(Volksblad) Oost-Goorecht en Omstreken nl | 1927 | 24 december 1927 | pagina 1

Oi)Efi(I

Kerstfeest

Jnist ootvangee: eieuwe collectie PYAMA's.

Dameskousen - Handschoenen enz.

Waardoor

lad. I». SR01E1,

CEURICE

KOPJE

P. VAN DIJON, te Hoogezand.

Meubelhendal JE C0NCUR8ENF,

1

De vegen des Leiens.

Srmtlm êêHbuws- on A dvortontloblad.

Offlcieel Orgaan voor Hoogezand, Sappemeer en Slochteren

300 jarig Jubilaum

iK

L h

Snotciïi3eruw
Mppen? J

HYGIENOS

ïôMitOOTaijlc

Winterkachels en Haar den,
Vulemmers, Kachslplattn, Kolen- s» Tmfbakken

m

if

Si

K0FFI1

bij R. F. BI0ENEVEL1,

57? Jaarjrang.

Z5ATEBBAG M Becember 1927

Opla&g 8000 exômplar©»

Ha. 52

Dmkker-Uitf8TX K. KREHEB

Naast net

CHIC GEKLEED G A AN.

Hoeden, Petten, Dassen, Sjaals, Handschoenen in allé
soorten, prachtcollectie H^mdeîi en verder aues wat
tôt het HEERKNMLOBEVAK behoort,

Hoogezand-Sappemeer.
Hoe het groeide.

1 Weekbericht van P. VAN OIJkKN.

H erstteest,

Nieuwjaai?.

SPEELKAARTEN

T. K. KREMiXR.

lloemofs, Wijnglazen, Yrucbteaglazen,
Kwast- en Qroquegiazen.

MARTEN8HOEK.

m

OE 6ESTE

fsïïillïtos.

werdt huis aan huis g«l«z«fl ts H008E2AMD, EClel-Wndawwr, XrcfMwetda Wastartreak Fax#®!,8APPEHEER, SLOCHTEREMSlddefeeran, Hall? i, Salifldwaida Kostoa FsxImb, Saharmar,

Harkgteds. Uaaland. Svarsekllri ZUiDBROEK, ttUiUÏENDAM, anx

Oiï B1LAD ti rMa&nt ZATEBDA».

France p«r f d f !-20 per jaar

SAPPDIEIB,

înnadiag vas i^ysrt»atie« Wijdagaaaidéage va®» 18 n:

¥00? heî plastses trb AdvertentÊeiî befceffenda Haadel a» M0reFhe4d Gs y00? de atad OntlRRem aUeue gerscùttgil hei eiKanets. Advarteiiïielnireau vas M- WKSTËNBOKG, Onde Kbbfagestr- 48a, Qronla&ea, Tel. «a

Dat wil voor velen tevens zeggen

Wij bieden U een GEWELDIGE keuze uitsluitend in de betere kwaliteiten o.a. in

van

XI.

De turlgraver (7)

Ruim een honderd jaar zal
de veengraverij in Hooge-
zand Sappemeer en omgevin g
geduurd nebben. Nog in 1739
verschijnen er stadsverorde-
ningen over de turfgraverij
Eus toen was het bedrijf nog
in vollen gang, want anders
maak je er geen bepalingen
meer over.

De zaak begon al mooi op
te schieten. Zooals reeds eer-
uor geschreven in 1628 was
't hooidkanaal tôt Zuidbroek
kiaar. "Van weerskanten zou-
den nu wijken moeten wor-
den gegraven om 't veen in

te gaan. Maar naast

het hoofdkanaal kreeg je den
lioofdweg. En om nou over
îedere wijk een brug te leg-
gen, dat zou lastig worden.

Daarom kwam naast het
Hooidkanaal een tweede vaart,
het Noorderdiep of te wel
Achterdiep genaamd. In 1686
waren ze met het Aehterdiep
al een eind gevorderderd, want
in dat jaar vond de eerste
verhuiing plaats. Erg regel-
matig zijn de wijken daar
niet gegraven, een deel van
de 16 noordelijke wijken loopt
tôt de Siepsloot.een hoofdver-
keersweg te water vôôr het
Winschoterdiep, terwijl de
rest tôt de verlenging van de
Ruiten etc. komt of willekeu-
rig in 't veld doodloopt. Tus-
schen Achterdiep en hoofd
kanaal heerscht heelemaal

geen regel in den aanleg der
wijken. Zoo nauw stak het
vroeger niet.

De Kiel kwam het volgend
jaar(1637) aan de beurt. Yanuit
het Hoogezandster diep gin g
het bijna recht naar 'tzuiden
toe. Het was de Nieuwe
Friesche Compagnie, die deze
onderneming exploiteerde. Ook
alweer Vraiz'nn. Eigenlijk
werd het eerste stuk gehuurd
door de Kiel-compagnie. die
in 1637 vanuit Hoogezand be.
gon en tien jaar later haar
arbeid liet voortzetten door
bovengenoemde Friezen.

De lezers moeten nou niet
denken, dat ailes zoo gemak-
kelijk ging, als ik hier neer
schrijf. Der gingen tientallen
van jaren over heen. De
moeilijkheden waren vele,
zoowel de technische als de
financieele. Bleef het daar
nog maar bijMaar der kwa-
men nog andere bezwaren.
Daar had je die beroerde
Drenten. Met jaloersche oogen
keken ze naar al die bedrij-
vigheid hier in 't veen. In
hun veenmeenden ze. Wat
hodden die vreemde snoesha-
nen hier te doen.

In Zuidlaren zat een groot
lastpak. Jan Oldenzeel was
z'n naam. Een eigengeerfde
Drentsche boer, die bij z'n
kameraden veel te zeggen had.
Wildervank, de stichter van
het dorp 'Wildervank, kreeg
renzendrukte met hem. Maar
de lui van Kiel ook. Zij groe-
ven hun kanaal naar 't Zui-
den. „Ho", riep onze Jan,
„Je mag niet verder. Jullie
bent op Drentsche grond. Blijf
der met je schop ai". En
onze brave veenarbeiders de-
den, wat gezegd werd.

Nu wisten ze eigenljjk niet
precies, waar de grens was.
In 1615 was ie nauwkeurig
aangegeven door Jan Sems
landmeter. Hij zou loopen
vanaf Wolfsbarge in regel-
rechte lijn dwars over 't veen
tôt aan Ter Haar (bij Terapel).
In théorie heel mooi, maar
in 't veen konden ze die niet
vinden. Wie nou maar den
grootsten mond opzette, kreeg
gelijk. En daarom is 't mij
zoo'n raadsel, dat de lui van
Nije Komnij teruggingen. Want
veenvolk had en heeft een
bek as 'n heegscheere. Enfin,
ze waren al dicht bij de Sems-
linie, wellicht, dat 't geweten
begon te knagen. Een eind
terug groef men een nieuw
kanaal, schuins met een kiel
op 't oue Ylak bij de aardap-
pelmeeliabriekEendraoht. Nou,
daar heb je dan de Kiel.
't Kanaal ging verder en
verder. Tenslotte, toen ze
zagen, dat 't werk opschoot,
konstateerde men met vreug-
de: Wie winn'n weer. En
daar heb je dan Windeweer.
Plak de beide woorden aan
elkaar Kielwindeweer.

De 15 wijken naar't Krops-
wolderveen westwaarts ge
graven uit het Nieuwe Com-
pagniesterdiep, zijn gruwelijk
onregelmatig gegraven, onge-
lijk van afstand, richting,
Kngte. Bochten erin. De
oostelijker liggen net als die
van de Kalkwijk, netjes naast
elkaar.

Om weer terug te gaan
naast het Groote of Sappemeer
lag het Kleine meer. Dat
laatste kwam ook aan de beurt.
Yolgens Blaupot ten Cate be
gon men er mee in 1631.
Maar eerst in 1646 kwam er

het eerste huis te staan. In
dat jaar begon men ook het
Bovendiep te graven. Wat
diip of dat is, weet, ik niet.
Wellicht het hoofkanaal van
Kleinemeer

Blijf t nog over Bôrkmnij en
Tripskmnij. Een welwillende
Bôrkmnijster gaf me inlich-
tiugen omtrent de juiste uit-
spraak. M'n dank daarvoor.

De Borger compagnie werd
ook even voor den vrede van
Munster (1648) aangelegd door
burgers van de stad Groningen,
die ook den naam gaven. Nog
een honderd jaar later was de
turfgraverij in voile glorie,
gezien den grooten veenbrand
van 1751. Een klein beetje
warmte konden de bewoners
ook thans op deze wintersche
dagen wel gebruiken de Oos-
tewinden hebben er vrijen
toegang door het ontbreken
van gebouweu aan de oost-
zijde.

Tripscompagnie heeft z'n
geboorte te danken aan me-
neer Trip uit Groningen, die
in 1648 concessie (verlof) aan-
vroeg om een zij kanaal te
mogen graven vanuit de Bor-
gercompagnie oostwaarts.

Toen onze voorvaderen den
heldenstr(jd tegen de Spaan-
sche overmacht met gelukki-
gen uitslag hadden gestreden,
toen die strijd bekroond werd
door den voordeeligen Mun-
sterschen vrede (1648), toen
waren de hoofdkanalen hier
gegraven en kon het boerwerk
beginnen.

Sappemeer, D. LUTJEBOER.

is onze omzet in

in korten tijdmet
1000 toegenomen? Door
de schitterende kwaliteit en
lagen prijs

20 et. per flssch*

Tel. 143.
J. KRASTER, Stationsstraat.

A(d

Gjj kunt thanj dien aanval
voorkomen door geregelé
iederen daq een scheutje

p.tl.95 d^. Vz fl.60Lcts.
in het drinkwatertedoen

Zoolang de voorraad het toelaat, gaan wij vanaf
heden aile nog voorradige

aanbieden voor spéciale prijzen buitengewoon laag
en toch onder voile garantie en franco aan huis.

In den IJzerhandel van

Tel 103.

verschillende modellen bestaat onze schitterende
collectie

Prachtroemers 15 et., Wijnglazen 20 et, mooieKa-
raiïen per paar f 2.25, Likeurlepels V2 doz 8 cent,
Theelepels i/2 doz. 10 et Morellenlepels 29 etThee-
goed V2 doz 49 et., pracht Koekstelien f 1.65, Kwast-
slangen.

Theeserviezen, Theekannen, Theepotten.
In K&I8T AL voeren we voie modellen.

8OLA alLVRE.

Morellenlepels f 4.50, Theelepels dozijn f 2.90,
Theeschepjes 50 cent, Suikerschepjes 50 cent.

Bezoekt zonder eenige verplichting steeds onze MA-
GAZIJNEN;

In alie afdeelingen rijke eorteeiingen.

Tel. 91 sam wolters Tel. 91

Den 2en Kerstdag is onze zaak tôt 12 uur
's middags geopend.

i--|

n

Ha î»Jls ta haùb :îi g probaeid

zegî msn toùh ttn lests
L. SCHOIRâKER's fîiargarins is toch tiog

batar d a d* b st«

JVERAL VKRKRUGBAAR

Geregeid verkrijgbaar

BONTEHU1S SAPPEMEER

En nu waren zij ingesneewd,
hoog in de bergen, in St. Valen-
tin - auf - der - Heid, maar zij
waren even blij en vroolijk
als daags te voren bij het
zonovergoten landschap. Zij
voelden zich niet ontmoedigd,
door de gedachte, dat spoedig
hesiuurvan scheiden zou slaan;
zij dachten niet aan de onver-
vulbare wensch „dat het altijd
zoo mocht blijven". Zij voel
den zich overgelukkig in het
bewustzijn, dat het heden nog
zoo was, dat zij samen waren,
Des voormiddags hield het
op met sneeuwen; in het mid-
daguur klaarde de lucht wat
op en 's namiddags scheen de
zon weer vroolijk over het
schitterend witte sneeuwland-
schap. Kastelein Gôglbacher
zette een boos gezicht tegen
de zon. Als de gasten wilden,
konden zij nog vandaag op-
breken en tegen den avond in
Spondinig zijn. Maar de gas
ten dachten er niet aan. Zij

zaten vertrouwelijk naast el
kaar in de groote, leelijke
kamer, die hun gemeenschap
pelijk tôt salon diendeen praat-
ten zonder op de verandering
van het weer te letten. Helene
merkte het plotseiing en riep
verrast: „De zon schijnt weer!"

„Waarachtig" zei Reinhard,
eveneens verrast.

Zij traden aan het venster.

Het leek hun een luchtspie-
geling, zoo had zich het too-
neel daarbuiten veranderd.

Het donkere groen der den-
nen onderbroken door de pas
gevallen sneeuw; verder in het
dal lag glanzig de gladde
spiegel van de „Haiderzee"
en dit ailes met den achter-
grond der machtige bergen,
zonovergoten in lachendeklaar-
heid, wedijverde in schoon-
huid met het diepe blaauw
der luchten. Bij het raeer
verhief zich een burcht, een
macbtig bouwwerk uit ver-
vlogen tijden en hoog daar-
boven een ander gebouw, ver-
blinden wit, niet minder aan-
zienlijk, met talrijke vensters
en een klokketoren. In tegen-
stelling met de donkere, drei-
gende muren en toren vaD het
kasteel, maakte dit gebouw
een zeer vreedzame en vrien-

delijke indruk en scheen voor
geestelyke doeleinden bestemd
te zijn. Tegen den drukken
en kleurrjjken achtergrond
van besneeuwde dennen ver
hief het zich zoo rustig en
vertrouwenwekkend, terwijl
de armelijke huisjes, die hier
en daar verstrooid lagen het
effect dezer tegenstelling nog
verhoogden.

„Prachiig!" bracht Helene
na een lang stilzwijgen einde-
lijk uit.

„Schitterend!" zei Reinhard
nauwelijks hoorbaar.

Zij wisselden geruimen tijd
geen woord. Hun blikken
zweefden over het dal, het
water, de bergen en bleven
steeds weer rusten op het
verblindend witte gebouw met
den kleinen klokkentoren.

„Het is zeker een klooster,"
zei Reinhard eindelijk. „Het
is zeer goed te begrijpen, dat
een schipbreukeling op de
levenszee zich in zoo'n haven
poogt te redden om hier aile
geleden pijnen te vergeten."

„Het is niet noodig juist
een schipbreukeling te zijn om
naar de eenzaamheid met zijn
God te verlangen." meende
Helene. „Ik heb in mijn
jeugd altijd van mijn onder-

wijzers gehoord en ik heb
nooit vergeten dat het laf-
heid is, achter de hooge kloos-
termuren te vluchten, om de
wonden te iaten heelen, die
het leven ons heeft geslagen.

Ik geloof wel de offervaar
digheid te bezitten om uit het
voile leven en met een open
blik op de toekomst aan de
kloo3terpoort te durven klop-
pen en geheel afstand te doen
van ailes, wat het levens ons
kan bieden, enkel om mij aan
de mij opgelegde plichten te
wij den, zieken te verplegen,
armen te ondersteunen en
kinderen te onderwijzen je
lacht? Ik geloof, dat ik het
zou kunnen!"

„Ik raad je toch aan, het
niet te doen. Het leven
daarboven mag misschien mooi

zijnhier is mooi, daarvan

hebben wij de zekerheid. Laat
ons dat genoeg zijn."

Hij drukte haar hoofd zacht-
jes tegen zijn wangen en toen
kusten zijn lippen haar voor-
hoofd.

„We moeten toch eens te
weten zien te komen, waar
wy eigenlijk zijn, „fluisterde
hij haar toe. „Hoe zou het
vlek daar aan het meer hee-
ten?.Wat denk je ervan

een wandeling te maken. Of
is het je buiten te vochtig

„Als je even geduld hebt.

In vijf minuten ben ik klaar."

De familie Gôglbacher troon-
de buiten op de stoep en keek
mistroostig naar de heldere
hemel. IJverig voorkomend
gaven zij de gewenschte in-
lichtingen. De rivier, daar
beneden, was de Etsch, die
hier in de buurt ontsprong.

Hij liep door de Mittlersee,
daarna door de Heidersee en
stroomde dan naar Italie.

Daar in het dal lag het slot
Fiirstenberg,dat nu een armen-
en ziekenhuis was. Er was
ook een afdeeling voor krank-
zinnige vrouwen. Het witte
huis, daarboven. was het
klooster Marienhôhe.

„Marienhôhn," herhaalde He
lene.

Daar woonden de grijze
zusters, die de armen en zie
ken verpleegden en in het
land veel goed deden. En
daar links voerde de weg naar
Mais en het Stilfser Juch,
daar voorbij de OrtlerMaar
de weg was nu, wegens de
sneeuw, niet aan te bevelen.

In Spondinig en Trafoi en
verder zou men toch niet kun
nen komen waren de hôtels

alleen des zomers geopend;
daar kon men nu sitcht lo-
geeren; het beste zou zijn hier
maar te blijven."

Maar al hun welsprekend-
heid hielp het eerzame, wel-
doorvoede echtpaar mets. Den
volgenden morgen reed de
wagen naar het StilfserJoch.

Toch bleek het, dat de raad
van den kastelein geen ver-
keerde was geweest. In Spon
dinig was het hôtel eigenlijk
nog gesloten voor het vreem-
delingenverkeer, en Reinhard
had werkelijk moeite om den
kastelein te bewegen een paar
kamers gereed te makeu. En
daar het in de bergen gedu-
rende de laatste nacht weer
aardig gesneeuwd had, ver-
kl.iarde de Koetsier Franz Mal-
zinger, dat hij onmogelijk ver
der kon komen. Tôt Trafoi
zou het misschien wel gaan,
maar er was om dezen tijd van
iiet jaar bijna geen gelegen-
haid om de paarden te stallen
laat staan om menschen onder
dak te brengen.

In het beste humeur schik-
ten de reizigers zich in het
geval. Gedurende de namld-
dagdwaaldenzij door de prach-
tige streek gebruikten het
avondeten samen met de fa

milie en waren zoo overmoe*
dig vroolijk, dat de hôtelier
nu toch nog blij was, dat hij
zooveel moeite gedaan had
voor de vreemde menschen.

Hoofdstuk 12.

De volgenden morgen bra-
ken Reinhard en Helene vroeg
op en lieten de bedienden en
den wagen in Spondinig ach
ter. Het was een heldere en
betrekkelijk warrn voorjaars-
dag. Als geoefende wande-
laars en bergbekhmmers schre-
den zij gemakkelyk bergop
over den kunstweg, die over
Stilfser Joch naar Ferdinanus-
hôhe stijgt en dan naar Bormio
en dan Yeltlin afdaalt. Zij
hadden zich voorgenomen tôt
Ferdnandshôhe te gaan en dan
na een voldoende rust voor
donker te Spondinig terug te
zijn. Daarentegen waren zij
van to voren overeengekomon,
dat het programma in onder-
ling overleg zou kunnen wor
den veranderd

(Wordt vervolgd.)

OOST

TeS, 4138.

s t v x - v >v i - -5

fi

O.Ebbingestrûat 14 Tel 2402 Oronlnf«m

.MUIWUUU

tlELLE'5

KorriE

WINTERKACKELS.

-

Toifstrooisei,