
Zoodra de roovers de «Elfriede" hadden ontdekt,
waren zij terstond besloten zich van het Duitsche
zeilschip meester te maken.
De kleine knaap was een zoon van kapitein Tell
Hij bevond zich op het Engelsche schip, toen het
huit werd gemaakt. Hij had ailes aangehoord wat
de zeeroovers tegen hun redders in '1 schild voer-
den, maar was met den dood bedreigd, indien hij
hen door een enkel woord verried. Hij was hij
het gevecht ook nog gewond en kon bijna niet tôt
zich zelf komen na de vreeselijke dagen van doods-
angst, die hij had doorgebracht.
In Gothenburg wachtten de gebroeders hun
herstel zoowel als dat van den kleinen jongen af,
en zeilden daarop met hem naar Swinemunde. Van
hier namen ze het kind mede naar Memel, waar
hij in het huis van den reeder liefderijk werd ver-
pleegd.
Het heldhaftig gedrag van de gebroeders Brandt
was weldra algemeen bekend en kwam zelfs de
hoogste overheid ter oore. Zij genoten de bewon-
dering van hun medeburgers. ja, zij ontvingen een
eerbewijs van hun koning. Frederik Wilhelm III
verleende aan de gebroeders Brandt het iizeren
kruis.
De dappere helden rusten reeds lang in het koele
grat, maar hun moedige daad leeft nog voort in
de herinnering.
EINDE.
1/1
l\AM IflQO.
Il I h S Bit II
OOST-GOORECHT EN
VAN
Van NIEUWE SCHANS naar HARLINGEN.
Van HARLINGEN naar NIETTWE SCHANS.
Van GRONINGEN naar MEPPEL—'s BOSCH.
Vertr. N. Schsna
*5,52
*7,27
11,15
*2,28
5,10
8,28
Winschoten
6,9
6.21
7,47
11,30
2,40
5,24
8,38
Sc'aeemii»
7,59
11,43
2,52
5,81
8,46
Zuidbroek
6,84
8,11
11,58
3,8
5,41
8,57
Hoogezand
6,48
8,25
12,2
3,14
5,48
9,6
Kropswolde
6,55
8,82
12,8
8,20
9,11
Aank. Groningen
7,9
8,46
12,21
8,82
6,6
6,12
9,28
Vertr.
7?6
9,35
1,25
4,44
9,29
Leenwarden
8,48
11,84
2,58
6,7
7,57
10,54
Aank. Harlingen
9,19
12,10
8,29
6,46
8,88
11,80
De met een
gemerkte treinen stoppen aan
den Borger-
eompagniesterweg (wachtp. 87)tôt het opnemen van reizigera.
Bovendien mogen aldaar die treinen verlaten reizigera, voor-
zien van plaatabewijzen naar Hoogezand-Sappemeer.
Vertr. Harlingen
Leeuwarden
Aank. Groningen
Vertr. *6.00
Kropswolde 6,14
Hoogezand 6.20
Znidbroek 6,31
Sekeerada 6,16
Wm«ehot;n 6.53
Aank. N.-Sekana 7,9
6,22 7,58 12,50 2,51 5,26
7,8 11,8 1,36 4,46 7,52
8,21 12,24 2,48 6,4 9,10
8,46 *12,88 2,58 *6,12 10,41
9,— 12,52 3,7 6,26 10,5»
9,6 12,58 3,13 6,32 11,1
9.15 1,9 3,22 6,43 11,10
9,30 1,24 8,87 6,59 11,25
9,38 1,32 8,45 7,7 11,88
9,52 1,48 8,59 7,28 11,46
De met een gemerkte treinen atoppen aan den Borger-
compagniesterweg (wachtp. 87) tôt het uitlaten van reizigera.
Bovendien hebben aldaar tôt die treinen toegang reizigera,
voorzien van terngreiagedeelten van retourbiljetten naar Hoo
gezand-Sappemeer.
Sneldienst van Groningen 7,30 naar Amaterdam,
Vertr. Groningen 6,
Harea 6,9
De Punt 6,17
Vriea-Znidl. 6,26
Aaaen 6,40
Meppel 7,55
Zwolle 8,42
Aank. Zntfen
Arnhem
'a Bosch
7,80
9,8 12,80
0 19
9^20 12*48
9,29
8,88 6,15
3,47
8,55
4,4
4.22
5,43
6,35
7,35
6,41
1,4
2,15
8,7
4,17
5,9 8,19 10,80
6,58 10,4
7,37 10,8
8.88 10,48
9,47
7,58 9,58
8,52 11,88
9,88 12,42
9,80 10,41 1,42
10,16 11,27 2,80
1,10 4,17
Van GRONINGEN naar DELFZIJL.
Vertr. Groningen 7,85 11,52 1,31 4,58 7,52 10,40
Lopperanm 8,40 1,2,36 5,58 8,56 11,44
Appingedam 9,1,19 2,56 6,18 9,18 12,5
Aank. Delfzijl 9,10 1,29 8,6 6,28 9,29 12,14
welke dea avonda te 10,86 aldaar retoumeert.
Van BOSCH naar MEPPELGRONINGEN,
8,Vertr. 'aBoacb 7,5 10,6
8,9 Arnhem 6,9,11,40
8,17 Zntfen 7,8 9,40 12,30
S,26 Zwolle 5,20 8,42 10,85 1,51
8,44 Meppel 6,10 9,30 11,11 2,36
Aaaen 7.27 10,45 12,
Vriea-Znidl. 7,45 10,59
De Punt 7,54 11,8
Haren 8,2 11,16
Aank. Groningen 8,10 11,25
Van DELFZIJL
Vertr. Delfzijl 5,40
Appingedam 5,51
Lopperanm 6,15
Aank. Groningen 7,18
12,26
12,52
2,50
8.87
5,8
5,48
7,7
7,21
7,80
7.88
7,46
8,51
4,5
4,14
4,22
4,80
naar GRONINGEN.
6,45 10,80 1,7
6,58 10,48 1,18
7,26 11,11 1,42
8,81 12,18 2,40
8,20
5,11
7,22
8,18
5,88
7,6
7,46
8,45
9,21
9,29 10,11
9,48
9,52
10,-
10,8 10,86
4,12 8,16
4,24 8,27
4,48 8.51
5,48 9,48
DOOR
EHIL KONIG.