Glacé
HandschoeneikS
J, L, ROBERIUS, Garst, Winschoten,
Effecien- en Kassierskantoor
ïegen 1 of 15 Decernber d
il m m m
J. WESTER
I. TINGA te Sappemeer.
jSMinilAIUJ 111,
HÏÏRGEPJ.IJKE STATO.
"ûFFICIEELE PUBLICATlIÏT
BEÏÏRS WAÏÏ AMSTERDAM,
HANDELSBERICHTEN,
Kll\STMESTSTOFFEi\ en LANDBOUWZADEN.
uuvraagju mu i nui a.».
Zuidhorn In dit hoofdkiesdistrict, 2020 kiezers,
werden voor de verkiezing van een lid der Prov.
Staten 806 stemmen uitgebracht. van welke 3 van
onwaarde. De volgende heeren bekwamen het
aehter hun naam geplaatste aantal stemmen J. E.
Siccama te de Waarden 357, jhr. mr. O. Q. van
Swinderen te Groningen 218, G. Z. Tadema te Leek
118, J. H. Schutter te Oldekerk 37, Jan de Waard
te de Waarden 30, K. P. Feringa te Kommerzijl
13, G. A. Talens te Niehove 8 en D. M. Kruisinga
te Oldehove 6.
Er moet dus eene herstemming plaats hebben
tusschen den heer J. E. Siccama, liberaal, en den
heer jhr. mr. O. Q. van Swinderen, antirevoluti-
onair.
Appingedam Uitgebracht 1486 stemmen, van
onwaarde 26, volstrekte meerderheid 731. De vol
gende heeren bekwamen het achter hun naam ge
plaatste aantal stemmen Wiertsema 609, Bakker
473, Tonkes 137, van Hoorn 117 en Smit. 74.
Er moet eene herstemming plaats hebben tus
schen de heeren Wiertsema, antirevolutionair, en
Bakker, liberaal.
De heer L. R. Jorissen, burgemeester en Secre-
taris der gemeente Haren heeft als zoodanig ont-
slag aangevraagd. In genoemde betrekkingen was
Z.E.achtb. veertig jaar werkzaam.
Haren, 24 Nov. De zaken van den tram Gron.—
Zuidlaren marcheeren goed, wat o.a. ook blijkt uit
de vermeerdering van wagens, waartoe besloten
is. De verdeeling van de lijn in kleinere secties
zal zonder twijfel aan het personenverkeer bevor-
derlijk zijn. Komen er zoo nu en dan verbeterin-
gen, dan mag men ook hopen op rechtstreeksch
vervoer tôt aan de Groote Markt te Groningen;
want het uit- en instappen bij den watertoren, een
eind buiten de stad, is een bezwaar, dat, als 't
eenigszins kan, moet verholpen worden. Ook zou
het in sommige opzichten aanbeveling verdienen,
het vertrek van den laatsten tram uit Groningen
(8.10) later te stellen.
Zaterdagmorgen begaf de arbeider van den loge-
menthouder Capelle te Oldenzaal zich naar het land
op ongeveer 20 minulen afstand van die gemeente.
In den middag verwachtte men hem terug, doch
daar hij te 5 uur nog niet was teruggekeerd, ging
men zoeken en vond den vermiste, op verschillende
plaatsen aan het hoofd gewond, in bewusteloozen
toestand, op het land liggen. De geneesheer con-
stateerde, dat hij door een schot verwond was en
in levensgevaar verkeerde.
Door het gerecht uit Almeloo zijn eenpaar jagers in
verhoor genomen, die in de nabijheid van de plaats
des onheils gejaagd hebben. Ondanks een nauw-
keurig ingesteld onderzoek is het niet mogen ge-
lukken de daders te ontdekken. De gewonde was
Zondag nog niet tôt bewustzijn gekomen.
Leeuwarden, 24 Nov. Heden werd voor het
gerechtshof alleen de zaak van den heer Vunderink,
geschorst commissaris van politie te Groningen, be-
handeld. Er waren geen getuigen opgeroepen, De
président Terpstra releveerde aile feiten. De raads-
heer rapporteur Greebe las het getuigenverhoor voor.
Na een lang requisitoir eischte de advocaat generaal
Yan Panhuijs drie maanden gevangenisstraf.
Vervolgens kwam de heer mr. S. L. Outs, ad
vocaat te Groningen, aan het woord.
Te Reden is een bijna driejarig zoontje van
zekere F. V., al spelende, met een griftel in de
hand, gevallen, met het ongelukkig gevolg, dat de
griftel door het oog in de hersenen drong en de
dood bijna onmiddellijk volgde.
Voortaan zijn de postboden, in wier standplaats
geene postinrichting is gevestigd, verplicht de post-
pakketten, welke bij hen aan huis ter verzending
worden aangeboden, aan te nemen en met de
eerstvolgende gelegenheid kosteloos naar de eerste
door hem te bezoeken postinrichting over te brengen.
In het dorp Bovenknijpe (Fr.), waar groote vee-
boeren wonen en veeteelt de hoofdbron van het
bestaan is, is gebrek aan boter, terwijl er melk
in overvloed is. Aile boeren leveren deze aan de
boterfabriek, zoodat de boeren zelf de boter van
die fabrieken moeten koopen tegen 80 cts. het pond.
De burgerij moet ook van die fabriek koopen
tegen dien prijs, terwijl de boerenboter in andere
dorpen 65 cts. per pond kost.
Te Willemsoord (Fr.), heeft een jager bij ongeluk,
in plaats van een haas, eene koe van den heer
Bastiaans geschoten. Het dier moest afgemaakt
worden.
De kantonrechter te 's Hertogenbosch heeft den
colporteur van »Voorwaarts" die vervolgd wordt
wegens het venten van genoemd blad tegen het
verbod des burgemeesters en tegen wien door het
Openb. Min. 5 6 dagen principale hechteniswas
geëischt, ontslagen van aile rechtsvervolging. De
kantonrechter grondde zich daarbij op artt. 216,
219 en 253 strafvordering.
Het O. M. verklaarde onmiddellijk appèl aan te
teekenen.
Een dievenbende welke velen doet denken aan
de roovers die volgens de kronieken van het land
van Ravenstein, onder aanvoering van zekeren Ja-
cobus van der Slossen, in lang vervlogen jaren
een gedeelte van Noord-Brabant en Gelderland on-
veilig maakten doet sinds eenigen tijd veel van
zich spreken in het land van Maas-en-Waal, vooral
in de dorpen Leeuwen en Wamel. Aldaar werden
in korten tijd op vier plaatsen kippen gestolen,
werd op twee verschillende plaatsen een schaap in
de weide geslacht, een kaas bij een winkelier ont-
vreemd, 38 aan geld gekaapt en tweemaal be-
proetd inbraak te plegen. Tôt dusver is nog van
geen van deze diefstallen de dader ontdekt gewor-
den. Men zegt, dat de bende gewapend is en dat
de politie, bestaande uit een rijksveldwachter en
twee gemeente-veldwachters, niet sterk genoeg is
om met goed gevolg tegen de dieven op te treden.
Dezer dagen is te Leeuwen weder een schaap
in de weide geslacht en medegenomen, een schot
gelost op de woning van zekeren S. J. en een 15-
20-ponds kaas met een brood gestolen bij den
kruidenier A. v. II.
In de gemeente Appeltern, waar onlangs ook een
diefstal gepleegd werd, heeft men van gemeente-
wege terstond een flinke nachtwacht ingesteld, welke
wordt bijgestaan door de rijks- en gemeente-politie.
Te Druten bestaat reeds sinds eenigen tijd een
dergelijke nachtwacht, en het is te verwachten, dat
eerlang aile gemeentebesturen in Maas-en-Waal
zich moeten gaan wapenen tegen eene bende brutale
stroopers, welke reeds veel te lang ongestraft haar
bedrijf heeft kunnen uitoefenen.
Zwarte
en
Gekleurde
HOOGEZAND.
RAADSVERGADERING te Sappemeer op
a.s. Maandag den 28 November 1892, des
morgens te 10 uur.
Aan de orde:
Verslag Bonthuisterbrug.
Benoeming lid Burgerlijk Armbestuur wegens
gewone aftreding.
Adres van G. Bodewes.
Ontslag onderwijzer.
Jaarwedden onderwijzend personeel.
Missive Kerkvoogden Hervormde gemeente.
Barak verder volbouwen of niet enz.
Bruggeldheffing.
HOOGEZAND, 17—24 Nov. 1892.
Geboren Eltje, z. v. Heinrich Wilhelm Jungman en
Jantje te Hoeve Habbo, z. v. Wilhelm Knapke en
Aaltje Marrink; Siebrand z. v. Harm Oldenziel en
Jantje Hogen Esch; Jelle, z. v. Meindert Sluis en
Martje Bruininga; Dietje, d. v, Jochem Kielema en
Mietje Pekelder; Johanna Maria Catharina, d. v.
Jakob Visker en Maria Catharina Pekeskamp;
Harm, z v. Fokko Hulshof en Lammegien Tor
Leonardus, z. v. Tonko Tonkes en Magdalena Geer-
truida Faber; Gijsbert, z. v. Berend Niestern en
van Johanna te Yelde.
Ondertrouwd Jan Minkes en Geertje Rogaar
Jan Nieborg en Catharina Scholtens.
Getrouwd: Abraham Smittenberg en Trientje
de Jong; Pieter Berend Hofkamp en Anna Catha
rina van Dijken; Remko Tepper en Gatrina van
Sloten.
Overleden: Boele Jager, 55 j., ongehuwd Geertje
Jonker, 2 mnd., d. v. Johanna Jonker; Bernardus
Swart54 j., eheman van Catharina Bouman
Lukas Bouwma, 3 w„ z. v. Jakob Bouwma en van
Klaassina Zeegers; Jeichien Hoving, oud 81 j., laatst
weduwe van Jan Kolhek.
SLOCHTEREN, 16—22 November 1892.
Geboren: Catharina, d. v. J. P. Venema en E.
Loer te Kolham; Sikko, z. v. H. v. Delden en J.
v. d Klei te Hélium; Hindriktje, d. v. J. Battjes
en A. Veldhuis te Siddeburen; Jantje, d. v. H.
Pestman en A. Smit te Schildwolde; Johanna Ca
tharina, d. v. G. G. Stapenhorst en G. Niehuis te
Harkstede Klaas, z. v. W. Tammenga en A. Bouw-
man te Harkstede; Pieter, z. v. P. Messchendorp
en A. Jager te Kolham.
Ondertrouwd: Hindrik Westerkamp, 21 j., van
Siddeburen en Aaltje Spieker, 21 j., van Schildwolde.
Overleden: Harm Jansema, 54 j., ongeh. z. v.
P. H. Jansema en T. H. Jansema te Hélium.
NOORDBROEK, 15—21 Nov.
Geboren: Geertje, d. v. Jurrien Doddema en
Zwaantje Jansema.
Overleden Jemke de Vries, 6 jaar, z. v Rein-
dcr de Vries en Trijntje Post.
Ter Secretarie der gemeente Sappemeer zijn ter
herkenning gedeponeerd een mansonderbroek en
vest, benevens eene vrouwenzak met portemonnaie
en zakdoek.
Plaatsing van een Stoomketel.
Het Gemeentebestuur van Sappemeer brengt ter
kennis van belanghebbenden, dat bij zijn besluit
van heden aan HARM, JACOB en JOHANNES JAN
LUBBERS te Sappemeer en hunne rechtverkrij-
genden vergunning is verleend tôt het plaatsen van
een STOOMKETEL in hunne blauwververij en
wel in het perceel gelegen te Sappemeer, aan de
Zuiderstraat, wijk B, no. 159, kadastraal bekend
gemeente Sappemeer, sectie G, no. 884, met be-
paling dat deze inrichting moet zijn voltooid en in
werking gebracht vôôr of op den 31 Decernber
1892 en wijders op de navolgende voorwaarden:
Het gebouw, waarin de ketel zal worden ge-
plaatst, moet met pannen zonder dokken of andere
brandbare specie zijn gedekt
De schoorsteen of rookuitgang moet van boven
van een koperen vonkenvanger worden voorzien,
die ten allen tijde in goeden staat aanwezig moet
zijn deze schoorsteen moet twee meter boven den
nok van het dak van steen zijn opgemetseld; er
zal geen hout of andere brandbare specie in aan
wezig mogen zijn; ook mag er geen houten kap
boven den rookuitgang geplaatst worden;
Geen hoopen turf, hout of andere licht ontvlam-
bare specie mogen binnen twee meter afstand van
den ketel, noch binnen tien meters afstand van het
gebouw in de open lucht worden geplaatst of bewaard
Het stoomtuig mag niet in gebruik worden gesteld
dan, nadat de vereischte vergunning daartoe van of
namens den Minister van Walerstaat, Handel en
Nijverheid zal zijn bekomen;
De verzoekers zijn verplicht, om aile nadere
voorschriflen, die hun te dezer zake mochten worden
gegeven, onmiddellijk en stiptelijk na te komen.
En voorts onder herinnering, ingevolge circulaire
van Heeren Gedeputeerde Staten dezer provincie
d.d. 21 Januari 1887, No. 6, le afdeeling, prov.
blad no. 7, dat van deze beslissing binnen veertien
dagen beroep openstaatbij Hare MajesteitdeKoningin
en dat van het instellen van zoodanig beroep ge-
lijktijdig kennis behoort te worden gegeven aan
het gemeentebestuur.
Sappemeer, den 17 November 1892.
Het Gemeentebestuur voomoemd:
T. VENEMA Az.
De Wethouder,
J. H. NIJHUIS.
Kamer van Koopliandel en Fabrieken.
Burgemeester en Wethouders der gemeente
Sappemeer brengen bij deze ter kennis van de
belanghebbenden, dat bij de op den 24sten dezer
plaats gehad hebbende verkiezing van twee leden
in de Kamer van Koophandel en Fabrieken zijn
benoemd de heeren G. R. SIKKENS en C. MAAT-
HUIS te Sappemeer.
Sappemeer den 25 November 1892.
Burgemeester en Wethouders voornoemd:
T. VENEMA Az.
De Wethouder:
J. H. NIJHUIS.
Bij
EERSTE ZITTING
Burgemeester en Wethouders van Slochteren,
brengen ter kennis van de lotelingen dezer ge
meente, behoorende tôt de lichting van het jaar
1893, dat de militieraad, op Maandag 19 Decernber
1892, des voormiddags te 10J uur, in het raadhuis
te Groningen zitting zal houden, om uitspraak te
doen omtrent:
lo. de verschenen vrijwilligers voor de militie;
de lotelingen, die redenen van vrijstelling
hebben ingediend;
de lotelingen, die voorloopig of definitief
van den dienst bij de militie worden uit-
gesloten
aile overige lotelingen.
art. 88 der wet op de nationale militie is
bepaald dat voor den militieraad moet verschijnen
lo. de vrijwilliger voor de militie;
2o. de loteling, die vrijstelling verlangt wegens
ziekelijke gesteldheid en gebreken, of gémis van de
gevorderde lengte, tenzij hij, wegens ziekte of ge
breken, buiten staat is voor den militieraad te ver
schijnen, in welk geval hij geneeskundig zal worden
onderzocht op de plaats waar hij zich bevindt.
De lotelingen, die om bovengemelde redenen
vrijstelling van den dienst der militie verlangen en
zij, die zich als vrijwilligers voor de militie hebben
aangeboden, worden mitsdien aangemaand, om op
den bepaalden tijd voor den militieraad te verschij
nen en zich niet te verlaten op het ontvangen van
een oproepingsbiljet, daar het niet ontvangen van
dit biljet geenszins ontheft van de verplichting tôt
het verschijnen voor dien raad.
Slochteren, den 25 November 1892.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. H. KOLK.
De Secretaris:
HAARMAN.
PREDIKBEURTEN OP HEDEN ZONDAG.
Herv. Gem.
Hoogezand, voorm. dg Huber_
Sappemeer, nam. Doop
Kropswolde, nam. ds. Rijkens.
Middelbert, voorm.: J dg Roman
Westerbroek, nam
Thesinghe, voor
Ten Post, nam
ds. Westrik.
ds. Zuidema.
Kolham, voorm.
Schildwolde, nam.:
Overschild: ds. Bange.
Doopsgez. Gem.
Sappemeer ds. Binnerts.
Noordbroek ds. ten Bruggencate.
Luther. Gem.
Sappemeer: ds. Dreesman.
Evangelisatie.
Schaaphok: Zondagmiddag 2 uur godsdienstoe-
fening. Voorganger de colporteur Koopmans.
Schaaphok Donderdagavond 1 Dec. 64 uur Ds.
H. Bulder van Ten Post.
Zuidbroek: Zondagmorgen half 10 ure en des
avonds ten 6 ure Prediking door den Evangelist
W. Fransen.
Zondagschool ten 2 ure.
KERK- EN SGHOOLNIEUWS.
Doopsbediening op Zondag 27 Nov. des namid-
dags om 2 uur bij de Herv. Gem. te Sappemeer.
Aangifte van doopelingen dient plaats te hebben
bij den heer J. Bouma, in de voormalige Luth.
Paslorie te Sappemeer op heden Zaterdag
Tôt tijdelijk onderwijzeres te Zuidbroek is aan-
gesteld mej. Femia Polak, van Veendam.
Haren, 24 Nov. Tôt onderwijzeres aan de
school te Haren werd heden benoemd mejuffr. A.
M. Trap te Annerveenseh-kanaal.
PRIJSCOURANT VAN EFFEGTEN
naar de officiëele uitgave van de Verecniging
van d,en Effectenhandel.
STAATSFONDSEN. pCt. V. K. 24Nov. 25Nov.
Nederl. Cert. Nat. Schuld 24
804
80 A
8044
dito dito 3
954
9514
964
dito Obi. dito 34
101H
1014
10144
Oostenryk.
Obi. in Papier Mei-Nov. 5
82
824
824
Zilver Jan.-Juli 5
81A
814
81A
Portugal.
Obi. Buitenl. 1853-84 3
234
23
23
Rusland.
Obi. gec. 1880 v.G.R. 125 4
9144
9144
bij Rotsehild 1889 4
93A
93
1889-90 Hope Go. 4
Rothsch. 1890 3e uitg. 4
934
91
Leening 1889 3
644
64j
6444
in goud Leen. 1883 6
9844
9844
98A
Spanje.
Perpetueele schuld 1881 4
594
59
Turkvjë. Gepr. conv. leen. 4
814
814
Egypte. Obi. leening 1876 4
984
984
97|
Mexico. Subsidie-Bonds 6
454
45|
45
Brazilië. Oblig. 1889 4
67A
66|
Venezuela.
Oblig. 1881 v. 100 pSt. 4
374
37
37
Peru. Certificaten. v. Aand.
12
124
dito v. Pref. dito
414
40J
Spoorweg-leeningen.
Nederl. Aand. Centraal-Sp.
31
314
Italie. Zuid-Ital. Sp. Obi. 3
55|
55A
55A
Rusland.
Aand. Gr. Sprw.-Maatsch. 5
1224
1214
122
Orel-Vitebsk Spw. Obi. 5
103
103
Poti-Tiflis Obi. 1000 5
10344
104
Aand. Zuid-West Spw. 5
6744
67 A
67 A
Amerika.
Aand. Central Pac. Spwmij
28 Ar
284
28A
Denver Rio Grande G. v. A.
174
1644
1644
Louisville Nashville G. v. A.
70A
70A
6944
Miss. Kansas Tex. G. v. A.
1444
144
144
N. Y. Lake E.&W.Sp.A.
25|
254
25
Union Pacif. Hoofdl. C. v. A.
394
384
384
Canada Southern C. v. Aand.
584
574
Premiën-leeningen.
Nederl. Stad Amst. Aand. 3
1124
113
Stad Rott. 3
105
10544
1054
Gemeente Grediet 3
1034
Oostenr. Staatsleeningl860 5
119
1864 5
160
160
Rusland. Staatsleen. 1864 5
140
Spanje. Stad Madrid 1868 3
38
38
394
Prijs van bel grof Roggenbrood,
(zonder zemelen)
in de gemeente Slochteren per 4 K.G. 2» cent.
GRONINGEN, 25 November 1892.
Inl. Rogge 10 cts. lager, overige granen onver-
anderd.
Schiedam, 24 Nov. Moutwjjn 8.50, Jenever
/14.Amst. Proef/15.25, Spoeling-Gomm./1.60.
Prijzen van Coupons. Oostenr. in p. 21.05-,
Dito in Zilver 21.074, Div. Engelsche per p.St.
11.524, Eng. Russ. p. p.St. 11.924, Portug.
p. p.St. -, Fransche 47.60-, Belg. 47.55-,
Div. Rijksm. 58.80-, Hamb. Russen 1.14-,
Russen in Goud R. 1.904, in Z. R. 1.16-,
Pap. Roebel Poolsche p. Z. R. 1.834,
Spaansche in frs. 47.55, Binnenlandsche Piaster
1.94-, Amerik. Goud Dollar 2.454. Mexikaansche
Dollar
i 00 m Amsterdam kort 208.30 g. 208.70 p.
Antw. 22 Nov. Rotterdam kort 208.30 g. 208.70 p.
Snelpersdruk, Borgesius Zoon, Sappemeer.
HANDELAAR IN
JLevert onder contrôle van het proet-
station: THOMASPHOSPHAAT MEEL, KAI-
NIET, SUPERPHOSPHATEN enz.
Uit ers) billijke prijzen en INLICH-
TINGEN op aanvraag.
Belast zich tevens met de levering van de zoo
gvnstig beleende en onovertroffeoe zuivere
Ital. LEGHORS van de Belg.-Ital. Maatschappij te
Verviers. PRIJSOPGAAF op aanvraag.
Voor 6 maand vast met opzegging 14
dagen voor den verschijndag 3f
Voor 12 maand vast met opzegging 3
maand voor den verschijndag 34
VAN
DEPOSITORENTE op heden
met éèn dag opzage24
met 8 dagen 2j
1 maand 34
op jaarrente met 3 maand opzage 3j
een SCHOENMAKERSKNECHT, zijn werk geheel
of ten deele verstaande, bij
B. GEERDES, Martenshoek.
plaatsing aangeboden op
een dorp, één uur van Groningen,
voor een net MEISJEniet
beneden de 16 jaar, om in eene flinke HUISHOU-
DING te worden opgeleid, tegen genot van KOST
en INWONING, die tevens geschikt is om met
KINDEREN om te gaan.
Brieven franco Bureau dezes letter C. P.
No. 2143 N. R. S., staat wederom ter dek-
king. DEKGELD f t.
Nieuw-Compagnie. W. B. HUISMAN.
De door de landbouwvereeniging te Zuidlaarder-
veen aangekochte
staat voorloopig TER REKKTOrct, bij
G. KREMER op de Groeve.
DEKGELD f 1.25.
H. HOVING.
Snelpersdruk, Borgesius Zoon, Sappemeer.
i
2o.
3o.
4o.
VAN DEN
HILITIERAAD.
TARWE.
HA VER.
KîIo'b.
Kilo'».
Dikkop 1891 74/4,95 5,05
N.Dikke 1892 40/
76-
42-
78-
44-
80-
46-2,86-2,96
Dikkop 1892 70-4,10- 4,20
48 - 3,02 - 8,12
72-4,50- 4,60
50-8,22-8,82
74 - 4,90 - 5,00
52 - 8,42 - 8,52
76 - 5,80 - 5,40
N. Probsteier 40 - -
78-5,70- 5,80
„1892 42-
80-6.10- 6.20
44-
ROGGE.
46 - 2,88 - 2,98
Kilo's.
48 - 3,04 - 3,14
Buitenl. 70/5,30 f 5,40
50-3,20-3,80
Niemve Inl. 66 - 4,00 - 4,05
62 - 8,86 - 3,46
68-4,25-4,80
Witte Voer 42 -
70-4,50-4,55
44-
72 - 4,75 - 4,80
N. Zw. Haver 40 -
74 - 4,95 - 5,00
42 - 2,48 - 2,58
BOEKWEIT.
44-2,64-2,74
Kilo'».
46 - 2,80 - 2,90
Nienwe Zwarte 62/4,60 4,75
N. Zw. Pre»id. 44 - 2,69 - 2,79
64-4,86-5,00
46 - 2,85 - 2,95
66-5,10-6,25
48 - 8,01 - 8,11
68- 5,86 - 6,50
50-8,17-3,27
70-5,60- 5,75
Paardeb. 80 kilo/5,60 /5,90
OLDAMBSTER GARST.
Duiveboonen
Kilo'».
Winter 1892 54/2,86/8,10
ZADEN.
56-8,10-3,35
Oml. Koolz. t
58 - 8,35 - 3,60
Old. „/6.75/7,50/ 8.25
60 - 8,60 - 8,85
t 8.60
62 - 3,80 - 4,05
Geel Mosterdz. f 'i, f 18.00
64-4.00-4.25
BlauwpeulErwten