ilan 's levens schaduwkant.
52e Jaargang
WOENSDAG 1 FEBRUARI 1922
No. 9
Brukkar-IJitgever T, K, KBEMEB
Van week tôt week.
Plaaîselyk Nieuws
Kieia Feuilletoo.
wordt gelazen te HOOGEZAHD Kial-Wlniiewaerf Krapswoltie, Mfesterbraek, Foxhol, SAPPEMEEB, SLOCHTEREM, Siddeiuna âcisildwalde, Koîhana Foxhs«Soharuis?
Harkstsde, LaflBlanrf, Overssbiid, TE» 8QER KOOROOIIK. NOORDBROEK, ZUIDBRQEK, MUNTENDAM, Z'Jim. ARER ^OOROLAREB HAREM en*
T wordt. J
Nou was de veidwachter er weer over
GOORECHT
Officieel Orgaan vaor KQ0SE2AND, SAPPEMEE
Dit BLAD veFsehgnt iederen WOENSDAt# en ZATERDAG
ABSNNEMSETSPivIJB per drie maanden 00 cent bij voor-
uitoetaling. Franco per post 76 cent.
v.h. BÔRGESIUS ZOON,
SA PPEIMEER. Tel. 418.
A.D V (<T ïïlNÏIËN v*a i6 regel» 60 cent, ieder regel
ooeer 10 cent.
Inzending «'an advertenties Dinsdagsmiddags en Vrijdags-
midd&gs voor 12 uur.
Vowr het phuttseu va» Adverteutien betreffende Uandel en Ny verheid te voor de sttui Grunifigen alieen gereelitigd hel aigemeesi Adversentiebureau van H WESTENBORG, Munnekeholm
Sronhtgen, Tel. 772,
Voor Advertentiëa en BeeJamea bwitmt* de provineie Groningen is alieen gereehtigd het Ad vertentiebureau „HOLLANDIA" 's Gravenhage, Tel. H 7614.
Het drukkerstarief.
Het veel besproken, veel g-prezen,
maar ook veel gesmade drukkerstarief is
thana weer overal aan de orde.
De minister van Biunenlandsche Zaken
heeft n.l. aan de Typografenbonden laten
weten, dat hg wel de noodlijdende werk-
loozenksasen wil ateunen, mita door het
bekends drukkerstarief de prijzen niet
langer kunstmatig hoog worden gehouden.
De typografenbonden beweren, dat dit
een poging is hen tôt confractbreuk te
brengen.
Wat natuuriijk niet juist is.
Er is niets wat hen vsrhinderd bij de
drukkerspatroons te komen met een voor-
sfcel om het contract dat zij niet mogen
verbreken te wrjzigen.
Âla men even terugdenkt aan de afge-
loopen jaren, toen het contract niet eens
maar meermalen tusschentgds gewijzigd
werd in verband met de omstandigheden,
dan zal men dit toegoven.
De vrasg waarop het hier aankomt is
deze of de tarieven werkelijk te hoog zijn.
De patroonsorganisaties ontkennen dit
ondanks het feit, dat ontduiking van de
bepalingen aan de ords van den dag is.
Nu kan toegegeven worden, dat de
uitkomsten van de bedrijven, voorzoover
ze gepubliceerd worden, niet bepaald
schitterend zijn te noemen en dat het
winstpsrcentage zeker niet hooger is, dan
in anders bedrijven. Een andere vraug
is echter, of dit niet juist een gevolg is
van het bindende tarief. De bioei van
een bedrijf wordt bepaald nret aiieen door
een beboorlijke winstmarge, maar ook
door een grooten omzet.
Naarmnte de ou.zet stygt, kan de winst
marge lager zijn. En nu wi> het ons
voorkomen, dat hier de fout schuiit van
het bekende tarief. Werkvernietigiag op
groote schaal is het gevolg geweest.
Iedereen tracht ».an den gresp van den
drukker te ontkomen, de een door zoo
weinig mogelijk drukwerk te gebruiken
en de ander door ôf zeif te drukken ôf
zich van allerlei hulpmiddelen te bedienen.
Zoo gaat veel drukwerk verloren. Eu
daarbij komt dan nog de moordende cou-
currentie van het bui'enland waart«^en-
over onze drukbers vrgwel machteioos
staan.
Dit ailes in aanmerking genomen komt
het ons voor, dat in het drukkersbedrgf
het keurslijf wel wat al te strak is aan-
gehaald, waardoor een gezonde bioei wordt
belemmerd. 0. i. heeft de minister dan
ook niet bijster verstandig gedaan, door
hier dwingend op te treden.
De moord in den sneltrein.
De moord m den sneltrein is nog steida
niet tôt klaarheid gebracht. De aanhou-
ding van den heer S. bleek op een ver-
gissing te berusten, een vergissing, die
voor den betrokkene zeer onaangenaam
was en die in sommige bladen wordt
toegeschreven aan het feit, dat de politie
in de verschiilende plaatsen op sigen
geiegeuheid wei'kt en dat er een stroven
is om elkaar zoo mogelijk een viieg af te
vangen.
Critiek is echter gemakkelijk en de
kunat moeilijk. En het feit, dat de politie
overal in de weer is om zoo mogelijk deze
duistere zaak tôt klaarheid te brengen is
toch ook weer verheugend.
Een andere vraag is echter of hei wel
beslist noodig is, iemand zonder bepaalde
bewgzen te arresteeren en of het niet
beter zou zijn in dergelçjke gevalien een
weiuig voorzichtiger op te treden. Er
was toch niet de minate reden om den
„verdachte" gaboeid over de straat te
voeren en hem te behandelen alaof reeds
onomstooteigk vaststond, dat hij de dader
was.
ïatussehen volgt de politie thans nieuwe
B8poien." Er komen stapels brieveu in
met fsl vau „onthuiiingen". Eu de politie
snuffeit maar verder. Laten we hopen
met gunstiger resuïtaat.
Versnippering.
De kiezers zuilun straks over gebrek
sau candidatenlgsten niet hebben te
klagen. Had men verwacht, dat, ais het
ee'rste nieuwtjs er af wss, de groote ver-
aphutering, die na de invoeriog der Even-
redige Vertegenwoordigiug plaats greep,
zou eindigen, het tegendeei bltjkt nu.
Wel heeft de Vrijheidsbond aan het
bestaan van tal van groepjes en partijtjes
e«n eind.' aretnaakt, maar dssr staat îegen.
over, dat de afbrokkeiing reeds weer in
vollen gang is.
Wij hebben nu reeds weer de grqep
van Prof. Heeres, de Bond van Belasting-
betalers, een Bèzuiniginggroep, de oud-
libérale groep die de vorige week gevormd
werd, de St&atkundig Hervormde part g
en bovendien is er nog een plattelanders-
partij in de maak.
Deze aile zullen straks hun strijdpro-
gram gàan ontvouwen en hun candidaten-
iijsten gaan aanbieden.
Onze kiezers krijgen dus volop keuze.
Hulp voor de venen.
Er heerscht nood, groote nood in Drente's
Zuid-Oosthoek, onder ook in menig op-
zicht beklagenswaardige menechen. Maar
daarover spreken we nu niet. Op 't oogen-
blik sta voorop een oproep over hulp, zuo
doelmatig mogelijk.
Reeds is men hier en daar begonnen.
Verschiilende comité's stelden zich be-
schikbaar om geld en goed in ontvaugst
te nemen ten bate van hen, die in schrei-
enden nood verkeeren. Maar de stroom
van giften vloeit wat al te traag. En
dat moet anders worden.
Gtj, die geen gebrek hebt aan voedael,
aan dskael tegen de felle winterkoude,
aan kleeding, laat de oproeping om hulp
in zoo'n schreienden nood niet onbeant-
woord.
Zorg, dat elk m dag een lange lijst van
giften, groote en kieine, kan worden ver-
antwoord.
Ieder kent den toestand.
Thane wacht men op uw antwoord.
Geen schampere geringsehatting.
Ernstige overweging verdteat de ge-
dachte om bij de bescherming van den
Uadarbeid met name aan vrouwen en
jeugdige persouen aandacht te schenken.
In zekeren ziu bestaat de neiging om
over zoodanige bescherming minachtend
te oordeelen. Even wel bestaat voor die
geringsehatting geen reden. De Staats-
commissie voor den laadbouw in 1906
ingesteld, heeft in haar rapport uitgebreid
matoriaal bijeengobracht, dat duidelijk
doet zien, hoe op dit stuk in den iand-
bouw werkelijk misbruiken bestaan.
Opbt-ffi i? van die misbruiken zou aan
het gezinsleven, aan de gèzonde ont-
wikkeling van onzen iandarbeidersstand
ongetwijfeld ten goede komen.
Indirect zou door de b-?perking vau
den arbeid dazer c'atagorieën, die aan be
scherming het meeste behoefte hebben,
uiteraard oo kaan de volwassen mannelijke
arbeiders steun worden verleend. De
ervaring in de industrie heeft geleerd,
dat uitsluiting vsn vrouwen en jsugdige
persouen in sommige gevalien stopzetiing
van d9n geheeien arbeid mot zich brengt.
Met de ervaringsn van die industrie
voor oogen, w&ar sinds 1SS9 door de
Wettelijke arbeidsbeperkiug van vrouwen
en jeugdige persenen uaar schier alg6-
meen getuigenis zulk een zegenrijke wer-
king is geoefend, rou bet onverantwoor-
delijk zijn, om nu de weg vau de wette-
teiijke bescherming der landarbeiders voor
het eerst wordt bestreden, zich schamper
uit te laten over een wet, die slechts
vrouwen en kinderen in haar weikiug
betrekt.
Een overheid, die zich bewust is haar
schild over de zwakken te moeten op-
h.lfeu, moet haar aandacht aan zuihe
groepen wijden. S.
Hoogezand. Ton overâtsan van den
heer notarié 0. Possel aihier werd Woecs-
dag in 't café Rubingh te Marteoshoek,
ten verzoeke der Erven M-j de Wed. K.
Visser, later Wcd. R. Luning publiek
verkocht
eene boerenbehuizing en schuur, met
de vaste i. a. 1. v. beklemming van erf,
tuin-, bouw- en weiland, stsande en ge
legen aan dan grintweg te scharmer. tus-
achen dien weg en de Scharmer M te
zamen groot 16 H,A-, 5 A., 99 cA.. doende
jaarlijks op midwiuter tôt vaste huur /160,
voor 26005, aan den heer Jaa van Bui-
zen, aldaar.
Nieuw-Compagnie. Woensdsgruiddag
werd door de gsclub „D) Dam" een
wedstrijd onder de ledan gohauden. la
da lste rubriek, leden ban-don 85 jaar
(6 deelnemers) werdeu do prijsen, be-
staande uit kunstvoorwarpeu, gewonnen
door de h.h. J. Kslk, U. Kuipors en J.
Kuipers in de 2de rubàek, leden boven
35 jaar (8 dealnemara) door da h.h. K.
Earhart, H. J. de Wit, B. Landm&n en
B. W. Huisman.
Bij afwezigheid door ziokte van den
voorzitter worden' de prijzen met een
toepasseliik woord uitgeraikt door den
heer J. Albronda, die tevons het bestuur
dankte voor zijn initiatief.
Kiel-Windeweer, Het bastuur van
het Groene Kruis aihier, besloot in zijn
jongst gehouden Vcrgadering de volgende
week wederom een collc-cto te houden
voor het uitzenden van kinderen Daar
een vacautie-kolonie.
Sappemeer. Ten overstaan van den
heer notarié de Koe ward Woensdag in
het hôtel Struvé ten verzoeke van de fsm.
Smith publiek verkocht
Eene boarenbebuiziDg met schuur, erf,
tuin, arbeidershuia en land, samen groot
19 25 52 H A., zijnde stadsgrond ea ged.
beklemd, doende voor het beklemde deel
tôt vaste huur f 100. Koopster m<-j. wed.
W. Schutter te Sappemeer voor 39300
ed 400 voor ovamauie.
Een aatideel groot f 500 in de A&rd-
appelmeelfabri.k „Eendracht" te Kiel.
Verkocht voor f 585.
Een aandeel groot 250 in de coôp.
Stoomdorschvertenigiog „Eigen Hulp" te
Sappemeer. Verkocht voor 295.
Donderdagavond werd in 't e*fa L.
Boa eene vergadering gebonden van de
Piuimvee en KonijneDclub Sappemeer
Hoogezand. Wegene bsdanken vsn den
voorzitter leidde da heer K. Huizioga de
vergadering. De presantielijot werd door
49 leden geteekend.
De heer Huizinga sprak namens het
bestuur ziju leedwezen uit d*t de voor
zitter wegens een misverstand had bedatikt
als voorzitter, terwiji hij vanaf de op-
riehtiug steeds ijverig had gewerkt aan
de bioei der ver*eniging.
Als bestuurslid werd verkozen de heer
Bageman.
Ds tentaonsteHiog welke uitstekend ge-
slaagd wss, kan evenala de meeste ten-
toonsteiliogs niet uit, dech het nadeelig
saldo werd goedgemaakt door het voor-
deelig saldo 't walk de verloting afwierp.
Tôt uiibreidiDg van het bestuur werd nist
overgegaan. De heer v. d. Vaavt gaf in
overweging het bestuur niet uit te breiden
doch een tenfooi steiliogscainmissie te
benoemen. Terwiji de heer Kruze een
secretaris-penningmeester wenechte. Het
bestuur zou beide voorstellen in over
weging nemen.
Verder werd besloten mede te werken
tôt het vei'krijgen van een prov. bond
van Piuimveevereenigingen.
Waarna sluiting.
De landbouwwei'ktuigen, speciaal de
ploegen en cultivstoren uit de laudbouw-
smederij van de firma K. Mulder aihier,
hebben sadert lang een uitstekende nsam,
getuige de tsirijke eerste en twwede prij-
A
X De man, die zich zelven graag a
X hoort, is niet dikwyls de man, a
X die door anderen graag gehoord
„Ja, ja. 'k weel het wel Ammers, dat
ze me uit mijn huis wiiien hebben, ninar
'k ga er niet uit nooit, Zs krijgen het
niet gedaan, wat ik ja zeg",
Ammers, de veldwacbter, glimlachte.
We zullen kijkea, G->ert", zei hij.
vKijken Neen, er is niets te kijkeu.
Ik zeg je, ze krjjgen me er niet uit en
wat Geert Daalsen zegt, dat meent hij',.
De veidwachter glimlachte weer, maar
zei niets, begon over den hooibouw en
over het nieuws uit het derp. Maar
Geert luisterde niet, ant woordde veratrooid.
Ze krijgen er mij niet uit". mompelde
hij weer, toen de ander even zweeg.
Da veidwachter schudde weer het hoofd,
groette dan „G'n avond. Geert'( ea wan-
delde door.
Geert ksek hem even na, liep dan den
anderen kant uit den weg naar ztja huisje
dat aan dan rand van het dorp, watter-
zgde van dan weg l*g. 't Waseauvuil,
bonwvallig boereuhuia, met een kieine
houten schuur er aangebouwd, maar vaa
den weg af nauwelrjks zichtbaar door de
zware boo nen eromheen en het hoogop-
gaande struikgswas Geert had or zijn
leven lang gewoond en voor heua zijn
vader zijn grootvader en voor dezen diens
vader. Al de Geert'a en Arie's Daalsen
hadden er elkaar in een rege[matige
wisselende rij opgevolgd. Ze waren er
geboren en gestorven om plaats te maken
voor een nieuwe Arie of Geert Daalsen,
dis er Poerdw met e»n paar kostjes en
wat varkens. Ds eemgs veranderlug, die
er in die paar eeuwen merkbaar was ge
weest, was de stadige vermindsring van
het santal kosiea en ds verdwijnmg van
den paardenstal, sinds een paar msnachen
leeftgden geladeu een andsre Gsert Daalsen
de grootvader van den Gsert, die ar nu
wubnde, zijn paard nad moeten verkoopsn.
G->ert had ook de laat3te twee kouieu,
die hij van zijn vader erfde, van de hand
moeten doen en hield nu alieen nog eau
paar varkens eu een geit. Het land, dat
asuvankelrjk bij hst huis gehoord had,
was ook sinds lang verkocht en Gaert
bezat niets meer eau het gras veld rondom
het huis, waar ondsrde zware boomen
de gsit grsasde.
Die acbteruitgang van de fimilie was
oorzaak, dat het huis en het houten
schuurije al ruser en meer bouwvallig
waren geraakt. Er was geen geld voor
de noodzakelgksie reparalies en zoolang
Geert eigenaar was, was er zelden wat
aan gedaan. Zija vrouw had bij haar
leven de boel nog goed onderhouden.
Maar sinds hazr dood was het gedoente
toUal vsrvaiien geraakt.
Geert trok er zictt met erg veel van aan.
,,'t Zal mijn tgd wel uithouden" zei hij,
„en miju kinderen suilen het wel laten
opknappen."
Dan lachte hij altijd een luide zoeten
laoh. En sommigen beweerden dat het
verval van het voorvaderlijk erfgoed hem
wel degelijk aan het hart giug. Auderen
meenden, dat in dieu iach ztjn verdnet
zich uitte om zija eenzameu km lerloozon
ouderdom. Maar Geert sprak nooit over
een vau beiden. Hij leefde eeuzeivig in
het oude vervallen huis tusschen de hooge
boomen, werkts in zijn tuintje, dat hij
van zijn erf had afgezst, of bij eau boer,
en sleet eenzaam de avonden en de lange
Zondagen, 's zomers buiten, liggend onder
de schaduw der boomen en 's winters bij
den ouden schouw in de hooggewelfde
kamer. Hij had dat huis en die Doomen
Uef, al sprak b(j er nooit van. Hg was
er gegroeid als jongsn, had er gedroomd
«n gewerkt, was er gelukktg geweest met
ztjn vrouw. Heel zija leven zat vast aan
die omgeving, al zijn herinueringen
leef ien daar, Er waceu boomen, die hij
zeif nog gapiant had, 6r waren andere,
waarin aij als jongen tusschen de takkeu
verscholen had gezeten ea w&aria ouk
ztja vader eu ztjn grootvader gespeeid
hadden. Htj begreep die m inschen uiet,
die van het eene huis in het andere
trekken als gotd het enkel de verwisseling
van een paar kiompen. Hij zou nergeus
anders kuauen leven. Ea als de menschsn
hem beklaagden om zga eenzame leven
daar in die oude kast, dan glimlachte hij
als een beter wetende. Een enkele nasal
maar ais ze afgaven op die „ruïie", hem
plaagden met zija „spookhuis", werd hij
kwaad. Maar ztjn boosheid trok meestal
gauw voorby. Die mensehen wisten niet
beter, dacht hij dau schouderophalend.
Hij voelde zich gelukkig, juist omdat het
huis zoo oud was eu er de heriuneriag
van eeuwen in leefde.
diuds enkele maanden hing nu echter
een dreigende schaduw bovsn zija rustig
geiuk. Het was nu al een heeten tgd
geleden, dat hg het eerst vau een Woning-
w»t had hooren praten. Htj had er geea
acut op geslagen, totd&t ni] die wet had
hoorsa noemen in verbaad met zga huis.
„Ze koaden jou huis ook wel eens
onbewooahaar verkiaren", had iemand
gezegd, terwtjl htj in schafttijd met andere
arbeiders zija brood zat te eten.
Hg had de schouders opgehaald. Wat
zouden ze met mijn huis ce maken heb
ben", had hij geautwoord. sNiemaud
heeft er immers last vau."
bNu", had een ander geroepen „als er
een hais op 't dorp onder de Wouiugwst
valt, dan is 't wel dat van jou". De
anderen hadden iachsud iugestemd, had
den hem weer geplaagd met zgn ruïae.
Hg was kwaad geworden, maar nad daa
de schouders opgehaald. Onder het werken
iater had htj er nog svea aan moeten
denken, of dat mogatjjk zou zijn, maar
dan was hg het vergeten.
Tosn w«s op een Zaterdagmiddag de
gezondheidscommissie bij hem gekomen,
twee dokters, een wethouder, een school-
meester en nog een boer. Of ze z'n huis
eens mochten zien? Hij had hen ver
wonderd aangekekeo. Wat moesten ze
met zijn huis En hij was op 't puat
geweest te weigeren. M*sr de heeren
deden zoo vriendelgk &ile9n maar zien,
hadden ze gezeid. Toen had hij toegelaten,
hen zeif het huis rondgsleid met een
zekeren trots nog.
Ze hadden niets gezeid, toen ze wog-
gingen, hem alieen mtar bedankt. Mtar
een paar dagen later had htj er al van
hooren praten, dat ztja huis ook zou
afgekeurd worden. Dat had hem een
geweldigen schok gegevea en hij had
gedacht aan het bezoek van de gezond-
heidscommissie. Maar hij had toch uiet
wilien gelooven. Totdat het raadsbesluit
gevalien was.
Van dien tgd af leefde hij nu ia een
toestand van rustelooze opwinding. Zijn
rust was uit en in plaats vaa thuis te
zitten als gewoonlijk, liep hij telkens het
dorp in, vertelde asm iedereen, dat hij er
toch niet uitging, dat het een sohandaal
was, maar dat hij er zich niks ongerust
over ma&kte. De veidwachter was bij
hem geweest. Maar hij had er niet eens
over wilien praten Nou had hij pas den
burgemeester bij zich gehad. Maar hij
had maar aldoor net hoofd geschud,
'k Ga er toch niet uit, burgemeester",
had hij gezsgd.
De burgemeester echter was ten slotte
driftig geworden.
„Dan zullen we geweli moeten gebrui
ken daarbij" had bij gezegd, toen hij
wegging.
Daar was hij erg van geschrokken. En
van dien tijd af was hij nog zenuwach
tiger geworden. Hij durfde het erf haast
niet mser afgaan, uic vrees dat ze in zijn
afwezigheid het huis zouden gaan afbrekeu.
Ea 's nachts kweideu hem ia zija onrus-
tige slaap benauwde droomen over vscht-
partgen met de dok'ers en den burge
meester en den veidwachter.
begonasn ers hsd gezeid, dat hij er wel
niet laDg meer in zou kunnen blgven.
Eu met em bezwaard hart waadelds hij
naar huis.
Toen hij twee dagen later in zgn deur
stond, zag hij den veidwachter zgn erf
op komeu. Zija hart begon te bonzen.
zoodra hij hem zsg. Zou het nu komen
dacht hij.
„Ik kom m ->t ean boodschap van den
burgemeester", zei de veidwachter, n&dat
hij goeiea avoad gewenseht had. „Je
moet der nou uit, Gsert". Geert schudde
het hoofd.
BIk ga niet", zei hij.
„Jn maar begoa de veidwachter en
trachtte hem te overreden.
Terwiji hij nog stond te praten, kwain
de burgemeester met den rgkaveldwc.chter
het erf op. Geert verbleakte als hij
hem zag.
„Hoe ataat het Daalsen?" vroeg de
burgemeester.
„Ik ga er nist uit, burgemeestet" zei
die, B't is mjjn huis en 't blijft mijn
huis."
„Msar Dasls9n", kwam de burgemeester
goedig, ^iuister daa toeh naar reden. Als
't niet goedachiks gaat, moet 't kwaad
schiks".
Maar Geart schudde weer het hoofd.
Lvug bieef ds burgemeester praten.
Dan eiudelijk zei hij, naar de veid-
wachters kgkeade „D.an is er niks aan
to doen, dun moet het maar Geert
week snsl naar bianen om de deur te
sluiten Msar Amroers sproug toe. Toen
greep Ge«rt een g-£fd, dis bij de deur
atoud. BTerug", dreigde hij.
En als de veidwachter naderde, sloeg
bg toe, sloeg nog eens.
Maar de rijks veidwachter had hem
vsstgegrepen en te zamen brachten de
twee veidwachter#- hem weg. la zijn
huis kwam hij nietjneer terug.
