DE TROONREDE
NIEUWS
De Geldzuivering geslaagd
PJaatselijke Berichten
Waarin opgenomen de „SLOCHTER COURANT
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Officiëel Orgaan voor Hoogezand en Sappemeer Drukkerij t. k. kremer ^&i.
Binnenlands Overzicht
Gunstige resultaten beginnen zich
hier en daar af te tekenen.
Ter gelegenheid van de Opening der
Staten Generaal heeft H.M. de Koningin
gisteren de volgende rede uitgesproken.
Uit de Raadszaal.
Binnenland
blokkering safes.
74ste Jaargang
WOENSDAG 21 NOVEMBER 1945
ABONNEMENTSPRIJS
f 1.25 p. kwart., fr. p. post f 1.50
PRIJS DER ADVERTENTIES
12 et. p. mm. Zogen. ,,Kleintjes",
minim. 75 et. (bij vooruitbetaling)
G00R
No. 61
Verschijnt Woensdag en Zaterdag
Uitg. T. K. KREMER, Sappemeer
Noorderstr. 54. Sappemeer, Tel 213
In zijn onlangs
heeft de minister van Financiën, Prof.
Lieftinck verklaard tevreden te zijn
over het verloop der sanering van ons
betaalmiddel, en voegde hieraan toe,
dat het herstel er niet door is ver-
traagd, doch aan kracht heeft gewon-
nen. Wanneer wij om ons heen kijken,
dan bemerken wij, ook hier in deze ge-
meente, dat er in enige dingen een ken
tering is ingetreden. Onder de Duitse
bezetting hadden wij ons aangewend zo
weinig mogelijk te doen. Door de mees-
te Nederlanders werd gelanterfant, ter-
wijl een groot deel van de onderduikers
tôt volkomen werkeloosheid gedoemd
was. Na de bevrijding schreeuwde ons
ernstig geteisterde land om arbeid.Maar
een deel van ons volk had zich zo zeer
aan het niets doen gewend, dat het niet
meer zwoegen kon. Een ander deel, en
dat is veel erger, wilde niet. Het had
de zakken nog vol papiergeld, en vroeg
zich af: waarom moet ik m'n handen
vuil maken, terwijl ik nog genoeg geld
heb om lange tijd te kunnen leven. Het
getuigde niet van waarachtige Vader-
landsliefde, met de handen in de zak
ken langs de straat te slenteren terwijl
slechts één ding ons land uit de chaos
waarin de Duitsers het hadden achter
gelaten kon slepen, en dat was arbeid.
Er is in de bezettingstijd veel geld ver-
diend, en er waren weinig mogelijkhe-
den het uit te geven, bovendien waren
velen welgesteld geworden door de
zwarte handel. De geldzuivering heeft
daarin verandering gebracht. Plotseling
waren wij allen even rijk, of liever ge-
zegd: even arm. Het bij stapeltjes ver-
diende papiergeld was waardeloos ge
worden, en er bleef slechts één middel
om in het levensonderhoud te voorzien,
dat was arbeid. Door de geldsanering
is de arbeidsschuwheid, die de produc-
tie en daarmede de opbouw zo aanmer-
kelijk vertraagde, afgenomen. Het feit,
dat de winkeluitstallingen weer voiler
worden, en niet slechts met ledige ver-
pakking, heeft de ambitie in de arbeid
weer doen toenemen.
Ook in het amusementsleven is een
gevolg van de zuivering waar te nemen.
V66r de maatregelen van Prof. Lief
tinck scheen het alsof iedere vermake-
lijkheid magische kracht had, en het
merkwaardigste was, dat de duurste
plaatsen het eerst bezet waren. Men
smeet met het geld. Dat is voorbij. Men
is weer zuinig geworden, er wordt weer
gespaard om het een of ander te kun
nen kopen. En dat is ook van betekenis
voor het toneel en muziekleven zelf.
De wetenschap, dat slechts het beste
van het beste voile zalen zal kunnen
trekken is een prikkel voor acteurs en
m,usici hun beste krachten te geven, en
alleen dat kan het kunstleven naar een
hoger peil brengen.
Onze deviezenpositie.
De zuivering van ons betaalmiddel
heeft echter niet met zich mede ge
bracht een normaal worden van onze
deviezenpositie; ons bezit aan buiten-
landse valuta blijft gering. En het is
juist buitenlandse valuta, die wij nodig
hebben om datgene wat ons volk nodig
heeft, en dat wij momenteel niet zelf in
voldoende mate kunnen produceren, in
het buitenland te kunnen korien. Het is
daarom verheugend, dat de Nederlandse
fondsen in Amerika, die 1.619.000.000
dollar bedragen, worden ..ontdooit". Van
dit bedrag staat 210.000.000 onmiddel-
lijk te onzer beschikking. Toen de
Duitsers ons land bezetten, besloot
Amerika de Nederlandse fondsen in dat
land te blokkeren, opdat de Duitsers
hiervan niet zouden kunnen profiteren.
Thans plukken wij hiervan de vruchten.
Toch is dit bedrag betrekkelijk klein in
verhouding tôt wat wij nodig hebben.
Er moeten enorme aankopen in het
buitenland gedaan worden, en om die te
kunnen financieren, zouden leningen in
het buitenland kunnen worden gesloten.
Maar laat ons niet vergeten, dat lenin
gen moeten worden terugbetaald, en
dat bovendien rente moet worden vol-
daan. Kan de belastingschroef in ons
land nog zwaarder worden aange-
draait? Het ware wenselijker, dat te-
genover de import een export komt te
staan. Wij moeten momenteel exporte-
ren om tôt een gezonde economische si-
tuatie te komen. Het is daarom van be-
lang, dat met Tsjecho Slovakije een
handelsovereenkomst is gesloten. Ver-
der worden de z.g. „Oslo Staten" tel-
kens weer bij ons handelsverkeer be-
trokken, en daarbij vragen wij niet al
leen maar wij bieden ook wat aan, al is
gehouden radiorede het gebodene minder dan het gevraag-
de en het handelsverkeer nog bilateraal.
Met Noorwegen zijn handelsafspraken
gemaakt, met Zweden zal weldra een
overeenkomst worden, gçsloten. België
zal ons glas en kalk leveren, terwijl wij
cokes naar onze Zuiderburen zullen
zenden.
Import van bouwmaterialen.
Zoals ook uit de overeenkomst met
België blijkt neemt bij de invoer de im
port van bouwmaterialen een voorname
plaats in. In ons land zijn immers nog
velen, die in woningen moeten leven,
die te onvoldoende tegen regen, wind en
koude beschut zijn om de winter te kun
nen ingaan. De bouwmateriaal vervaar-
digende industrie in het Zuiden van ons
land zit met grote moeilijkheden. Vele
van de fabrieken zijn licht of ernstiger
beschadigd en kunnen daarom niet wer-
ken. Er zijn geen bouwmaterialen om
die bouwmaterialen producerende be
drijven snel genoeg'te herstellen. Zo is
een impasse ontstaan, waar men rncei-
lijk uit kan komen. Teneinde tôt een
oplossing te komen is dezer dagen een
ailes overkoepelende organisatie opge-
richt, die hier in gunstige zin regulerend
kan optreden.
ZUIDBROEK. De aangekondigde in-
stallatie van den heer L. Steenhuis als
burgemeester van deze gemeente heeft
Vrijdag j.l. om 14.30 uur plaats gehad
ten gemeentehuize. Aanwezig waren
o.m. de raadsleden, wethoud'ers, burge-
meesters van omliggende gemeenten
o.a. de heer Boer van Sappemeer, de
Gemeente-secretaris Antomues, en een
aantal persoonlijke vrienden van den hr.
Steenhuis. De installatie had plaats
door den oudsten wethouder, den heer
L. Smid. Na hem voerde namens het ge-
meente-personeel de secretaris net
woord. Er werd gewezen op het verschil
tussen deze benoeming en die van den
N.S.B.-burgemeester. Dit is de rechte
man op de rechte plaats, want als inge-
zetene is hij op de hoogte van de plaat-
selijke toestanden.
Vervolgens werd de heer Steenhuis
toegesproken door het hoofd der Chris-
telijke School, alsmede door zijn per
soonlijke vrienden, waaronder zich de
heer Boer, leider der distributiedienst,
bevond.
De nieuwe burgemeester, het woord
nemend, dankte allen, die aan zijn be
noeming hadden medegewerkt, en be-
loofde de gemeentebelangen naar zijn
beste weten te zullen behartigen. Hy
zou een open oor hebben voor ieder, on-
geacht geloof of politieke overtuiging.
SAPPEMEER. Door de politie zijn I
aangehouden en in arrest gesteld de ar-
beiders B. te Hoogezand en H. te Sap
pemeer. Zij worden beschuldigd van in-
braak en diefstal van een partij papier.
De gestolen goederen zijn in beslag ge-
nomen.
Het gebeurde nu eens niet in
Amerika, maar in de Parkstraat te Sap
pemeer. Het was Zaterdagavond, en
Moeder de vrouw was bezig de laatste
voorbereidingen te treffen voor de ko-
mende Zonaag. Een half konijn lag
klaar om over een kwartiertje in de
braadpan te verdwijnen, en de strijk-
bout was aan het warm worden voor
het gereedliggende wasgoed. Enkele mi-
nuten ging de vrouw naar de kamer en
in die tijd gebeurde het, Het halve ko
nijn verdween met het wasgoed. Men
bedacht of het mogelijk was dat het ko
nijn er vandoor gegaan was met mede-
neming van het wasgoed, maar kwam
tôt de conclusie, dat een half konijn,
met slechts twee poten niet meer tôt
diefstal en een poging tôt ontvluchting
in staat was. Wie had het gedaan? De
vrouw beschuldigde haar man van een
misplaatste grap, maar deze zette een
zo onschuldig gezicht, dat men de vals-
heid van die ueschuldiging inzag, en
zich tôt de politie wendde. Deze legde
de hand op een dronkaard, L. B. De
goederen had hij reeds verkocht, maar
deze werden in Noordbroek teruggevon-
den. Om het konijn te braden had de
dief geen tijd gehad, daarom had hij het
rauw geconsumeerd. Een staaltje van
modem kanibalisme!
De WelEerw. Heer Ds. N. B.
Knoppers te Lollum heeft voor het be-
roep van de Gereformeerde Kerk alhier
bedankt.
nieuwe omgeving het hem mogelijk zal
maken zijn talenten nog verder te ont-
plooien.
Zondag a.s. 's namiddigs 4 uur zal
de heer W. Wolters, evangelist der Bap
tiste gemeente na zes jaren van arbeid
afscheid nemen van Foxhol.
Evangelist Veenstra van Heerenveen,
die als opvolger is benoemd, hoopt in
't begin van December zijn intrede te
doen,
KIEL-WINDEWEER. Op 14 dezer
hield de Plattelandsvr. Ver. haar maan-
delijkse vergadering in café Piest. Na
de gewone werkzaamheden werd een
commissie benoemd, die de leden zal
bezoeken voor een inzameling van aller-
lei artikelen ten behoeve van die afde-
lingen, die door de oorlog ailes of veel
hebben verloren. De avond werd gevuld
met voordrachten van de dames Flik
Ruiter en SmitWeites, welke zeer in
de smaak vielen.
NOORDBROEK. In opdracht van aen
heer A. Hartman te Stadskanaal, is door
tussenkomst van makelaar G. Kostwin-
der alhier verkocht aan den heer H.
Wiltjer, landb. Zuidbroek: Een huis met
82 are gr. staande en gel. te Stootshorn.
HOOGEZAND. Bij een motorongeluk
op de Kielsterachterweg is de motorry-
der B. v. d. Dolder, gemeente ambtenàar
te Wildervank, gewond. D. reed een hem
tegenkomende auto tegemoet. Een
scheepsjager, die inzag dat de beide
voertuigen elkaar zouden passeren op
het moment, dat hij daar met zijn
paard was, leidde het trekdier op de
berm. Auto en motor passeerden elkan-
der, maar ongeveer 15 me ter voorbij de
scheepsjager sloeg de motor over de
kop. Daarby liep de heer v. d. Dolder
een hersenschudding op en is naar het
Academisch Ziekenhuis in Groningen
overgebracht.
Door zijn benoeming te Gronin
gen, zal de bekende kunstenaar Nico
Bulder deze gemeente verlaten. Bij zyn
vertrek spreken wy de wens uit, dat de
SPORT.
Voetbal.
NeptuniaHoogezand 41.
De opbrengst van deze vriendschap-
pelyke wedstrijd ad. plm. f 250 werd
voor een liefdadig doel afgestaan.
Hgz. speelde met invaliers voor He-
kert en Koster, en was daardoor ver-
zwakt. Bovendien speelde het zonder
geestdrift. Neptunia daarentegen speel
de met enthousiasme, en won verdiend.
De midvoor van deze ploeg, Rozenberg
(oud-A.D.O.) is een prima speler, en
nam aile 4 doelpunten voor zijn'rekening
Direct na de aftrap viel Hgz. aan,
doch Scholtens miste voor het open
doel. Het spel ging çnige tijd snel heen
en weer. Bij een aanval van Neptunia
bleef de Hgz. verdediging staan voor
buiten spel en Rozenberg had geen
moeite de bal in te sehieien. Uit een
strafschop vergrote deze speler de voor-
sprong tôt 2—0. Daarmede kwam de
rust. Na de rust maakte Scholtens uit
een voorzet van links er 21 van. Nep
tunia speelde echter voor wat zy waard
was en wist door Rozenberg nog twee
keer het net te vinden. Zo kwam het
einde van de wedstrijd met een 4—1
overwinning voor Neptunia.
Verdere uitslagen:
Veendam IHH.S.C. III 44
F. V. V. II—H. S. C. IV 7—0
Westerbr. IOosterparkersIV, 10
min. voor het einde wegens ka-
potte ballen gestaalct bij een
stand van 20
Juniores:
HoogezandH. S. C. 42
H. S. C. II—F. V. V. 1—6
Adspiranten
Westerbr. AWesterbr. B 43
Handbal.
Vlugheid en KrachtW.I.K. I 14—3
Vlugheid en Kracht speelde veel be-
ter dan W.I.K., dat invaliers had, en
wist in deze weinig spannende wedstrijd
voor de rust reeds. 9 maal te doelpunten.
Na de rust kwam W.I.K. er wat beter
in, met resultaat dat zij drie maal het
vijandelyke doel wist te vinden. VI. en
Kr. scoorde nog 5 maal.
W.I.K. IIInstituut Hommes 72
W.I.K.dat met 10 man speelde, wist
desondanks een flinke overwinning te
behalen. Vooral het schieten van Inst.
Hommes liet te wensen over.
Leden der Staten-Generaal
Gevoelens van diepe bewogenheid
mengen zich met die van vreugde en
erkentelijkheid nu Ik na zes jaren van
bittere scheiding weer in uw midden
verschijn.
Leed en ontbering, nederlaag en ont-
reddering, maar ook offervaardigheid en
heldenmoed kenmerkten de donkere ja
ren der Duitse furie. In smart geden-
ken wij de tienduizenden Joodse land-
genoten, die werden gemarteld en ver-
moord, de millioenen Nederlanders en
Indonesiërs, wier veiligheid bedreigd,
wier levenskracht verteerd en wier ze-
delijk oordeel werd aangetast.
Wij gedenken daarnaast het verzet
tegen den vijand, dat sterke krachten
wekte, en dat ons thans onze vrijheid
als een recht doet aanvaarden. Lijden
en strijden werkten ook ten zegen. Wij
werden ontvankelijker voor geestelijke
bezinning, meer bereid tôt offers, die
per bewust van onze saamhorigheid en
vaster besloten onze roeping als natie
te verstaan.
Te midden der verwoesting liggen
hier de krachten voor herstel en ver-
nieuwing en wij gorden ons tezamen
aan om de verworvenheden te bewaren
en de zwakheden te overwinnen.
Te duur hebben wij onze vrijheid ge-
kocht dan dat wij haar nu zouden mis-
bruiken of verspillen.
Daarbij denk ik aan de duizenden die
vielen in de strijd om het Vaderland,
hetzij in onze knigsmacht, op de koop-
vaardij of in het verzet. Moge hun offer
inspirerend werken op hen, die ge
spaard bleven. Met grote voldoening zie
ik de succesvolle krachtsinspanning ge-
richt op de noodvoorziening in de ge
teisterde gebieden en op het herstel van
verkeer en industrie. Wij zijn dankbaar
voor de redding van Walcheren en van
de Wieringermeer, dankbaar ter wille
van deze getroffen landstreken, maar
bovenal omdat zij het symbool zijn van
herwonnen kracht.
In Mijn radiorede van 20 Maart 1941
riep Ik U allen op tôt gezette overwe-
ging van herzieningsplannen op staat-
kundig gebied, waarbij met de veran-
derde omstandigheden en met de opge-
dane ervaringen zou zijn te rekenen.
Met grote vreugde constateer ik, dat
deze oproep grote weerklank heeft ge-
vonden.
EXTRA VLEESRANTSOEN.
In de période van 18 November tôt
1 December wordt een extra vleesrant-
soen verstrekt van 100 gram vlees zon
der been.
Hiervoor zyn de bonnen 165 en 259
van de bonkaart 512 aangewezen.
HOOGEZAND. Vrijdagavond was de
noodgemeenteraad voor de eerste maal
bijeen. De burgemeester wees erop, dat
de raadzaal thans gevuld is met de 15
leden die erin behoren, en dat deze le
den door het kiescollege waren be
noemd, zodat verkiezingen overbodig
waren. De geloofsbrieven waren onder-
zocht en goedgekeurd. De wet eist van
de raadsleden, dat zij bij de aanvaar-
ding van hun functie de gebruikelijke
eed afleggen of belofte doen. Acht leden
legden de eed af; 7 deden de belofte.
,,De Raad van voor de oorlog is niet
onveranderd in de tijdelijke Gemeente-
raad teruggekeerd", aldus burgemees
ter Tuin. Enige leden zijn verdwenen,
en aan hun niet terugkeren ga ik stil-
zwijgend voorbij. Eén uitzondering wil
ik echter maken, dat is de heer Kolthof,
die ons door de dood is ontvallen."
Spreker herdacht den overledene met
enige sympathieke woorden.
Vervolgens constateerde de burge
meester, dat deze gemeenteraad niet is
wat men wenst, met het vertrouwens-
college van de Hoogezandster burgerij.
Hij sprak daarom de wens uit, dat deze
raad slechts een kort bestaan zal heb
ben, en er spoedig een raad gevormd zal
worden, die is samengesteld volgens in
de grondwet aangegeven richtlijnen.
Hy verklaarde de leden geïnstalleerd.
Daarna volgde de benoeming van
Wetliouders. In de eerste vacature van
den heer A. Klok, werd de heer Klok
herkozen, met 14 van de 15 uitgebrachte
stemmen. Een lid had blanco gestemd.
Met hetzelfde stemmingsresultaat volg
de de verkiezing van den heer H. W.
Plinslnga tôt tweede wethouder.
De Burgemeester feliciteerde de ge-
kozenen, en zei, dat de eenstemmigheid
voor hem een grote voldoening was,
omdat eruit blijkt, dat in ons volk een
geest van samenwerking aanwezig is,
samenwerking met het behoud der prin-
cipiële verschillen. En dat is van be-
lang zowel voor onze gemeente als voor
ons Vaderland.
Het oudste raadslid, de heer Eenjes,
sprak de burgemeester toe. Hij schil-
derde de bezorgdheid van de bevolking
voor het lot van den burgemeester, toen
deze in gevangenschap was, schetste
zijn grote verdiensten m de période van-
af de bevrijding tôt heden, en bood hem
namens de Raad een ets van Nico Bul
der aan, welke een symbolische voor-
stelling gaf van het concentratiekamp-
leven. Daar de ets evenwel nog niet ge-
reed was werd den heer Tuin een schets
ervan overhandigd. Aan Mevrouw Tuin
bood de Raad bloemen aan.
In zijn dankwoord zei de burgemees
ter, dat het selle herstel van Hooge
zand niet aan hem moet worden toege-
schreven, maar aan de goede Vader-
landse geest, die onder de bevolking
leeft. Hij betreurde het, dat zijn vrouw
wegens ongesteldheid niet aanwezig kon
zyn, omdat, zo er woorden van waarde-
ring gesproken moesten worden, het
grootste deel daarvan aan haar toe-
kwam. De ets zou hij beschouwen als
een band, tussen de Hoogezandster be
volking en zich.
De officiële raadsvergadering was
hiermede geëindigd. In de zaal werd
ruimte gemaakt, en zij, die tôt nu toe
op de publike tribune hadden gezeten,
namen in de zaal plaats.
De heer Boit nam, als vertegenwoor-
diger der feesteommissie voor het vie-
ren van nationale feestdagen, en daar
mede als vertegenwoordiger van de ge-
hele bevolking, het woord. Hij tekende
de blijdschap van de bevolking toen de
heer Tuin terugkeerde, blijdschap om de
burgemeester zelf, om zijn gezin, en ook
om de bevolking. Spr. was blij toen hij,
zoals men dat zegt, burgemeester Tuin
weer aan de ketting zag iiggen. Namens
de mwoners van Hoogezand bood hij
den burgemeester een schilderstuk van
Nico Bulder aan. Aan den heer Zwiers,
den oud-gemeentesecretaris, die na 40
dienstjaren, tegen de zin van de bevol-
kmg door de Duitsers was weggejaagd,
bood hij een, eveneens door Nico Bulder
vervaardigde, ets aan.
Na in zijn dankwoord hulde aan H.M.
de Koningin te hebben gebracht, sprak
Burgemeester Tuin de heer en mevrouw
Zwiers toe. Hij vertelde dat het steeds
de bedoçling van het na-oorlogse gem.-
bestuur was geweest den heer Zwiers te
huldigen, en dat deze eerste gemeente-
raadsvergadering daartoe een gunstige
gelegenheid was. Na zyn moeilijkheden
onder het N.S.B.-bestuur geschilderd te
hebben, zyn ontslag op 1 Oct. 1942 te
hebben gereleveerd, bood hij hem als
blijk van waardering en sympathie van
de bevolking een ets aan, welke als ge-
geschehk van de raad en het ambtena-
rencorps is te beschouwen. Als bewijs
van zijn persoonlijke vriendschap over-
handigde hij den heer Zwiers het boek-
werk „Gijzelaar in Gestel". Mevr.
Zwiers kreeg bloemen.
Wethouder Klok sprak een persoonlijk
woord tôt den heer Zwiers en de heer
Hellinga (wnd. gem. secr.) bood hem
namens de ambtenaren van de secreta-
rie een boek aan.
De heer Zwiers, daarna het woord ne
mend, wierp een blik op de achter hem
liggende jaren. Hij is 49 jaar op de ge-
meente-secretarie werkzaam geweest,
en heeft in die tijd de Hoogezandster
bevolking zien groeien van 8500 tôt
13.000, hij heeft het uiterlijk van de ge
meente zien veranderen, hij heeft parken
zien aanleggen, wegen verbeteren enz.
Vervolgens beschreef hij de tijd, die hij
moest doormaken, onder een burgemees
ter in S.S.-uniform. Hij heeft, afgezien,
van den heer Brouwer, onder drie bur-
gemeesters gewerkt, n.l. de h.h. v. Roy-
en, Bartels en Tuin. Hij dankte burge
meester, wethouder Klok, raadsleden en
het politiecorps voor het in hem ge-
stelde vertrouwen, en betuigde zijn er
kentelijkheid voor de ontvangen ge-
schenken.
De burgemeester besloot de vergade
ring. Hij hoopte, dat wij de plechtighe-
den nu te boven zijn, aangezien er nog
veel werk te verzetten is, zowel in de
gemeenteraad, als elders.
De plannen van velen, gesmeed in de
bezettingstijd, breken zich thans een
weg naar hun verwezenlijking. Zij om-
vatten niet alleen hervormingen van
het staatkundig bestel, maar zijn ook
gericht op een pieuwe vormgeving van
het maatschappelijke en culturele leven.
In deze worsteling worden de krach
ten gesterkt en gebundeld, welke thans
de aanval hebben ingezet tegen nom-,
loosheid en ontwrichting.
De overheid heeft bij dit ailes slechts
een beperkte taak en haar arbeid is al
leen dan vruchtbaar, wanneer zij de ac-
tiviteit der burgers in kerk en gezin,
zowel als in andere levensverbanden
pesitief waardeert.
Met grote zorg vervult Mij de ont-
wikkeling der gebeurtenissen op Java.
In gespannen medeleven volg Ik het lot
der tailoze kinderen, vrouwen en man-
nen, beroofd, in lijfsgevaar of nog on-
verlost. in de dreiging van een ver-
dwaasde massa. Ik versta de gevoelens
van bitterheid in de harten van hen,
wien al dit onheil in onrecht is aange-
daan. Ik betreur diep het leed dat tôt
aan het herstel der orde over Java's be
volking onvermijdelijk zal komen.
En toch blijven wij pogen voor Neder
landers en Indonesiërs in dit thans ge
teisterde land de toekomst te redden,
de toekomst van een gemenebest, ge-
bouwd op een vrijwillig aanvaarde
saamhorigheid der Rijksdelen. Geen
wraakoefening staat ons voor ogen,
noch de vestiging ener koloniale over-
KUNST.
„De Gronneger Sroak" met
„De Laidjeszanger vindt zien geluk"
bjj Faber.
Wanneer wij bij het neerschrijven van
onze critiek voor ogen houden de uit-
stekende reputatie, die de Gronneger
Sproak" heeft, dan kunnen wij niet ont-
kennen, dat deze opvoering een teleur-
stelling was, al dient er onmiddellijk
aan toegevoegd te worden, dat er nog
wel te loven viel. Wanneer wij even
buiten beschouwing laten het stuk zel-
ve, dat op niet bijster originele wijze
een al even weinig origineel thema be-
handelt zonder daarbij ook nog sterke
karakterleer te geven of het dramati-
sche confict in aile opzichten uit te
buiten; wanneer wij de regie, die nu
juist niet van de sterkste was en hier
en daar bedenkelijke onachtzaamheden
vertoonde, niet verder noemen voor
het eerste gebrek kan de „Gronneger
Sproak" niet aansprakelijk gesteld wor
den, voor het tweede in meerdere of
mindere mate wel dan komen wij
onmiddellijk aan het spel van de leden
van dit ensemble. En hier dient erkend
te worden, dat wat hier geboden werd
over het algemeen genomen van zeer
goed gehalte was.
De vrouwelijke hoofdrol, gespeeld
door Rie Schipper, slaagde er in of-
schoon niet altijd de gemoedstoestand
van die vrouw met een liefde, die zij
verborgen wil houden, weer te geven.
Hoewel aan 't begin ietwat stroef,
werkte zij zich geleidelyk aan meer in
haar roi in, ofschoon en dit betreft
weer de regie een meer strakke hand
meer uit deze roi had kunnen halen;
dat Rie Schipper er toch ondanks dat
nog momenten van ontroering wist uit
te halen, pleit voor haar kunnen. De
roi van Gré van der Kolk werd op uit-
stekende wyze weergegeven door Anny
Woortmeijer: zeer wel slaagde zij erin
de beroerselen van haar gemoed op bij-
wijlen dramatische wyze weer te geven,
al hoede deze speelster zich voor een
zekere monotonie in geste en houding.
Tini Mos gaf een pittige Sientje Mulder
te zien: een zeer goed weergegeven ka-
rakter. H. Wieringa en Annie Nieborg
completeerden het geheel als aanneme-
lijke vertolkers van hun rollen.
Rest nog de roi van den ouden school-
meester en die van den Laidjeszanger.
De eerste gespeeld door R. Rozeboom
was een knap stukje werk van spel,
houding, dictee en gebaar: tôt het laat
ste toe uitstekend vol gehouden, een
frappant bewijs hoe er van een kleine
roi toch nog iets zeer, zeer goeds te
maken is. Barth de Ridder speelde de
roi van den Laidjeszanger o-" de hem
eigen vlotte, zeer aannemelijke wijze.
L.
heersing, doch wij houden ons er van
overtuigd, dat slechts de gemeenschap
onzer volkeren, hiar en overzee, een
waarborg biedt voor aller harmonische
ontwikkeling, veiligheid en blijvende
welvaart. Daartoe de mogelijkheid te
scheppen is de grote krachtsinspanning
waard, die te dien einde van ons volk
zal worden gevergd. Moge het ons
spoedig gegeven zijn de grondgedachte,
die Ik reeds schetsmatig ontwikkelde in
Mijn radiorede van 7 December 1942,
Iîtngs constitutionele weg tôt voile wer-
kelijkheid te zien worden. Ik weet, dat
Nederland bereid is, onbaatzuchtig me
de te werken aan de totstandkoming
van een nieuwe status van ons Konink-
rijk. Het spoedig bijeenkomen van de
Rijksconferentie blijf ik daarom bevor-
deren.
Vol bewondering ben Ik voor het
grote aandeel van Suriname en Curaçao
zowel in de oorlogvoering van het Ko-
ninkrijk, als in de hulpverlening aan Ne
derland. De nationale gevoelens van de
bevolking van deze gebiedsdelen zijn in
de afgelopen jaren op ondubbelzinnige
wijze tôt uitdrukking gekomen en zul
len zonder twijfel op de aanstaande
Rijksconferentie als een kracht ten
goede medewerken.
Ten aanzien van onze betrekkingen
met het buitenland valt in de eerste
plaats met grote waardering te gewa-
gen van de steun, die wij na de bevrij
ding uit verschillende landen in onze
tijdelijke nood ondervonden. De roof,
gedurende de bezetting op ons volk ge-
pleegd, heeft een afhankelijkheid op
velerlei gebied ten gevolge gehad, die
voorlopig onze internationale handels-
betrekkingen sterk beïnvloedt. Moge de
eendrachtige vredesinspanning van ons
volk dit tij weldra doen keren. Met de
verbonden landen zijn de betrekkingen
hartelijk, in weerwil van de moeilijke
problemen, die gezamenlijk moeten
worden opgelost en waaromtrent, naast
veel overeenstemmend inzicht, ook ver
schil van mening mogelijk is.
De totstandkoming van de Verenigde
Naties wettigt de verwachting, dat de
ze nieuwe poging tôt vrede door orga
nisatie en overleg ook in de moeilijke
omstandigheden met kracht zal worden
volgehouden. Ook al zijn niet al onze
wensen ten aanzien van deze organi
satie bevredigd, toch zal Mijn regering
met kracht haar medewerking verle-
nen aan de voorbereiding en werking
van aile organen der Verenigde Naties.
Met betrekking tôt den geslagen vij
and spant de regering zich in, onze be-
langen overal, waar zulks mogelijk is,
met de meeste kracht te bepleiten In
Dmtsland ving de Nederlandse militaire
missie haar arbeid aan, terwijl het even
eens tôt tevredauheid stemt, dat Neder
land is vertegenwoordigd in het advi-
serend comité voor het Verre Oosten
dat te Washington zetelt.
Nederland dient in staat te zijn, in
mternationaal verband naar vermogen
bij te dragen tôt de handhaving van de
rechtsorde. Daartoe zal met kracht
worden gewerkt aan de wederopbouw
van de Koninkliike Marine, welke in de
oorlog zulke zware offers bracht, ter-
wyl de Koninklijke Landmacht op doel-
treffende wijze wordt georganiseerd.
Maatregelen zijn in voorbereiding ten
einde m het voorjaar van 1946 een jaar-
klasse dienstplichtigen in werkelijke
dienst op te roepen.
Ten behoeve van de ontwikkeling van
de militaire- en van de burger lucht-
vaart wordt een centrale dienst inge-
steld, die aile gemeenschappelijke be-
langen zal behartigen.
Het is Mij een behoefte uiting te ge
ven aan het ernstig streven Mijner rege
ring, om, Nederland te doen herleven als
een rechtsstaat, waarin rechtszekerheid
en vertrouwen in de rechterlijke orga
nen volledig zullen zijn hersteld
Een snelle en rechtvaardige bereeh-
ting van de politieke deliquenten be-
schouwt de regering als een dringende
zorg. Het ligt in het voornemen om de
bevoegdheden tôt opsporing en aanhou-
ding op dit gebied weldra toe te ver-
trouwen aan de normale politieorganen.
By het ongedaan maken van onrecht,
tydens de bezetting gepleegd, is voor
de raad voor het rechtsherstel een be-
langryke functie weggelegd. De rege
ring heeft zich tôt een taak gesteld, om
hetgeen in strijd met onze rechtsopvat-
tingen aan den bezetter herinnert, uit
onze wetgeving te verwijderen en door
nationale voorschriften te vervangen
Gestreefd wordt naar een snelle vol-
toonng van de noodzakelijke zuivering
van de overheidsorganen.
reë'®ring zal een staatscommissie
mstelien tôt voorbereiding van een wii-
van grondwet, welke zonder
twyfel van de eerder genoemde voorbe-
reidende studies, waartoe de bezettings-
tyd velen opwekte, zal profiteren. De
arbeid dezer commissie zal voor de on-
derwerpen, welke de verhouding tôt de
overzeese gebiedsdelen raken, verband
moeten houden met die der reeds ge
noemde Rijksconferentie.
De herziening van de financiële ver-
houding tussen Rijk en Gemeenten heeft
ae bijzondere aandacht der ree^ering".
Herstel van de financiële zelfstandiheid
der gemfeenten als einddoel staat hierbii
voor ogen Het vraagstuk der gemeen-
telijke mdeling heeft meer haar aan
dacht.
De financiële toestand kenmerkt zich
door de noodzaak van zeer grote uit-
gaven. Voor Mijn verarmde land, dat
reeds onder een zeer zware staatsschuld
gebukt gaat, betekent dit ailes een
centenaarslast. Het streven zal er bii
voortduring op zijn gericht een doel-
matige besteding der gelden te verze-
ker®a en de onvermijdelijke heffingen
zo billyk mogelijk te verdelen.
De zuivering van het geldwezen zal
ten spoedigste door een gezondmaking
van de begroting worden gevolgd. Door
het opnemen van buitenlandse lenin
gen zal het tekort op de belastingbalans
worden aangevuld, tôt deze door een
hervatting vçin de uitvoer en van het in-
ternationaal dienstbetoon weer in even-
wicht zal komen.
Een overzicht van 's lands financiën
en mgrypende belastingplannen, die er
mede op gericht zullen zijn om de lo-
pende lasten op het bedrijfsleven te ver-
hchten, zullen binnenkort aan de volks-
vertegenwoordiging worden aangeboden
De regering is voornemens het geluk-
kig reeds ingetreden herstel van indu-
stne handel en scheepvaart met kracht
te blyven bevorderen, zowel ten aan
zien van de binnenlandse productie als
van de export. Reeds werden handels-
verdragen afgesloten met enige staten,
terwyl verdere onderhandelingen gaan-
de zijn. De industriële ontwikkeling van
het land waarbij grote aandacht zal
worden geschonken aan het weten-
schappelijk onderzoek zal verder
worden geleid, uitgaande van een alge
meen nationaal welvaartsplan, waar-
voor de grondslagen thans worden ge-
legd.
Land- en tuinbouw nemen in dit plan
een belangrijke plaats in. Met grote
kracht wordt gewerkt aan het herstel
van deze primaire bestaansbronnen van
ons volk, zowel ten behoeve van de ver-
zekering onzer voedselvoorziening als
van een voor de volkshuishouding on-
misbare export. De regering streeft er
naar, de organisatie van de boeren een
belangrijke taak te doen vervullen in
de regeling yan productie en afzet en
tegelykertijd een grotere mate van vrij
heid in eigen bedrijfsvoering mogeliik
te maken. J
In voorbereiding zijn wetsontwerpen
tôt regeling der bedryfsorganisatie,
waaraan zowel 'een economische aïs
een sociale taak zal worden toever-
trouwd.
Beheersing en ontwikkeling van prii-
zen en lonen en het scheppen van ver-
houdmgen, waarbij het levensonderhoud
voor allen gewaarborgd is, is een van
de doeleinden, waarop de economische
en sociale politiek wordt gericht. Voor-
waarde voor een verruiming van het
levenspeil is daarbij opvoering der pro-
ductie, zowel door voiler bezetting: der
bedryven als door verhoging der ar-
beidsproductiviteit.
Op de grondslag van een reeds in
Londen tôt stand gekomen rapport
wordt een herziening der sociale ver-
zekenng uitgewerkt, die deze arbeiders-
verzeltermg zal doen uitgroeien tôt een
mlfïï6?6 volks,verzekering, in de eerste
plaats ten einde te komen tôt een be-
tere verzorging voor de oude dag
De gezondsheidstoestand van ons
volk, die ernstig heeft geleden onder
de gevolgen van de bezetting, zal
grote waakzaamheid en krachtigre maat
regelen eisen. 6
Ten einde het de bevolking mogeliik
te maken het grote tekort aan dekking
kleding en schoeisel aan te vullen
wordt overwogen om, waar nodig, con-
sumptiecredieten te verstrekken in de
mate, waarin deze goederen beschik-
baar komen.
r S ^et iaar 1946 zullen de 300.000
hcht beschadigde en de 40.000 zwaar
beschaxhgde woningen definitief worden
hersteld. Daarnaast zullen 10.000 nieu
we woningen worden gebouwd, terwhl
j- rïnevoudige van het hiervoor be-
nodigde materiaal voor de wederopbouw
van de industrie en het herstel van het
verkeerswezen zal worden gebruikt. De
plannen voor volledige bevrediging van
de behoeften van volkshuisvesting en
industrie worden krachtig ter hand ee-
nomen. 3
Wettelyke maatregelen zijn in voor-
t0î verzekering van de doel-
treffende uitvoering van dit bouwpro-
gramma. r
Ook de wederopbouw van het cul
turele leven heeft de voile aandacht der
regering.
'^organisatie van het onderwiis
înbegrepen het hogeronderwijs, is in
voorbereiding. Op de terreinen der kunst
en der vrye jeugdvorming zal gestreefd
worden naar coordinatie van hetgeen
uit de samenleving opkomt.
Met grote aandacht volg Ik de we
deropbouw van de overheidsorganen,
zowel burgelyk als militair. De herzie
ning van de machtspositie en de bezol-
'tvt ng uV±n de ambtenaren is in studie.
Moge het resultaat mede tôt verbete-
ring van de waardering van den amb-
tenaar leiden, zowel in eigen oog als
bij het volk. Meer dan welke overheids-
maatregel ook kan echter hiertoe bii-
dragen de versterking van het bewust-
zyn van den ambtenaar, dat de diepste
bevrediging in het arbeidsleven voor
meenschap0 di8nSt &an de Volksge'
Voor het overige wil Ik niet pogen
een overzicht te geven van aile proble-
JSs Vn de komende tijd uw aan
dacht zullen vragen. Zeer veel is in het
leven van ons volk nog in beweging, on
danks vermoeidheid en teleurstelling
hier en daar. Het vergt beleid van hool
gehalte om enerzijds de waarde van
oude zekerheden en tradities in voile
kracht te bewaren en anderzijds ruimte
te laten voor een vernieuwing, die niet
slechts historisch noodzakelijk is, doch
ook de vrueht is van morele bezinning
m de jaren der verdrukking. De weg-
neming van de bezettingsdruk moge
eenheid, die ons deel werd in het
de
verzet, maken tôt eepdracht in rijker
schakenng. De nieuwe kachten, die' ge-
wekt zijn, zullen zich blijven opdringen
P.1}.^nnen aan bewustheid en energie.
Wij hebben deze meer dan ooit van no-
e, nu wij gewikkeld zijn in een strijd
van even grote hevigheid en betekenis
als die van de oorlogsjaren de strijd
om de vrede, om de ware vrijheid en om
hemieuwde voorspoed.
Met de bede, dat God Mijn volk moge
zegenen in die strijd, dat Hij het in een-
dracht de weg der overwinning zal doen
beti eden en Uwe arbeid moge doen
strekken tôt heil des lands, verklaar Ik
de gewone zitting der Staten-Generaal
voor geopend.
Doordat wy de Troonrede op het
laatste moment moesten
veel copie bljjven liggen.
opnemen is
Volgens een Zaterdag j.l. afgekomen
K. B. is het verboden safes te openen
of daaraan medewerking" te verlenen
buiten goedkeuring van den Inspecteur
der belastingen. Hetzelfde geldt voor
trommels, koffers enz. welke in verze-
kerde bewaring zijn gegeven. Deze kun
nen evenals de safes worden verzegeld
en onder bewaking gesteld. Verhuur-
ders van safes moeten uiterlijk morgen
een schriftelijke opgave aan den Inspec
teur doen toekomen waarop vermeld
zyn de nummers, en de namen en be-
roepen der eigenaars. De huurders moe
ten uiterlijk Zaterdag aan den verhuur-
der een inhoudsopgave zenden. Kost-
baarheden e.d. mogen te goeder trouw
in waarde worden geschat. Na onder
zoek worden de safes zo spoedig mo-
gelijkweer vrij gegeven. T.z.t. ontvangt
de huurder een oproeping om de safe
voor den Inspecteur te openen. Alleen
in dnngende gevallen kan de Inspecteur
