Pinksteren het feest van de vreugde
HET PAROOL
PINKSTEREN
GEBOREN WORDT, IS EEN GELUKSKIND
WIE OP
3 P
Tretit naar buitenontdekt opnieuw
de schoonheden van de natuur
DERDE BLAD behoorende bij het NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD Uitgave* Fa. J. G. DIJKHUIS Sappemeer^ WOENSDAG ^JVlei 1940
3
-Y:' 'YYYï YiY-fYiY ;:j.
bruist
steren
behoud-aff
v A Y*.
Geen Pinkster
feest zonder een
vroolijk ronde
dansje in de
open lucht.
Zeer dikwijls komt het voor dat allerlei
voorjaarsgebruiken uit een bepaalde streek
zich juist geconcentreerd hebben rond het
Pinksterfeest, omdat het eigenlijk het
eerste feest is, waarop men het volledig
ontwaken van de natuur kan vieren. Daar
toe behooren dan de vele bekende Meige-
bruiken, als het versieren van de huizen
met bloeiende Meitakken, het opstellen
van een Meiboom, terwijl vele optochten
worden gehouden, nadat eerst een Mei
koning en Meikoningin zijn gekozen. In
vele streken trekt jong en oud met Pink
steren het bosch in, men gaat naar bij
zondere bronnen, om daar de Lente in de
gestalte van een bekoorlijke Meibruid in
te halen. Ook het zoogenaamde Uitdragen
van den Dood, dat veelal gebeurt bij het
ingaan van het voorjaar, wordt dikwijls
opgeschoven naar Pinksteren, bij welke ge
legenheid de winter, symbolisch voorge
steld door een stroopop, wordt verbrand
of in de rivier geworpen. Ook de kamp
spelen tusschen winter en zomer behooren
hiertoe.
I-Pinksteren met dit feest wordt in de
Christelijke kerk het tijdvak besloten,
dat ingezet is met Paschen en in totaal
vijftig dagen omvat. Op dien dag viert de
kerk de herinnering aan de Uitstorting van
den Heiligen Geest en tevens de vestiging
van de eerste Christelijke gemeente. Om
de Uitstorting van den Heiligen Geest sym
bolisch voor te stellen, kende men in vroe
ger dagen het veel verbreide gebruik, dat
men op eersten Pinksterdag, tijdens den
wijdingsdienst den Heiligen Geest in de
gestalte van een levende ofwel van een
houten duif boven uit den kerkkoepel om
laag liet zweven. Aan dat gebruik, dat
thans naar wij meenen nergens meer in
zwang is, hebben zich heel wat opvattin
gen. die bij het volk sterk ingang vonden,
verbonden. Zoo beweerde men bijvoorbeeld
dat de richting waarin de houten vogel,
wanneer hij niet meer bewoog, keek, die
was, waar men binnenkort de eerste doo-
den zou uitdragen. In Augsburg kwam
vroeger tegelijk met de duif allerlei suiker
en bakwerk uit de hoogte van de kerk
omlaag.
Ook afgezien van de vele kerkelijke
zeden, zijn er een menigte gebruiken in
de steden en in het bijzonder op het platte
land, welke voor een groot deel
gebleven zijn. In Oldenburg pleegt men de
huisdeur tijdens de Pinksterdagen wijd
open te la*en staan, opdat de Heilige Geest
ongestoord kan binnengaan. De boeren van
den Isonzo beweren, dat men in den mid
dag van Zaterdag voor Pinksteren niet op
het land moet gaan werken, want anders
maakt men den Heiligen Geest schuw, wan
neer deze zich wil uitstorten over het
akkerland. Alle grove werkzaamheden
waren vroeger in de Pinksterweek ver
boden. Nog zijn er streken waar men het
niet zal wagen om voor Woensdag na Pink
steren een hand aan^den ploeg te slaan.
De boer, die toch zöü ploegen, of ander
werk op het land verricht, ontvangt, naar
het oude volksgeloof wil, zijn straf in dezen
voctn, dat zijn grond dat jaar zal krioelen
van de maden. In het Ertsgebergte gaat
nog tor op aen nuiaigen aag de waar
schuwing over van vader op zoon, toch
vooral niet te maaien op den eersten Pink
sterdag. Doet men het evenwel toch, dan
zffn zelfs alle middelen, die men pleegt aan
te wenden om de gevaren van een storm
te bezweren, ontoereikend. Een oud bijge
loof, dat men nog in vele sagen en legenden
terugvindt, is dat een ieder, die het feest
van Pinksteren ontheiligt door een slechte
daad, in steen zal veranderen.
De vijftig dagen van Paschen tot Pink
steren golden van oudsher, als een tijd,
waarin de menschheid feest vierde. Een
bijzondere geluksdag is de eerste Pinkster
dag. Wie hierop geboren wordt, is een ge
lukskind. In dien tijd namelijk beweert
bat volk staan de poorten van den hemel
In vele streken heerscht 't curieuze gebruik, dat in vermomming de zoogenaamde
<se, meiersdoor de stad rondgaan om hun gaven in te zamelen.
te luisteren legt en vooral wanneer des
avonds aan de tafel bij schemerachtig licht
na gedanen arbeid, de oude verhalen verteld
worden, zal men al spoedig ontdekken, dat
de dagen om Pinksteren ook voor geest- en
spookverschijningen zeer gunstig zijn. Den
eersten Pinksterdag houden zij een wilde
jacht. Op de oude vesting Koburg ver
schijnt telkenjare zeer vroeg op den eersten
Pinksterdag, in het oudste deel van het
heele maand lang na Pinksteren een vrou
welijke spookverschijning. Dat men boven
dien in den Pinkstertijd beter dan wanneer
ook verborgen schatten kan opdelven, ver
zonken klokken kan hooren luiden en dat
helderzienden verdronken land weer uit
het water zien oprijzen, is overbekend.
Pinksteren is een in vele opzichten ge
heimzinnige en soms gevaarlijke tijd. Aan
de kruiswegen zitten de heksen en brou
wen haar dranken. Volgens een oud Zigeu-
nergeloof vieren zij hun verjaardag met
Pinksteren. Den avond voor Pinksteren
moet men dan ook zijn drempel goed be
strooien met zout en daarna inwrijven met
knoflook, opdat de „boozen" in den komen
den nacht den „Zegen van God", welke van
den hemel neerdaalt, niet zullen tegenhou
den. Wanneer men op den Pinkstermorgen
een handvol boonen over het dak werpt,
of den schedel van paarden of runderen aan
het tuinhek bindt, kunnen geen heksen of
duivels met mogelijkheid binnendringen. In
Oostenrijk spreekt men in dit verband van
den „Onrustnacht", in de streken van de
Inn heet het de „Boosheidsnacht" Onge
twijfeld moet men deze benamingen toe
schrijven aan de schelmenstreken, die in
vroeger jaren hier rijkelijk uitgehaald zijn.
In deze dichterlijke omgeving, aan het kleine, door bergen en bosschen omsl oten
meer, waar de natuur zich in haar volle schoonheid ontplooit, komt in stille
beschouwing de Pinkstergedachte tot haar recht.
Lang voor het Christendom de Ger-
maansche wereld veroverde, werd in deze
landen een Pinksterfeest gevierd, waarbij
zekere heilige dieren niet gemist konden
Een merkwaardig gebruik in Beieren
De „boeman", een jongen die zich
geheel in stroo heeft gehuld, wordt
op Pinksterzondag door de meisjes
van het dorp naar hartelust met
ivater overgoten.
worden. Een van deze dieren was de wolf.
In sommige streken is tot op den huidigen
dag het gebruik bewaard gebleven, dat de
„Pinksterknechts" met de beeltenis van een
wolf rondgaan en „wolfsgeld" verlangen.
Zij stellen herders voor, die den boozen
wolf-hebben veerslagen, opdat de kudden
veilig kunnen weiden.
Ook de vos, wiens roode pels aan den
god Donar was gewijd, behoort tot de
Pinksterdieren. In oude Pinksterspelen
werd daarom ook de vos in den Pinkster-
stoet meegedragen. Een Fransch Pinkster-
gebruik is het, een vos in een kooi aan
den Meiboom op te hangen. Nog een ander
bewijs, dat de vos van oudsher bij de Pink
sterviering was betrokken, is, dat in vele
streken de herder, die het laatst op de
weide aankwam, den naam van „Pinkster
vos" kreeg. En als „Dritte im Bunde" van
de met Pinksteren voor het voetlicht tre
dende pelsdieren moet dan nog het eek -
hoortje genoemd worden, dat met zijn sier
lijken vorm en zijn mooie, roode pels zeker
niet de minste is van de levende heiden-
sche Pinkstersymbolen. De rol, die dit de
coratieve diertje bij de heidensche Pink
sterviering kreeg te spelen, is echter weinig
benijdenswaardhet behoorde in vele ge
vallen tot de plechtigheid, dat zoo'n dartele
springer in het Pinkstervuur werd gewor
pen Al deze oude Pinkstergebruiken,
waarbij wolf, vos en eekhoorn in het spel
zijn, leven overigens nog voort in tal van
Pinksterliederen, die ondanks hun heiden-
schen oorsprong ook bij de Pinksterviering
van onze Christelijke wereld nog niet in
onbruik zijn geraakt.
Pinksteren is, behalve de plechtigheid in godsdienstigen zin, het jt
feest van het intense natuurbeleven. Het is de tijd, dat een vroolijk
lied weerklinkt uit duizenden vogelkelen, de tijd dat bloemen volop
+i in de natuur ontluiken. Pinksteren, dat beteekent een voorbode van j*
♦j de warmte, die in aantocht is. Pinksteren, dat wil zeggeneen tijd, V
3 waarin men plannen maakt, hetzij te voet, per fiets, per auto of k
met den trein, want wie dit alles van nabij wil beleven, moet er ;'I
op uit trekken. Hoe of waar, dat doet er niet toe. Naar buiten in
den tijd, dat het jaar zijn schoonste beloften vervult, dat is het i?
Pinksterparool. Overal weerklinkt de vreugde, die opspringt in
ieders hart. Op het water ziet men de eerste blanke zeilen, in de k
boschachtige streken weerklinkt de doffe dreun van troepjes wandel- k
lustigen, die in marschtempo de vrije natuur veroveren. Dat is jt
j Pinksteren, de tijd, waarin steeds dezelfde ontdekkingen gedaan
j worden, ontdekkingen evenwel, die steeds weer nieuw zijn. Met
♦i Pinksteren bruist het jonge leven onweerstaanbaar op; met Pink-
j steren voelen zelfs ouderen zich .weer - jong.
V. i*
.5vvvvïVVïïvv>TmT.TïïrvïïïïTVïTTTTïvrmTf"mTf-f'rr»T5'
De geheele natuur is met het Pinkster
feest verweven; geen wonder dus, dat ook
verschillende dieren er een rol in spelen.
Niet alleen de vredebrengende duif, waar
van in den aanhef van dit artikel reeds
sprake was, is een symbool van het Pink
sterfeest, doch ook de wolf, de vos en het
eekhoorntje zijn Pinksterdieren.
In Questenberg het
zuidelijke deel van den
Harz - wordt met Pink
steren 't Questenfeest
gevierd. In het midden
hangt een reusachtige
krans aan een hoogen
mast. Met het opstellen
van dit gevaarte begint
voor jong en oud het
feest.
wijd open; maar de hellepoort is gesloten.
En wanneer iemand met Pinksteren sterft,
dan is dit een teeken, dat hij een zeer goed
mensch is geweest; zijn ziel ondervindt
geen hindernissen om in den hemel te
komen.
Er zijn evenwel ook talrijke streken in
Europa, waar men de Pinksterweek als
ongelukbrengend beschouwt; vooral moet
men volgens deze overleveringen niet trou
wen in deze week. In den Haip, bij Thale,
leeft onder de bevolking nog het oude ge
zegde, dat telkens een kind verdrinkt, wan
neer niet voor Pinksteren een kip of een
hond, hetzij een kat in de Bode is ge
worpen.
Wanneer men zijn oor op het platteland
slot, een driejarig
en met bloedige
tak vlierbloesem
meisje het kind
zekerd zijn dat jaar
len krijgen,
maal bij Laufen,
in een wit hemd
in de hand een
Wanneer een
kan ze er van ver
man meer te zul-
in een slotruïne, dit-
zelfs een ge-
Wie op den eersten Pinksterzondag voor
zonsopgang het akkerland van zijn buur
man omloopt, zal volgens het oude geloof,
de vruchtbaarheid van het akkerland over
brengen op het zijne. Jonge- p'aren laten
zich want dat brengt geluk van een
berghelling afrollen. Op de huizen van
oude vrijsters zet men strooien poppen.
Ook voor de gezondheid is het Pinkster
feest bevorderlijk. Wie gedurende de Pink
sterpredikatie op de weide een tak honds
draf plukt, kan dat gebruiken als afdoend
middel tegen alle ziekten. Wanneer meisjes
in den nacht van Eersten op Tweeden
Pinksterdag een krans opzetten, die saam-
gevlochten is uit negen soorten bloemen,
dan kumien zij er op rekenen, dat de uitver
koren minnaar spoedig verschijnt. Buiten
gewoon trouwlustige jonge meisjes plegen
op Pinkstermorgen met kritische blikken
naar het Oosten te kijken. Is de horizont
met wolken bedekt, dan ziet het er kwaad
uit met de toekomst, want velen van hen
zullen tot het volgende Pinksterfeest moe
ten wachten.
